Updates from uztaila, 2012 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 7:45 am on 2012/07/09 Permalink | Reply
    Tags:   

    borragoma 

    iz. Idatzia edo marraztua dagoena borratzeko goma bereziz egindako pieza.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz. Heg.
    [ezabagoma]     ezabagoma, goma (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es goma (de borrar)
    fr gomme à effacer
    en rubber, eraser

    (…) tamalez, badira atzera bueltarik gabeko erroreak, borragoma batek ezaba ezin ditzakeenak. Borragoma, Anjel Lertxundi [Hitz beste, Berria.info (2012-07-08)]

    borragoma (FlickrCC, Pink Sherbet Photography)

     

  • Maite 9:57 am on 2012/06/25 Permalink | Reply
    Tags:   

    baldarrontzi 

    izond. Moldakaizki edo astunki aritzen edo higitzen dena, behar adinako zalutasuna ez duena.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: izond.
    [baldarra]     akets, alfer, antzegabe, antzekaitz, baldan, baldar, bihurri, dorpe, erlamando, kalamanka, kaskailu, makur, mangelo, moldakaitz, nagi, nagitsu, oker, tantar, trakets, zabar, barraka Ipar., eskalapoi Ipar., eskoil Ipar., kakola Ipar., kartalazo Ipar., laxo Ipar., malestruk Ipar., mandrain Ipar., total Ipar., trukes Ipar., alproja Heg., bagai g.e., egur g.e., aroi zah., aldrebes Heg. beh., flux Ipar. g.e., saskar Bizk. g.e., oiher Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es torpe; patoso, -a; desmañado, -a; desgarbado, -a; desaliñado, -a; descuidado, -a
    fr gauche, maladroit, -e ; négligent, -e
    en clumsy
    port lerdo(a)

    Edozer egiten genuela ere, denok elkarrekin egiten genuen, aldi berean; Les James Txikik izan ezik, behin ere ez baitzuen asmatzen besoak besteenekin batera zabukatzen, bost axola hari zenbat bider ekiten zioten orroka sarjentuek eta kaporalek. Haren zangoak eta besoak elkarrekiko aldi berean zebiltzan, pausoka edo zabuka; baina ez beste ezeinekiko, eta horrexetan huts egiten zuen. Bazirudien bost axola zitzaiola haiek hain maiz oihuka esaten ziotena, alegia trakets baldarrontzia zela. [Peaceful soldadua, Michael Morpurgo / Mirentxu Larrañaga (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

     

  • Maite 11:39 am on 2012/06/19 Permalink | Reply
    Tags:   

    bokata 

    iz. 1. Lisiba, arropa lisibatan garbitzeko ekintza; garbitutako arropa-multzoa. 2. (hed.) (Ipar.) Nahastea, istilua. • bokata-zuritzaile. Bokataria. • BOKATA JO. Bokata egin, bokatatu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
    [lixiba] Ipar./Naf. lixiba, gobada Gip.
    [lixibatzea]     lixiba, gobada Gip.
    [batera lixibatzen den arropa-multzoa]     lixiba, gobada Gip.
    [nahastea]     Ipar. anabasa, deboiladura, nahasketa, nahaste, nahasteka

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es (1) colada; lejía; ropa que va a ser lavada o ha sido lavada (2) lío, intriga, chisme, confusión
    fr (1) lessive (2) confusion
    en (1) wash, washing, laundry
    port barrela, coada

    Neure burua ikusi nuen, emakumezko baten alboan. Ama! Hura galdaratzar batean bokatarako koipeak-eta egosten ari zen bitartean, negar betean nengoen ni. Akordu horretan oina pausaturik, neure buruak gomuten bidea hartu zuen. Akorduan, bokata egiteko harria ikusi nuen, ibaiertz batean. [Azeria eta Lehoia, Edorta Jimenez (Txalaparta, 2007) Orr.: 23] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

    Igandean arrabataiatu zen, zein zen ohartutakoan. Bazela nor eta ikertu zenean bilakatu zen Etxandi Etxehandi, berak darabilen Etchehandy-ren baturako aldakia, Euskaldunon Egunkaria-ren Estilo liburua-ri jarraikiz, urteetan Haritschelhar Haritxelhar eman den bezala. Gainerako hedabideek, nork bere gogara. Horretarainokoa nahastea eta bokata.  [Hizlandia, Iñigo Aranbarri (Susa, 2006) Orr.: 33] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

    bokata (FlickrCC, NapaneeGal)

     

    • leire narbaiza 5:49 pm on 2012/06/19 Permalink

      Nire ustez badago hitz hauen definizioan nahaste txiki bat. Lixiba egitea, bokata, arropa zuria garbitzea zen. Erritual luzea. Beste arropak (kolorekoak) errekan edota garbitegian (labaderoan) garbitzen ziren. Baina arropa zuriak zuritasuna emateko ur beroa errautsak eta ereinotza behar zituen. Beraz´ etxe barruan egiten zen.
      Erabilitako ura berrerabili egiten zen gero harrikoa-eta egiteko.
      Sakanan badakit ilbetean egiten zutela, gero ilargi argitan zabaltzeko (Izan ere, eguzki argiak kolorea jan egiten du, baina ilargiarenak gutxigo, ez du horitzen). Historia ederra da, eta gogorra.
      Honekin lotutako berbak: lixibaska, lixibarri, loxibontzi, lixi-poto,…
      Baserria askotan, sukaldeetan, goian aipatutako tramankuluak ikusten dira, jakin barik askotan zer diren.
      Niretzat apasionantea da!

