Gaurko hitza

Updates from urria, 2020 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:19 pm on 2020/10/18 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  arrain-belarri 

  iz. Itsas moluskua, maskorrak kanpoaldetik ilunak eta latzak, eta barrualdetik zuriak eta leunak dituena, harkaitzetan itsatsia bizi dena eta sukaldaritzan oso aintzat hartua dena (Ostrea edulis, etab.).

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ARRAIN-BELARRI.

  a) “Ostia, pescado, arran belarria” Lcc. “Ostra, ispel, arrain-bearri” BeraLzM. (-beharri BN-baig-mix, S; Dv, H, BeraLzM; arranberri AN-ilzarb). Ref.: A; Bon-Ond 141; Lrq. “Coquille, coque” Bon-Ond. “Coquillage. Syn. maskurra” H. “Trajeron de Santiago conchas (arrainbeharriak)” (BN-mix) JMB Mund IV 18. Cf. Etch 390 arrañ beharri zabala, ‘poisson aux nageoires plates’. Lephoan bazakharkaten orok, edergailu bezala, harri-xuri edo arrain-beharrizko lephoko bat. Prop 1887, 27. “Petite coquillage dont on couvre quelquefois les boîtes” Hb.

  b) (- beharri S). “Trompe de chasse en coquillage” Lh y Lrq.

  Sinonimoak: iz.

  [ostra] : ostra

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) ostra
  fr iz. huître
  en iz. oyster
  port iz. ostra

  Testuinguruan

  Arrain-belarri erraldoiak jan genituen Oléronen. #gaurkohitza

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:37 pm on 2020/09/22 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  abegikor 

  adj. Abegi ona egiten duena. Ik. abegitsu. Jendea abegikorra da Txilen. Irribarre abegikorra eskaini zion neskari. Egiazko giro abegikor eta harmoniatsua. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

  [abegikor] : abegitsu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  izond. acogedor, -a, hospitalario, -a
  fr izond. accueillant
  en  izond. welcoming, hospitable; kind-hearted
  port izond. acolhedor(a), aconchegante

  Testuinguruan

  Dagoeneko itzuliko ez den normaltasuna aldarrikatu beharrean, beharbada errealitate abegikorragoak eraikitzen/pentsatzen eman beharko genuke gure denbora; eta agian ez genuke hain atxikirik sentitu beharko utzi dugunarekin. [Normaltasuna, Goizalde Landabaso (berria.eus, 2020-09-22)]

  

   
• 

  Maite 11:46 pm on 2020/09/11 Permalink | Reply  

  astazakil 

  adj./iz. Astakirtena.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  astazakil . astazakil (AN-gip ap. Gte Erd 287). Tonto. v. astapito .

  astapito. (V, AN, B, S), astopito (L, BN), astapitu. Ref.: Lh; Lrq; Gte Erd 287 (s.v. tontoa). “Astapito, -pitotx, imbécile (triv. [= ‘expression triviale’])” Lh. v. astapotro, astazakil. Erradaziet emaztekiak / eztienez prebalitzen / astapitu handi zonbait / dutieneian hatzamaiten. AstLas 41.

  Sinonimoak: izond.

  [astapotroa]: aker, astakaiku, astakirten, astakume, astalapiko, astaputz, asto, astotzar, mandotzar, astaña Ipar., astapotro beh., astakilo Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  izond. burro, -a; asno, -a; borrico, -a; zopenco, -a; bobo, -a
  fr  izond. niais, -e ; imbécile, abruti, -e
  en izond. stupid; clumsy; dope, half-wit
  port izond. jumento,-a, burro, -a; asno,-a

  Testuinguruan

  –Astazakil galanta haiz hi! – esan zion, aurpegira begiratuz. [On Camillo, Giovanni Guareschi / Koldo Biguri (Ibaizabal, 2001)]

  

   
• 

  Maite 10:40 pm on 2020/08/27 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  alhatu 

  ad. alhatu, alha/alhatu, alhatzen || 1 da ad. Ipar. Bazkatu, larratu. Behiak eta behorrak han alhatzen dira. 2 du ad. Ipar. Alharazi. Larre gurietan alhatuko ditut neure ardiak. 3 du ad. Irud. Aieru alferrez alhatzen duzu zeure burua. Jainkoaren alderako karrak alhaturik. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [jan]: bazkatu, larratu, alha izan Ipar., alhan izan Ipar.    

  [alha izan]: alha izan Ipar., alhan izan Ipar.    

  [bazkarazi]: bazkatu, alharazi Ipar., bazkarazi Ipar., geinatu Zub.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da ad. (batez ere Ipar.) comer, pastar (2) du ad. (batez ere Ipar.) hacer pastar/apacentar el ganado (3) zaio ad. (Ipar.) remorder, apenar

  fr (1) da ad. (batez ere Ipar.) paître, brouter, pâturer (2) du ad. (batez ere Ipar.) mener au pâturage (3)  zaio ad. (Ipar.) causer des remords, ronger
  en da/du ad. to graze

  port (1) da ad. (batez ere Ipar.) comer, pastar (2) du ad. (batez ere Ipar.) hacer pastar/apacentar el ganado (3) zaio ad. (Ipar.) remorder, apenar

  Testuinguruan

  Bazka gurietan alhatuko ditut geure ardiak. (Elhuyar hiztegia)

  

