Gaurko hitza

Updates from uztaila, 2020 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:15 pm on 2020/07/30 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  arregosi 

  iz. 1. (B) Sargoria. 2. (pl.) Beroak azalean sortutako erupzioa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  arregosi.

  1. “(V-ger), tiempo muy caluroso y bochornoso” A.

  2. “(V-ger, B), zona (erupción de la piel producida por el calor). Se usa en plural. Arregosi ikaragarriak daukaz gure ume errukarriak (V)” A.

  Sinonimoak: iz.

  [berogar] : sargori

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (B) tiempo bochornoso (2) iz. (B) (pl.) erupciones en la piel producidas por el calor
  fr (1) iz. (B) temps étouffant (2) iz. (B) (pl.) éruptions cutanées causées par la chaleur
  en (1) iz. (B) sultry weather (2) iz. (B) (pl.) skin rashes caused by heat
  port (1) iz. (B) clima abafado (2) iz. (B) (pl.) erupções cutâneas causadas pelo calor

  Testuinguruan

  Zoratzeko moduko arregosi hau! #gaurkohitza

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:04 pm on 2020/07/17 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aditzaile 

  1 iz. Ulertzen duen pertsona. Erabateko iritzia emana dago; aditzaile onak ez du besteren beharrik. Aditzaile onari, hitz gutxi (esr. zah.). 2 iz. Entzulea. Aditzaile anitz joaten baitziren beren irratira. 400 bat aditzaile baginen, apaiz eta apaizgai. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  iz. [aditzen duena]: ulertzaile    

  iz. [entzulea]: entzule

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. entendedor, -a (2) iz. oyente, espectador, -a
  fr  iz. auditeur, entendeur
  en iz. listener, someone who understands
  port (1) iz. entendedor(a) (2) ouvinte, espectador(a)

  Testuinguruan

  Aditzaile onari, hitz gutxi. (Esaera zaharra)

  

   
• 

  Maite 9:33 pm on 2020/06/30 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  alegeraki 

  adb. Ipar. Alaiki. Bizi gaitezen alegeraki, bizi atseginetan. Gazte eta adineko, denak alegeraki jostatu dira. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  alegeraki. (L, BN, S ap. Lh; SP <-ll->, Urt I 470, VocBN , Dv, H), alageraki (L, BN, S ap. Lh ), alegereki, alegreki. Alegremente, con alegría. “Joyeusement, allégrement” SP. “Alacre, alacriter, alegeraki, umore onez, atsegiñekiñ ” Urt I 470. “Joyeusement, gaîment” Dv. v. ALEGERARIK (s.v. alegera).

  Tr. Documentado en textos septentrionales y en Lizarraga de Elcano.

  Damnatuiak ifernuian bethi dolorereki, / salbatuiak Ienkoareki bethi alegeraki. E 71. Ez tristiziarekin edo bortxaz, ezen alegeraki emaiten duenari on daritza Iainkoak. Lç 2 Cor 9, 7 (He, TB alegeraki). Alegeraki bere etxerat itzuli izan zen. Lç Dedic * 6r. Han bethi izanen duzu / gaztetasun gordiña, / han bethi alegeraki <alle-> / eramanen adiña. EZ Noel 112. Alegeraki, deusen beldur gabe, salbatzeko esperantza, eta esportzu handi batekin zabiltzate. Ax 150 (V 98). Alegerakiago bizi da athez athe dabillan errumesa. Ib. 431 (V 280). Bere egitez gaitz den gauza ere, erraxten da, gogotik eta alegeraki hartzen denean. Ib. 486 (V 314). Aphur bat bortxa bageneza gure burua, nahiz den guzia gero bageneidike errazki eta alegeraki. SP Imit I 11, 5 (Mst ehiki eta alageraki, Echve erraz ta gustora, Ol erraz ta pozik). Ezpere paira zazu emeki ezin badezakezu alageraki. SP Imit III 57, 2. Amudioduna hegaldaka, lasterka eta alegeraki dabilla. Ib. 5, 4. Gure lagunak, gük bezanbat hontarzün dian, alageraki nahiz, Jinkoari hala laket zaiolakoz. Bp I 106. Har zazu pena hau, ez xoillki pazientki, baiñan oraiño alegeraki. He Gudu 95. Bi ilhabete heien buruan, bihurtzen da alegeraki hura immolatu gogo zuenaren eskutarat. Lg I 221. Ikhas dezakete Jephteren alabaren eskolan, immolatzen alegerakiJainkoari bere buruak. Ib. 222. Bere bizia alegeraki eman dutenak. Ib. 229. Ez xoilki bihotzthoiki, bena orano alegeraki. AR 159. Gorén goréna dá sufritzea alegeréki nola sanduek. LE Ong 45r. Pasatunainúke alegrekí orrén amóres. Ib. 97r. Guziak ofrituko ziozkan alegeraki Jaunari. MarIl 110. Jainkoak errezibitzen du samurtasunekin, barkhatzen dio alegeraki, barkhatzen dizka guziak eta bethikotz. Jaur 173. Bazohatzin, bideko nekheak alegeraki jasanez. Laph 163. Bizi gaiten alegeraki, bizi atseginetan. Lap 5 (V 4). Pilotan aritzea alegeraki eta hazkarki. Arb Igand 143. Majek alageraki / Jarraiki / Zien bide hura. UNLilia 21. Solasik garbienez beterik mihia, / Beti alegeraki< johan du bizia. Etcham 176. –(Sartuz alegeraki). Hor zarete? Larz Iru 52. Haurra nintzalarik, ixtorio hau biziki alegerakiago kondatzen ninan, dena irri eta espantu. JEtchep 45. Elgarrekin hartzen dugu Baionarateko treina, segur alegeraki, bide guzian kantuz. Etchebarne 76.
  v. tbn. Harb 335 (<-ll->). Tt Onsa 67 (166 alageraki). Alageraki: ChantP 300.