  • Maite 7:47 am on 2012/06/15 Permalink | Reply
    Tags:   

    bordaldu 

    ad. Ezkontza bidez pertsona bat beste batekin batu edo elkartu (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan ezkondu begiratuta)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    Casarse. “Irakatsiak igaririk bordaltu zen, pasadas las moniciones, se casó” A s.v.irakatsi. v. ezkondu.  Bordal zedina matrimoniotik emazte egotxirik izan denarekin. Hual Mt 5, 32. –Zerentako da matrimonioko sakramentiua? –Bordaltako eta bordaltiuer emoiteko grazia. CatR 61 (CatAe ezkontzeko, CatSalkasatzeko). Yik biar duk etseko izan, eta biar duk kalakoareki bordaltu; […] eztud gogorik kareki bordaltako. […] bada ez kareki bordaltakoz eztuk zér etsiarekin. Mdg 133. Anixko ganu dud xakiteko […] arrebak […] ia bordaltu drenez ala neskato dauden. Ib. 143. Asteartean ezadi ez bordaltu ez itsasoratu. A EY I 53. Aur ordez bordaltu dra. “Se han casado hermanos con hermanos”. A EY III 259.

    Sinonimoak: ad.
    [esposatu] ezkondu,     ezkontza egin, esposatu Ipar.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es casarse
    fr (se) marier
    en to marry, to get married

    Asteartean ezadi ez bordaltu ez itsasoratu. A EY I 53. (Orotariko Euskal Hiztegia)

    bordaldu (FlickrCC, shadesofsha)

     

  • Maite 7:53 am on 2012/06/08 Permalink | Reply
    Tags:   

    berrizkatura 

    Recaída; reincidencia. “Rénovation, id. récidive”. Azkuek ‘renovación’ itzultzen du.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

    berrizkatura (H, A), berrixkitura (G-azp), berrezkadure (Leitza)

    Sinonimoak: ad.
    [erreformatu] aireberritu, berritu, berriztatu, erreformatu, errestauratu,haizeberritu, aldaberritu g.e., berriztu g.e., berrirotu zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es recaída
    fr restaurer
    en rechute

    Gaixo dagoen bat gaitzaren berrizkaturak sarritan hartzen duenean, etsitzen dugu haren osasunaz. (Hiztegi Batua)

     

    • Fernando Rey 10:38 am on 2012/06/08 Permalink

      “Recaer” kontzeptua eta horrek sortzen dituen substantiboak esateko, Nafarroan, “berritu”, “berratu” eta “berretu” ere aditu ditut nik.
      “katarroa berratu zaio”.
      “Berretura” izena ere hor dugu.
      Eta horrela proposatu nuen hemendik laster argitaratuko den hiztegian: “Gaixotasunen Hiztegia”.
      Fernando Rey

    • Maite 9:33 am on 2012/06/09 Permalink

      Benetan interesgarria egin duzun ekarpena. Mila esker, Fernando, eta zorionak hiztegiagatik! 🙂

  • Maite 10:03 am on 2012/05/28 Permalink | Reply
    Tags:   

    bekozko 

    iz. Bekokiaren zimurdura, haserrea edo harrera txarra adierazten duena (batez ere bekozko ilun esaldian erabiltzen da). Begi zorrotzez eta bekozko ilunez. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.
    [haserrea]     amorru, beltzuri, ernegaldi, errabia, haserre, haserretasun, irakidura, irakin, furia Ipar., haserredura Ipar., samur Ipar., samurdura Ipar., samurgo Ipar., amorrazio Heg., haserrekuntza Bizk., ernegazio beh., betilun g.e., errabiatasun g.e., hisigo g.e., muturtasun g.e., sumin g.e., errabiamendu zah., hira zah., kolera zah., hisia Ipar. g.e., kexeri Ipar. g.e., sepa Ipar. g.e., sumindura Ipar. g.e., haserrego Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es ceño
    fr froncement de sourcils
    en frown

    Begirada sumindua du, bekozkoa ilun. [Zoaz infernura, laztana, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2008)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

    Astelehenean bekozko ilunez zain neukan sailburua erredakzioan. [Zureak egin du, Iñaki Friera (Susa, 2009)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

    Entzun eta ulertu nahi ez duenaren keinu itsusi horietako bat, halako bekozko adeitsua. [Zulo bat uretan, Iñigo Aranbarri (Susa, 2008)] (Ereduzko Prosa Dinamikoa)

    bekozko (FlickrCC, FranUlloa)

     

    • Asier Sarasua 11:31 am on 2012/05/28 Permalink

      Kontxo! Eta ni pentsatzen “betozko” zela forma arautua. Baina ez, aldaera da, eta “bokozko” estandarra. Gure inguruan, bai, “betozko” da arruntena. http://bit.ly/KW1rqf

  • Maite 9:21 am on 2012/05/24 Permalink | Reply
    Tags:   

    berdoztu 

    da ad. Edari alkoholikoren bat edateagatik zertxobait mozkortu edo alaitu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: ad.
    txolindu, zarbeldu, panporotu, alaitu (Elhuyar Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia eta Word Reference):

    es achispar(se), alegrar(se), ponerse algo ebrio
    fr vpr se griser, s’enivrer
    en to get tipsy (colloq)

    Erdi berdoztuta zebilen gizagaixoa.

    Kontua da lotua hobeki etortzen zaiola nire izaerari; bestean aritzeko grina handiagoa behar da eta laster konturatu nintzen berdoztuta egon behar izaten nuela ahalkerik gabe ibiltzeko. Jende aurrean egon edo ez egon, emaztearekin estu antzean ari naizenean diferentea da. Atea itxiko banu bezala edo… zer dakit nik. [(Orbanak, Liburu aurrerapena), Berria.info, 2012-05-05]

     

    • Maite 6:26 pm on 2012/06/02 Permalink

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel