Updates from maiatza, 2020 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 9:58 pm on 2020/05/10 Permalink | Reply
    Tags:   

    gehienbat 

    adb. Batez ere, batik bat; parterik handienean. Batzuk urduri, gazteak gehienbat. Liburuaren Euskal zatiak gehienbat errazak eta egokiak dira. Idazlan berriak arinak dira gehienbat. Gure artean gehienbat erabiltzen diren gaiak. Estatuaren eskuetan gelditu zitzaigun gehienbat irakaskuntza. (Hiztegi batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    gehienbat. 1. (V-gip ap. Elexp Berg ). Sobre todo, ante todo; generalmente; en su mayoría. ” Geixenbat […], más que nada, principalmente. Amandria ikustiarren juan zan geixenbat ” Elexp Berg. v. GEHIENIK. Tr. Documentado en textos meridionales del s. XX. En DFrec hay 56 ejs. de gehienbat y 5 de gehinbat . Zu an izango ziñalakoan etorri zala geienbat. Ag Kr 191 (v. tbn. 136). Eguzkian bertan ikusten zituan, geienbat, egunaren orduak. Ag G 4. Orretxek geienbat erantzupen au egiñarazten dit. Ldi IL 114. Itxuskeri oiek nundik datoz? […] mendiak larrututa egotetik geien bat. Munita 21. Talde bi egin zituen, geienbat […], neutralak guztiz gitxi izanik. Erkiag Arran 140. Geien bat pe emen euskeraz irakurtzeko oitura zabaltzearren egin dot onela. SM Zirik 7. Nikanor-en itzak, orraitio, ez ziran izaten geienbat ugari. Erkiag BatB 20. Otzaldietan, geienbat bildutakoaz gozatu oi dira nekazariek. Ibiñ Virgil 76. Eztabaidea geienbat Luzianok eta onek izan eben. Etxabu Kontu 36. Olioa, jaboia, lejia, anilla, oiek ziran geien-bat orduko enkarguak. JAzpiroz 130. Batzuek urduri, gazteak gehienbat. MIH 144. Euskal zatiak gehienbat errazak eta egokiak dira. MEIG III 48. v. tbn. SMitx Aranz 65. Etxde JJ 99. Zait Plat 113. MAtx Gazt 26. Onaind in Gazt MusIx 145. Berron Kijote 31. AZink 167. Gerrika 239. Casi totalmente. Zauria osatu yakan geienbat Nikanor-eri. Erkiag BatB 103. 2. Como mucho. Geienbat ez genduzan egin berreun metro, or agertzen dira sei txori baltz. Gerrika 77.

    Sinonimoak

    adond. [batez ere]: batez ere, batik bat, beregainki, bereziki, buruenik, espezialki, guztiz ere, nagusiki, guztiz Ipar., bereberki Zub., sustut Zub./Am., berezikiro zah., handizki Ipar. g.e., partikularki Ipar. g.e., printzipalki Ipar. zah. (UZEI sinonimoen hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak)

    • es adb. sobre todo, mayormente, mayoritariamente, principalmente, preferentemente
    • en adb. above all, especially, particularly
    • fr adb. surtout, notamment, particulièrement
    • port adb. praticamente, principalmente, essencialmente

    Testuinguruan

    Charlie aritu zen berriketan gehienbat. [Peaceful soldadua, Michael Morpurgo / Mirentxu Larrañaga (Alberdania, 2006)]

    Jordan bere esperientzia pertsonalean oinarritzen da gehienbat, kronika eratzeko. [Asisko Frantzizko, Asisko Klara, / Askoren artean (Arantzazu, 2002)]

    Maule gustuko dut, udan gehienbat. Elhuyar hiztegia

     

  • Maite 9:47 pm on 2020/05/03 Permalink | Reply
    Tags:   

    grina 

    grina 1. iz. B 1 iz. Arimaren joera bizia, gogoa asaldatzen duena. Ik. lera2. Borrokarako grinak eragina. Neure burua edertzeko grinari amore eman gabe. Emakumeenganako grina. Elizarako grina handia duelako. Sorterriaganako grina epeldu. Grina gaizto edo txarrak menderatzen. Grinak eskatzen ziona egiten. Maitasuna arima barruan agertzen den gertakaria edo grina da. Haragikeriako grinak itsutua. 2 iz. Ipar. Arta, ardura; kezka. Laxoki, batere grinarik gabe bizi direnak. Bakerik gabe, barnea grinaz betea. Emaztea har dezana handitarik, ez date etxean grina gabetarik (esr. zah.).