  Sinonimoak: iz.

  adond. Ipar. [alaiki]: alai, alaiki, alaikiro, belazki, alegera Ipar., arraiki L-BN, alegre Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) alegremente
  fr adb. (Ipar.) gaiement, avec animation
  en adb. happily, gaily
  port adb. alegremente

  Testuinguruan

  Gazte eta adineko, denak alegeraki jostatu dira. (Hiztegi Batua)

  

   
• 

  Maite 10:16 pm on 2020/06/20 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  atzeki 

  iz. g.er. Isatsa. Belarriak zintzilik, atzekia loka.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  atzeki. (G-goi, AN ap. A ; Lar, H), atzegi (G ap. A ), atzaki (H).
  Rabo. “Rabo” y “cola de animales” Lar.
  Nik billatzendút zaldibát duéna axuriaren atzékia edo buztana. LE Urt ms. 32r. Badira atzegira gizentzen diranak eta ogei eta bost librako opak dituztenak. “A la cola” . It Dial 72 (Ur atze alderuntz, Dv buztanera, Ip uzkaldialat). Balea iltzen zutenean eman oi zioten Erregeri zati bat, burutik asi ta atzekirañokoa. Izt C 207. [Artzaren] mustur, belarri, beso, anka, atzapar, atzeki eta osterontzeko zati azaleko guztiak. Ib. 192. Belarriak zintzilik, / atzekia loka. Noe 68. Erakutsiyaz txuritasuna / atzekiyaren luma biyetan. Iraola EEs 1914, 127. ATZEKI-EBAKI. “Rabón, atzekiepakia” Lar. ATZEKI-LABUR. “Rabicorto, atzeki laburra” Lar. ATZEKI-LUZE. “Rabilargo, atzeki luze” Lar.

  Sinonimoak: iz.

  iz. g.e. [buztana]: buztan, isats, aila Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Adorez hiztegia eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (ikus isats) rabo, cola
  fr iz. queue
  en iz. tail
  port iz. rabo, cauda

  Testuinguruan

  Katuak atzeki luzea eta lodia du. Ederra benetan! #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 10:47 pm on 2020/06/03 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  arbintasun 

  iz. (1) Larritasuna. || (2) Amorrua.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  arbintasun.

  1. (V ap. A ← Añ (V) ). “Ira” , “saña” Añ . “Saña, furor” A. v. armintasun. Ez gaitu beinbere kastigetan, eztau gugaz usetan bere justiziaz, arbintasunaz ta aserreaz. Añ GGero ms. 108 (Ax 138 (V 91) iustiziaz).

  2. “(V-arr), apuro, estrechez” A.

  Sinonimoak

  iz. [arbintasun]: larritasun, estutasun, estualdi, larrialdi, urduritasun. Ant. lasaitasun, patxada

  Beste hizkuntza batzuetan

  • es (1) iz. (B) apuro, estrechez, agobio; angustia (2) iz. (B) enfado, enojo
  • en (1) iz. anguish (2) annoyance, irritation
  • fr (1) angoisse (2) mécontentement, agacement
  • port (1) angústia (2) aborrecimento, zanga, irritação

  Testuinguruan

  Ihes egin gizon gaiztoaren arbintasunetik. (OEH, moldatua)

  

   
• 

  Maite 10:25 pm on 2020/06/01 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aztoragarri 

  adj. Aztoratzen duena. Ik. aztoratzaile. Klima aldaketaren mamu aztoragarria.  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

  [aztoragarri] : asaldagarri (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. inquietante, perturbador, -a
  fr izond. inquiétant, préoccupant
  en izond. disturbing, worrying, troubling
  port izond. inquietante, perturbador, a

  Testuinguruan

  Oraindik aztoragarria zait irakurritakoaren oroitzapena orrialde posizio jakin batekin ezin lotzea, baina ohitzen hasi naiz. [Liburu-e, Angel Erro (Berria.eus, 2020-06-01)]

  

   
• 

  Maite 11:51 pm on 2020/05/21 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  aztoratu 

  ad. aztoratu, aztora, aztoratzen || da/du ad. Izuak, ezinegonak edo gertaera bereziren batek animaliak edo pertsonak asaldatu edo bere onetik atera. Ardiak aztoraturik, alde orotara lasterka, ez jakin zer egin, ez nora jo. Aztoratutako astarra baino zakarragoa. Hobira joan eta gorputz hila aurkitu ez dutelako aztoratuta dabiltza. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad.

      [asaldatu]: asaldatu, nahasi, nahaspilatu, zentzordatu Zub., iskanbilatu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. turbar(se), azorar(se), inquietar(se); alterar(se), alborotar(se), excitar(se)
  fr da/du ad. se troubler, s’affoler, s’inquiéter
  en (1)  da ad. to be disturbed, to get worried, to become alarmed; to be embarrassed; to be bewildered/confused; to be upset; to be agitated (2) du ad. to disturb, to worry, to alarm; to embarrass; to bewilder; to upset
  port da/du ad. turbar-se, perturbar-se, preocupar-se; alvoroçar-se, alvorotar-se

  Testuinguruan

  Ilargi beteak bizidunak aztoratu egiten dituela gauza jakina da; galdetu, bestela, ospitaleetan lan egiten dutenei. [Lurtarra da begiratua, Xabier Etxabe (Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)