   
• 

  Maite 10:57 pm on 2020/08/23 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  auhen 

  iz. Atsekabearen edo ondikoaren adierazpena. Entzun, Jauna, ene hitzen auhena. Auhen eta deitore darigula. Jeremiasen auhenak. Ene bihotzeko hasperenak lehen dira orroak ezen ez auhenak. Auhenez dagoela bere semearen gainean. Bere hutsak negar-auhenetan deitoratzen zituela. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

  [adia]: ai, aiene, aieska, aiots, hileta, intziri, kexa, kexu, deitore Ipar., dolamen Ipar., pleinu Ipar., espa Heg., erosta Bizk., inkesa Bizk., adia Gip., zinkurin Ipar./Naf., aieneka g.e., alaka g.e., donabera g.e., oihuska g.e., arkuma Ipar. g.e., oihumin Ipar. g.e., espadasun Gip. g.e., ainkuri Naf. g.e., ainuri Naf. g.e., kexadura Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. lamento, queja, suspiro
  fr iz. lamentation, gémissement, plainte
  en iz. groan, moan
  port iz. arrependimento, reclamação, suspiro

  Testuinguruan

  Bere hutsak negar-auhenetan deitoratzen zituela. (Hiztegi Batua)

  

   
• 

  Maite 8:48 pm on 2020/08/16 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  albainutu 

  albainutu, albainu/albainutu, albainutzen || du ad. Haria jostorratzaren begian sartu. Ik. albaindu. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  albainutu.

  1. (Aq 1198), albañatu, albiñotu (V, G ap. A ; Lar, Añ, Lcq 44, Zam Voc), albiñutu (Añ, s.v. hebra ). Enhebrar. “Enhebrado, albainutu ” Aq 1198.
  Mataza nastu ta biurritu baño len, aria ondo arildu ta albañatzea dagokio edeslari ikasiari. Beraz, artu ari-muturra ta, ekin dezaiogun arilkaiari. TAg Uzt 16.

  2. albaindu (V, G ap. A ), albandu (V-gip ap. A ) “Hilvanar“, “dar puntadas largas” A. v. ilbandu. Cf. 2 algaindu. Gixonezkuak samaragiñoko gorantzak erabiltten ei zittubezen orduban, eta joskiñak, Bertoldineri be olako bat egin gurarik, miesa ebagi, albainddu, ta soñian aztertu edo estu-zabalian neurrijak artu guraz […]. Otx 124.

  Sinonimoak: ad.

  [albainua jostorratzaren begian sartu]: albaindu, bastatu Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  du ad. enhebrar, ensartar el hilo
  fr du ad. enfiler
  en  du ad. to thread
  port du ad. enfiar

  Testuinguruan

  Ahaleginez albainutzen ari zen orratz bat. [Besteen odola, Simone de Beauvoir (Oier Alonso), Ibaizabal, 2000)]

  

   
• 

  Maite 11:13 pm on 2020/08/14 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  atzeman 

  1 du ad. Ihes egin dezakeena gatibu edo preso hartu; piztiez, arrainez eta kidekoez mintzatuz, harrapatu. Atzeman dute lapurra. Arrainak amuz atzeman. Hemen nabil ehizan, animalien ondoan, ez dut antsia zer atzeman, otsoa edo orkatza.

  2 du ad. Irud. Hala zaudela heriotzak atzematen bazaitu. Gauak bidean atzeman zuen.

  3 du ad. Norbaitek beste norbait, honek nahi ez duen egoera batean, ikusi. Ik. harrapatu 4. Gezurretan atzeman zaitu.

  4 du ad. Adimenaren bidez sumatu, hauteman. Hitz eta esaldien mami ezkutua atzematea. Josefek nagusi berri horren gogoa laster atzeman zuen. Zentzumenek atzematen dutena.

  5 du ad. Aurkitu. Galdu zitzaigun papera berriz atzematen dugunean. Laster egiten du hilerrira, irekitzen du hobia eta bere alaba bizi eta azkar atzematen.

  6 (Partizipio burutua izenondo gisa). Hilak, zaurituak eta atzemanak.

    (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [atzitu]: Ipar. atxilo eraman, atxilotu, atzitu, bahitu, eskua ezarri, gatibatu, harrapatu, preso altxatu, preso hartu, arrastatu Ipar., atrapatu Bizk.    

  [ezustean harrapatu]: harrapatu, hartu, koiu Bizk., azarkatu Ipar. zah.    

  [ulertu]: aditu, jabetu, konprenitu, ulertu, entenditu Heg., adrendua hartu Naf., entelegatu Zub., kaptatu beh., erdietsi Ipar. zah.    

  [harrapatu]: atzitu, ehizatu, harrapatu, antxitu Bizk. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. apresar, capturar; pillar, coger; alcanzar, atrapar (2) du ad. descubrir, sorprender (3) du ad. captar, percibir; comprender
  fr (1) du ad. saisir, attraper, capturer, prendre ; cueillir, récolter ; atteindre (2) du ad. trouver, rencontrer, découvrir, étonner (3) du ad. surprendre (4)  du ad. deviner, percevoir, capter
  en (1) du ad. to capture, to catch, to net; to seize (2) du ad. to take by surprise; to catch; to discover
  port (1) du ad. apresar, capturar; pegar; alcançar (2) du ad. descobrir (3) du ad. captar, perceber; entender

  Testuinguruan

  618 kasu atzeman dituzte Hego Euskal Herrian (berria.eus, 2020-08-14)]