    grinan (egon, bizi eta kideko aditzekin). Ipar. Arduratua, kezkatua. Geroztik hona grinan bizi naiz.

    grina 2. iz. Bizk. Zurda. Ik. kima2. (Hiztegi batua)

    Sinonimoak

    grina iz. (UZEIren sinonimoen hiztegia)

    [arima-joera bizia]: apeta, irrika, irrits, tirria, hisia Ipar., lehia Ipar., afan Heg., lera Bizk., irrikizio Gip., asper Zub., irrikatasun g.e., pasio g.e., joran Bizk. jas., espa Heg. g.e., gutar Bizk. g.e., uzi Bizk. g.e.    

    [kezka]: Ipar.ardura, kezka, kezkabide, arrangura Ipar., kexamendu Ipar., kardaba Gip., kezkura g.e.

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es (1) iz. (Ipar.) cuidado; inquietud, preocupación (2) iz. pasión, ansia; inclinación, propensión, afición
    • fr (1) iz. (Ipar.) souci, inquiétude, préoccupation, empressement (2) iz. passion, ferveur
    • en (1) iz. [arta, ardura] care; concern, worry (2) iz. longing, yearning; passion
    • port (1) iz. (Ipar.) inquietação, preocupação (2) iz. paixão, desejo; inclinação, propensão

    Testuinguruan

    Barnea grinaz betea dut. (Elhuyar hiztegia)

     

  • Maite 10:21 pm on 2020/04/30 Permalink | Reply
    Tags:   

    gibelalde 

    iz. Atzealdea. Etxearen gibelaldean. Gibelaldea larrutuz herrestan. (Hiztegi batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    (B, L, BN, S; Añ, Dv, H, VocB , A). Ref.: Lh; A EY III 407; Izeta BHizt .
    Parte trasera; espalda; trasero. “Espalda” Mg Nom 66. “(Parte) posterior” Añ. “Croupe” Foix. ” Gibelaldea milikatzea aski, kurri abiatzeko (L)” A EY III 407 (acertijo del sello de correos). ” Zer duzu gibelaldean? Etxearen gibelalde hortan dago ” Izeta BHizt.
    Okhasinoa kopetan […] illetsu da, eta xerlotsu, baiña garhaitean, garzetan, gibel aldean, motz, soil, garbal, karsoil eta ille gabe. Ax 153 (V 101). Nihori potegin behar duenak gibelaldean, eztu irabazirik luzatzean. O Pr 700. Zaragollen gibel aldia oihal hobez egin dezen. Etch 303 (versión Lrq). Abereen azpiak izan behar du galtzadatua, ixuri guti batekin gibel-aldera. Dv Lab 217. Itsasoaren indarrak ordean urratzen zuten gibelaldea. “Puppis vero solvebatur” . Dv Act 27, 41. Elkharri gibel aldea erakusten. Elzb PAd 53. Gibel-aldetik zion / sendi usteldura. Zby RIEV 1908, 764. Hemen jauzi, hanxet gibelaldev. tbn. ES 113. Bordel 78. ChantP 308. Jnn SBi 115. StPierre 28. Ox 31. Barb Leg 137. TAg Uzt 153. Etxde JJ 173. Ardoy SFran 183. GIBELALDERAKO. “Qui se dirige vers le derrière” Dv. GIBELALDETIKAKO. “Qui vient du derrière” Dv.

    Sinonimoak

    iz. Ipar. [atzealdea]: atzealde, gibelondo Ipar. (UZEI sinonimoen hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es  iz. (Ipar.) parte de atrás, parte posterior
    • en  iz. (the) rear, (the) back
    • fr iz. partie arrière, partie postérieure
    • port iz. a parte de trás, parte posterior

    Testuinguruan

    Nik gibelaldean jokatzen nuen, defentsaren erdian.

     

  • Maite 8:34 pm on 2020/04/24 Permalink | Reply
    Tags:   

    ganorabako 

    adj./iz. Bizk. Ganoragabea. Ganorabako berba gangarrak. Ganorabakoen etxean, goizeko salda arratsean. (Hiztegi batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    (V), ganoragabeko, ganorabagako, ganorabageko, ganorebaako (V-gip), ganorabareko (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ (gánore baakua); Etxba Eib; Elexp Berg (ganorabako, ganorabareko).
    (Ref. a personas) sin sustancia, botarate, torpe; (ref. a cosas) sin fundamento, insustancial. “Persona desmañada, torpe para el trabajo” A. ” Gizajua, ganorabakua izan zan beti ” Etxba Eib. “Sin sustancia, persona sin nervio, insustancial. Zelan izan leike personia hain ganorabakua ” Elexp Berg. Cf. LexBi ganorabaco. v. ganoragabe.

    *Eta zer, etxeak badira ain ganora bakoak non alkar ta erabatera lo egin bear izaten dabe? Añ LoraS 161. Euren ganora bagako berba gangarrak […] adierazoten deutse gustijai ardaoz aserik dagozana. Astar II 123. Itaune zalea dalako, / berbetan izan arren ganora bagako. AB AmaE 327. Barritxukeria ganorabagakoan iardun badeutzut bere. Ag Ioan 211. Nun egoaz Martin umeari zugatzera igoten galarazo barik, ganorabakuori? Echta Jos 33. Abelaztia biar litxaken baño erkiñago ta ganorabakuago aurkitzen da. ForuAB 101. Ganora gabeko aitzakiak esanaz. Garit Usand 62. Ganora bakoen etxean goizeko saldea arratsean. (V-gip) A EY III 131. Au benetan ganora gabekua! (V-gip) Etenak egin zituen barreka ikusleak, ain ganorabako talde aren zirriparra ta joan-etorriak ikusita.Erkiag Arran 44. Alako gizon ganorabakoari zer txarrik jazo ez gero? Bilbao IpuiB 168. Olarratz jaunari ganorabako zeren bat egin deutsazu. Erkiag BatB 66.
    v. tbn. Azc PB 244. A BGuzur 147. Ag Kr 173. Etxde JJ 40. Osk Kurl 41. Ganoragabeko: Ag G 141. Ganora bagako: Itz Azald 79. Ganorabageko: Ag Kr 60. En DFrec hay 2 ejs., vizcaínos, de ganorabako.

    *Artu oi dirian ganora eta burubagako osagei edo medizinakgaitik.Astar II 39. Epel, motel, ganora ta erakarde bagekoa. Ag Kr 49. Ganora ta ardura bako alper zar bat zala. Bilbao IpuiB 145.

    Sinonimoak

    iz. [ganorabako]: arduragabe, ganoragabe, baldar, gangar, dorpe, trakets, trauskil. Ant. argi, trebe (Adorez sinonimoen hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es izlag. (batez ere B) (lgart.) insustancial, negligente, sin fundamento
    • fr izlag. maladroit, -e, lourd, -e
    • en izlag. (lgart.) superficial, shallow, feckless, ineffectual, irresponsible
    • port iz. inútil, negligente, sem fundamento

    Testuinguruan

    Ganorabakoen etxean, goizeko salda arratsean. Esaera zaharra. (Hiztegi batua)

     

  • Maite 7:11 pm on 2020/04/22 Permalink | Reply
    Tags:   

    ganoradun 

    izadj. Bizk. g.er. Ganora duena. Emazte zintzo ganoraduna. (Hiztegi batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    ganoradun. “(Hombre o mujer) de remango” A BeinB voc. v. ganoratsu.
    Maripa lango emazte zintzoa, iasekoa, ganoraduna ta maratza. A BeinB 41.
    v. tbn. Ag Kr 50. Beargin zindo eta ganoraduna. Alt EEs 1917, 43.

    Sinonimoak

    iz. [berrogei eguneko bitartea]: koarentena, berrogeizaro g.e. (UZEI sinonimoen hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es adj. (batez ere B) que tiene fundamento; garboso, -a; hábil, diestro, -a
    • en graceful, -a; skilled
    • fr gracieux, -a; habile
    • port gracioso, -a; hábil

    Testuinguruan

    Hona hemen etxekoandre ganoradun bat. #gaurkohitza

     

  • Maite 10:29 pm on 2020/03/28 Permalink | Reply
    Tags:   

    gogortu 

    ad. gogortu, gogor/gogortu, gogortzen

    1 da/du ad. Gogor edo gogorrago bihurtu, gogortasuna hartu edo eman. Eguzkiak beratzen du ezkoa eta gogortzen lurra. Itsutu ditu haien begiak eta haien bihotzak gogortu. Ez zuen amorerik eman; bigundu eta samurtu beharrean, gogortzen hasi zitzaigun. Gurasoen kontra gogortzen direla. Bere setan gogortua zegoen. Ekandu on hori zugan gogortu artean.

