iz. Ipar. Oztopoa, eragozpena. Nagiaren bidea beti poxeluz betea. Arren poxeluetarik, otoi, libra nazazu. Bihar etorriko da ez badu poxelurik. Poxelu egin: traba egin. (Hiztegi Batua)
Orotariko Euskal Hiztegian
poxelu (BN; SP, Dv, H (+ ph-)), poxolu (BN-mix; H (+ ph-)), poxulu, puxulu (BN-ciz-mix, S; VocBN (ph-), H (+ ph-), Foix ap. Lh), puzelu (BN-ciz), paxelu (SP, H (+ ph-)), paxela (SP), faxelu (Lar <-ch->, H), potxolu. Ref.: A (poxelu, poxolu, puxulu); A Apend (puzelu); Lh (püxülü); Lrq /püsülü/.
1. Estorbo, traba. “Embarazo, faxelua <-ch->” Lar. “Entrave” VocBN. “Embarras. Poxelu zare hor, là vous faites embarras” Dv. “Obstáculo, traba” A. “Embarazo” A Apend. Tr. Documentado en textos septentrionales y en Zaitegi. En DFrec hay 2 ejs. de poxolu, septentrionales. Doatsua da nork ere barraiamenduko paxelu guziak iraits baitetzake. SP Imit I 21, 2 (Ch traba, Ip ephantxiak). Gure salbamendiari oposatzen diren püxülü güziak. CatLan 65. Bertutiaren bidian idireiten diren puxulien garaitzeko. AR 99s. Puxulu haur [gorpitza] kendu zaukedanian joanen nuzu libroki. Ib. 349. Poxolu edo kontradikzionerik xumenak baratzen gaitu. Jaur 190. Uzkail traba guziak; poxeluak lurrerat erauz. Dv LEd 213. Baldin enekin heldu bazare, poxelu izanen zaizkit. Dv 2 Sam 15, 33 (Ol nekagarri, Ker nekegarri, BiblE oztopo). Napoleon hasi zenean egiten Erromako erregeren yauregia, hargin nausiek poxolu aurkhitzen zuten Simon deithu zapatain baten etxola. Hb Egia 18. [Iturria] ez baitzinuen ezagutuko ez eta elgarren laguntzale ote ziren ala poxolu. HU Zez 203. Sehien, langileen mihiarentzat poxelu eta ahalgerik gabeko xoko goxoa! JE Bur 36. Nehork nehor eztu mundu huntan hain potxolu nola elhuntziak bera bezalako bertze bat aldean. Egunaria 30-9-1924 (ap. DRA, s.v. elhuntzi). Gure xaharreri iduritzen zaiote poxolu eta traba direla orori. Barb Sup 54. Galdegiten diogu poxolu duen koropiloa ager diezagun, ahalaz desegiteko. Lf ELit 274 (Murtuts 38 poxolu). Poxelurik ez dizut ezarriko. Zait Sof 124 (Plat 91 poxolu). Borreroak bere lanean poxelu lukean igimendurik ez dezan egin [kondenatuak], asto basta bizkar gainean ezartzen zaio. Mde Pr 78. Ez baditu arbolak abar arauko erroak, harentzat abarrak ez bakharrik poxulu, bainan hirrisku. SoEg Herr 31-7-1958, 1. v. tbn. Poxolu: Prop 1906, 96. StPierre 17.
2. “Empêchement, ce qui s’oppose à quelque dessein. Dio bihar ethorriko dela ezpadu phaxelurik, […] par quelque empêchement” H.
3. “Il se prend pour occupation. Phoxolu handiak dituen gizona da, c’est un homme qui a de grandes occupations” H.
4. “Il se dit adjectivement pour une femme enceinte. Phoxelu da, elle est grosse” H.
Sinonimoak: iz. Ipar.
[oztopoa]: debeku, enbarazu, eragaitz, eragozgarri, eragozle, eragozpen, eragozpide, estropezu, galarazpen, oztopo, oztopobide, traba, trabagarri, behaztopa Ipar., faxeria Ipar., trebukagarri Ipar., destorbu Ipar./Naf., baragailu Zub., epantxu Zub., objekzio beh., behaztopabide jas., behaztopagarri jas., behaztopa-harri jas., atzerabide g.e., atzeragarri g.e., atzerapen g.e., eragozketa g.e., molestia Heg. beh., baragarri Ipar. g.e., murtzi Ipar. g.e., enpatxu Ipar. zah., harzaragarri Ipar. zah., trabu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):
es iz. (Ipar.) estorbo, obstáculo, obstrucción, impedimento
fr iz. (Ipar.) empêchement, entrave, gêne
en iz. impediment, hindrance
port iz. estorvo, obstáculo, dificuldade, impedimento
Nagiaren bidea beti poxeluz betea. (Hiztegi Batua)
poxelu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)
Reply