Gaurko hitza

Updates from azaroa, 2018 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:00 pm on 2018/11/29 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  malko 

  iz. Negar tanta. Negar malko mardulak. Malko saminak, garratzak, gozoak. Damu malkoak. Begietatik malkoak zerizkiola. Bi malko lehertu zitzaizkion. Malko bat xukatu zuen. Malkoz bete zaizkio begiak. Begiak malkoz lausoturik. Odolezko malkoekin negar egitea eskatzen duen gauza da hau. Malkozko haran honetan. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  

  [malko] : negar(-)tanta, negar(-)anpulu  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (batez ere pl.) lágrima
  fr iz. (batez ere pl.) larme ; pleur
  en iz. (batez ere pl.) tear
  port iz. (batez ere pl.) lágrima

  Begietatik malkoak zerizkiola. (Hiztegi Batua)
  

  

  malko (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:11 pm on 2018/10/25 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mandeuli 

  iz. Euliaren antzeko intsektu zapala, marroia eta distiratsua, batez ere zaldi eta abelgorriei ipurdi aldean eransten zaiena eta mihi zorrotz eta xurgatzailea duena (Hippobosca equina). Mandeulien ausikiak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mandeuli (V, G; Lar, Añ), manduli (AN-ulz-egüés-ilzarb-olza, B; SP ->  vEys, Urt II 402, Dv), mandelbi (G-to), mandellu (R), mandouli (L-côte, B; H), mando-euli (V-gip, AN-gip), mandauli (AN-olza; H), mandaeuli (V-gip; H). Ref.: Bon-Ond 146; A (mandeuli, mandelbi, mandouli, manduli); Iz Ulz (mandulie), ArOñ; Etxba Eib (mando eulixa); EAEL 99; Elexp Berg (mandaeuli); Izeta BHizt2 (manduli).

  Tábano. “Mouche ânière” SP. “Mosca de burro” Lar (v. tbn. Añ, s.v. mosca). “Mosca grande negra, muy zumbadora que daña las carnes” A. “Mando eulixa dan gauza zittala!” Etxba Eib. “Abre oiek manduliz beteak” Izeta BHizt2. Cf. VocNav s.v. mandaulia y manduli. Cf. EULI MANDO. Idia leizorrek manduliek, ez ulitxek, ez ausikitzeko erremedioa. Mong 593. Lotzen edo itsasten bazaizka zaldi bere ezi-gabeari zenbait mandeuli […] ematen dio bertatik lasterrari ta irrintziari. Mb OtGai III 205. Mando eulija dogu / beste jenerua / zabal ta biribila / zapua langua. DurPl 81. Tronpa biribil biribila, mandeuliak lakoxe urrumadea egiten dabena? A Ezale 1898, 2b. “Mando euliyen bertsuak” letu biar ziyozkala. Iraola 45. Mando-euli batekiñ / barrabilletan. MendaroTx 212. Euli beltz aundi, belar-kolore, / mandeuli mutur-zorrotza. Or Eus 318 (v. tbn. Poem 531). Dautzuet ez zuela Paskualek aholku eta arralleria eskasik: […] “Emoitzioztek mando-uliak gibeletik! Hik baino lan hobea eginen ditek”. Larz GH 1959, 90. An bazirela uliak eta ezpatak edo mandauliak. Auspoa 77-78, 27. Norberak jakiten du bere mandulien berri (AN-ulz). ‘Nork edo zerk nasten dion bizitza’. Inza NaEsZarr 1266. v. tbn. Mando-euli: Otx 17. Mandaeuli: Gerrika 74.

  Sinonimoak: iz.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  1. eulitzar, euli beltz.
  2. eltxar

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Zool.) mosca borriquera, mosca de burro, mosca de caballo (Hippobosca equina)
  fr iz. louse fly, horse fly
  en iz. (inseto) taon
  port iz. (inseto) mutuca, butuca

  Nicolasen mezua, baina, mandeuli astun baten moduan ibili zuen bueltaka larunbat eta igandean eta ez zuen Mariori gertatzen zitzaiona kontatzeko behar zuen indarrik izan. [Ordu bietan frontoian, Jokin Ansorena (Alberdania, 2010)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  mandeuli (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:29 pm on 2018/10/15 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mizkin 

  adj. Gutxi jaten duena; janari askori muzin egiten diona. Ume hori janarekin oso begiluzea da, baina jateko orduan, mizkina. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mizkin (V-gip ap. Etxba Eib; Lar, Añ, H), miskin (SP, Urt III 93, Lecl, H).

  1. Mezquino; rácano, tacaño. “Gueux, délabré, zirzilla” SP. “Gizon mizkiña emoteko orduan” Etxba Eib. Cf. VocNav s.v. misquiñoso y mizquino. Mizkina, una rega (1025). Arzam 343. Egiten dabe pekatu mortal arako guraso miskin eta zeken euren seme alabai ezer emoten ezteutsenak. Astar II 89. Zelan sinistu ginaike zeken eta miskin izango zala bere amagaz […]? Ib. 276. Ene Jaungoikoa, nere biotz au zurea dezu, baña badakit Zuretzako sobra mizkiña dala. Ant JesBi 132.

  2. “Niais, miskiña” Ht VocGr 389.

  3. “Llorón, miskin” Lar.

  4. (V-ger-m-gip, L-ain, B), mixkin (V-gip, G-to). Ref.: A; Iz UrrAnz y To (mixkiña), ArOñ (mixkiñ); Etxba Eib; Elexp Berg. “Goloso” A. “Mixkíña, el que es demasiado melindroso en comer” Iz UrrAnz. “Oso mizkiña maixan, jateko guztieri arpegi zimurra ipintzen detsala” Etxba Eib. “Ume mizkina, melindroso para comer” Vill (comunicación personal). “Mizkiñ demasa izandakua da umetan” Elexp Berg. Ohoin mota asko baditugu. Tipi mixkin hoitarik zonbaixka: magasinetan ebasten dute esku-menean dituzten xurruburruetarik bat edo bertze. Herr 20-8-1964, 2.

  Sinonimoak: izond.

      [melenga, batez ere jateko]: milinga Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. goloso, -a (2) izond. melindroso, -a, de mal comer (3) izond. mezquino, -a
  fr izond. minaudier, -ère ; gâté, -e
  en izond. finicky, fussy, choosy [especially about food]
  port (1) izond. guloso(a) (2) izond. melindroso(a) (3) izond. mesquinho(a)

  Ume hori janarekin oso begiluzea da, baina jateko orduan, mizkina.  (Hiztegi Batua)

  

  mizkin (Argazkia: http://nutri-figura.blogspot.com)

   
• 

  Maite 11:12 pm on 2018/07/09 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  miztura 

  iz.  Intsektuen eztena.
  

  Orotariko Euskal Hiztegian

  miztura. v. 1 miztor. 

  1 miztor (G-azp; -st- Lar, H (G)), mixtor (AN-ilzarb), miztura (G-to). Ref.: Bon-Ond 141; A (miztor). Aguijón. “Lengüeta de víbora” Lar. Butrongo sugeak emen utzi bear izan zituan bere pozoi ta miztorra. NEtx Antz 14. Koko Miko, Koko Miko, / sugea etorriko. / Miztor zorrotzak txistu, / zu nundik irentsiko. NEtx LBB 317. Alper zorri oiek lana auzoan eta miztorra aoan izango zuten. Ib. 177. “Mingain luzea da hori […]. Orrek dantzatzen du miztorra (G-azp)” Gte Erd 291.

  Sinonimoak: iz.
  [miztura] : mizto 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es aguijón
  fr aiguillon
  en sting
  port aguilhão

  Alper zorri horiek lana auzoan eta miztura ahoan izango zuten. (Ib. 177. [mold.], OEH)
  

  

  miztura (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:16 pm on 2018/03/05 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  mokots 

  iz.  Bizk. Pazko opila. Ik. pazko mokots. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  mokots (V), mokotz (V-m), mukuts (V-m). Ref.: A Ezale 1897, 132a; A; A EY I 189.

  “[Opil] iru musturrekoari mokotsa edo mukutsa esaten dautse batzuk” A Ezale 1897, 132a. “(Vc), pan especial que las madrinas regalan a sus hijos por Pascua de Resurrección” A. v. garapaio. Ezkondu-arte emoten dautso urtero besoetakoari aitabitxik zapata barriak, amabitxik mokotza. A EY I 189.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [besoetakoari Pazkoan oparitzen zaion opil berezia]: garapaio Bizk., arrautzopil g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (B) panecillo o torta especial que las madrinas regalaban a sus ahijados o ahijadas por Pascua de Resurrección
  fr muffin ou un gâteau spécial que les marraines ont donné à leurs filleuls ou filleuls pour Pâques
  en muffin or special cake that the godmothers gave to their godchildren or godchildren for Easter
  port Muffin ou bolo especial que as madrinhas dão a seus afilhados ou afilhados durante a Páscoa

  Ezkondu-arte emoten dautso urtero besoetakoari aitabitxik zapata barriak, amabitxik mokotza. A EY I 189.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  mokots (Argazkia: @X10tweet)

   
• 

  Maite 7:01 pm on 2018/01/07 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  maker 

  adj. 1 adj. g.er.Gorputz-okerra. 2 adj. g.er. Malkarra; zakarra, latza. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  maker (V arc. ap. A; Lar Sup -> H (+ -kh-)), makel (AN-ulz ap. Inza).

  1. “Contrahecho” Lar Sup. “De mala figura” Inza RIEV 1928, 153. Eikek senar makerra ta ak aukake andera. “Marido contrahecho”. RS 290.

  2. (AN? ap. A), makel. Áspero, tosco, basto. “Desabrido, áspero, gruñón” A. v. moker. Erri bat, udalenean, / pendiz makerrak aruntza dagon / amesetazko launean. Gand Elorri 167. Musika basa eta makel bat orruaz ari zen. Herr 15-9-1966, 2.

  Sinonimoak: adj. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  [maker] : makur, oker.
  [maker] : malkar zakar, latz, lakar, gozakaitz. atsegin

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. deforme, contrahecho, -a, amorfo, -a
  fr izond. difforme, bossu, contrefait
  en izond. misshapen, deformed, hunchbacked, amorphous, formless
  port izond. deforme, malfeito, -a, amorfo, -a

  Bere alabetako bat haur maker batez erditu zen ospitalean. [Loti ederrak, Yasunari Kawabata / Ibon Uribarri (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  maker (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:29 pm on 2018/01/06 Permalink | Reply
  Tags: M ( 290 )   

  madarikatu 

  ad. madarikatu, madarika, madarikatzen 1 du ad. Jainkoaren gaitzespena edo haserrea norbaitentzat edo zerbaitentzat eskatu; Jainkoak bere gaitzespena eman. Noek Kam bere semea madarikatu zuen. Jainkoak sugea madarikatu zuen. 2 du ad. Norbait edo zerbait, harekiko gorrotoa edo ezinikusia adierazteko, gaitzetsi. Madarikatua, ezagutu zintudan eguna! 3 (Era burutua izenondo edo izen gisa). Arima madarikatuak. Deabru madarikatua. Poeta madarikatuak, zorrez eta gosez beterik bizi zirenak. Zoazte, madarikatuak, sekulako sutara. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  ad. [birao egin]: araokatu, birao egin, biraokatu g.e., biraoztatu g.e., madaritu g.e., blasfematu zah.

  izond. [gaitzetsia]: gaitzesgarri, kondenagarri g.e., malapartatu Heg. beh.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  du ad. maldecir, blasfemar || izond. maldito, -a
  fr du ad. maudire, réprouver ||  izond. maudit, -e
  en du ad. to curse || izond. cursed
  port  du ad. maldizer, blasfemar || izond. maldito, -a

  Isilik ez egon izana madarikatu nuen. [Ihes betea, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2006)(Ereduzko Prosa Gaur)

  

  madarikatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)