    2 da/du ad. Sorgortu, sentiberatasuna galdu edo galarazi; zalutasuna galdu edo galarazi. Hezurrak zaizkit gogortu, belarriak ere gortu. Goazak, Xalbat, hotzak gogortuko hau bestela.

    3 zaio ad. Gogor egin. Nor ziren Antioko erregeari gogortu eta guda egin ziotenak? Lagunari gogortu bazaio.

    4 (Partizipio burutua izenondo gisa). Badakizu izotza ur gogortua besterik ez dela. Arrautza gorringo gogortu bat har ezazu. Bigun zezala bekatari gogortu haren bihotza. Lapur eta eraile gogortu batek ez eze, kristau bihozberagoak ere ez luke horrela jokatuko.

    (Hiztegi batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    berrogaialdi. Cuarentena, período de cuarenta días. v. berrogeizaro. Berrogei-aldi onen ondoren deabrua alderatu eta tentatzen asi zitzaion. Lard 372. Ta andikan berrogei egunera, berrogei-aldia bete zitzaion. Jesus! Ura edaten asi ta an zakurra ikusten zuala. PEBiz 42. Naiz berrogai-aldi ezoak naiz legorikaragarriak edo izotzaldiak edo uzta ugariak zekazten. Or Mi 90. Garizumako edo berrogeialdiko barua, Jesukristo gure Jaunaren baruaren oroipenean egin oi dugu. Or MB 156.

    Sinonimoak

    ad.   [gogor bihurtu]: mokortu Ipar.    [gogor egin]: aurka egin, aurpegi eman, aurpegia eman, aurre egin, aurre eman, buru atxiki, buru egin, buru eman, burura eman, gogor egin, indar egin, kontra egin, kontrakarrean jarri, burutzia egin Ipar., iharduki Ipar., jarki Bizk., dorpetu g.e., ihardetsi Ipar. g.e., kontratu Ipar. zah.

    Beste hizkuntza batzuetan

    • es (1) da/du ad. endurecer(se), entumecer(se); mantenerse, obstinarse; cuajar(se) (2) zaio ad. enfrentarse, hacer frente
    • en (1) da/du ad. (se) durcir, (s’)endurcir (2) zaio ad. faire front, (s’)affronter
    • fr (1) da ad. to harden, to stiffen, to strengthen; to get/go hard (2) du ad. to harden, to stiffen, to strengthen; to make hard/stiff
    • port (1) da endurecer (se) (2) confrontar, fazer frente

    Testuinguruan

    Pedro Sanchez, Espainiako presidenteak gaur eman du jakitera itxialdia gogortu eta erabatekoa izango dela datorren astelehenetik aurrera.

     

  • Maite 10:32 pm on 2020/03/20 Permalink | Reply
    Tags:   

    garaiezin 

    adj. Ezin garaituzkoa. Indar handi garaiezin bat. Hitler garaiezina zela uste zuten. (Hiztegi batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    garaiezin. garaituezin (Añ), garaitezin (Lar). Invencible. “Insuperable”Lar. AxN explica parrik ezin (332) por garaituezin. v. garaitezgarri, EZIN GARAITUZKO. Indar andi garaiezin bat. Ub 99. Buru-auste nekagarria ta garaitu-eziña izango litzakit […] egoki adierazotea. A BeinB 35. Afroditen jolasak garai-eziñak baitituk. ‘Afrodita de todo se burla invencible’ Zait Sof 184. Iransuge arerioak garai-eziña.Zait Sof 164.

    Sinonimoak

    adj. menderaezin, gaindiezin, ezin garaituzko (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak)

    • es izond. invencible
    • en izond. unbeatable, invincible, impregnable
    • fr izond. invincible
    • port izond. invencível

    Testuinguruan

    Gazteei “garaiezinak” ez direla ohartarazi die OMEK (Edu Lartzanguren, berria.eus)

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel