Gaurko hitza

Recent Updates Page 2 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:48 pm on 2022/01/17 Permalink | Reply
  Tags: S ( 156 )   

  salatu 

  1 du ad. Gauza edo egintza gaitzesgarri bat jakinarazi; norbait erruduntzat hartzen dela adierazi. Ik. akusatu¹. Agintari gaizto hark kristautzat salatu zuen Agata. Salatu ninduena. Bere herritarrak sala eta sal ditzan. Errudunak salatzeak ez baititu makurrak zuzenduko. Gezurretan salatzea. Tolosan zeuden gobernu mutilei salatu egin zien, pulpitutik gobernuaren kontra ari zela. Berak salatu du bere burua. Txantxetako edo itxurazko literatura hau bereizgarri nabari batek salatu izan du. Berriari berea ematen zaiolarik ere, arestiko berrikeriak salatu behar genituzke, hobe ustean dabiltzanak kontura daitezen. Salatariak badu bete beharrezko baldintza bat: salatzen duen bekatuaren kutsutik garbi egotea.

  2 du ad. (Ezkutatu nahi dena, ezkutuan dagoena-edo) ezagutarazi, erakutsi. Hire mintzoak salatzen hau nor haizen. Oihenartek ez digu bihotzeko “ezkutu hondarrik” salatzen, ezagutu ere ez zituen eta. Pisuak salatzen du lur astuna, baita lur arina ere. Eta senarrari salatzen dio, elizan zer ikusi duen. Bere izena salatzea debekatua daukagunez gero. Ez zion inori salatu, zer esan zion profetak. Txantxetako edo itxurazko literatura hau bereizgarri nabari batek salatu izan du. Belarriko minak salatzen du, ezin daitekeela gure hizkuntzan horrelakorik esan.

  3 (Partizipio burutua izenondo edo izen gisa). Gu biok joan ginen ustezko salatari salatuaren tabernara. Salatuen aulkian.

   (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad.

  [akusatu]: akusatu Ipar., denuntziatu Heg. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. [ezagutarazi] delatar, dejar en evidencia, poner de manifiesto (2) du ad. denunciar, delatar, acusar; divulgar/contar un secreto; traicionar, vender (3) du ad. (Zuz.) [salaketa egin] denunciar (4) du ad. (Zuz.) querellarse, acusar ante un juez o tribunal
  fr (1) du ad. [ezagutarazi] révéler, faire connaître (2) du ad. dénoncer, accuser
  en (1) du ad. to give away, to betray (2) du ad. [bidegabekeria] to denounce, to condemn (3) du ad. [pertsona] to denounce, to betray, to sell, to inform on, to grass on (4) du ad. (Zuz.) to report
  port (1) du ad. [ezagutarazi] pôr/ficar em evidência (2) du ad. delatar, denunciar; atraiçoar, trair (3) du ad. (Zuz.) [salaketa egin] denunciar

  Testuinguruan

  Nork salatu zuen Anne Frank? Susmagarri bat identifikatu dute. [Edu Lartzanguren, berria.eus (2022-01-17)]

  

   

  Reply Utzi erantzuna

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.
• 

  Maite 8:57 pm on 2022/01/16 Permalink | Reply
  Tags: I ( 282 )   

  igitatu 

  du ad. igitatu, igita/igitatu, igitatzen || Igitaiaz ebaki. Legeak debekatzen zuen larunbatez igitatzea. Begira zeruko hegaztiak; horiek ez dute ereiten, ez igitatzen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  igitatu. v. igitaitu.

  igitaitu. (G; Lar, Añ, Dv, H), igitatu (AN; Dv, H), itaitu (V, G; Lar, Añ, Dv), igetaitu (V-m-gip), egitatu (V-oroz (-au), G, AN-araq-egüés-ilzarb; Aq 119 (G, AN)), egitetu (AN-olza), eitatu, igeteitu (Dv (V)), iritatu. Ref.: Bon-Ond 158; A (egitatu, igetaitu, igitaitu, igitatu , itaitu). Segar. “Itaitu” LE Urt voc. Iaietan ezin gabiltzke / bertze garien igitan, / baña au igita daiteke / Corpus Christi egun berean. (Pamplona, 1609). TAV 3.1.20, 116. Begira beleak, ereiten ez dutela eta iritatzen ez dutela. Oteiza Lc 12, 24 (Ol itaitzen; Lç, He biltzen, TB ebakiten, Dv uztatzen, Brunet ebakitzen). Ala ereiteko nola jorratzeko eta itaitzeko. It Dial 62s (Dv, Ip ephaiteko, Ur ebagiteko). Garagarrak itaitutzeko sasoia. Lard 160. Igitatzeko denboraraño. Echn Mt 13, 30. Nola eztien eregiten ez eitatzen. Samper Mt 6, 26 (Hual egitatan, IBk igitaitzen). Zeruko egaztiak; oiek eztute ereiten, ez igitatzen. Ir YKBiz 132. [Belar] geiena, ezetan igitaitu eta abereei ematen zaielarik. EAEg 11-6-1937, 1795. v. tbn. Ur Gen 45, 6. Itaitu: Inza Azalp 90. Zait Sof 23. Egitatu: Mdg 140.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. segar [con la hoz]
  fr du ad. faucher [à la faucille]
  en du ad. to cut the grain or the grass with a sickle
  port du ad. ceifar, segar

  Testuinguruan

  Urte osoan zehar bertako jauregiaz arduratzen ziren zerbitzariez gain, egun jakin batzuetan herriko biztanleek koroaren lurrak goldatu, erein eta igitatu behar izaten zituzten; gainera, erregearen garagarra bihitegian gordetzea eta bere mahastiak mendematzea eskatzen zitzaien. [Historia eta fikzioa: Karlomagno Euskal Herrian VIII-IX. mendeetan, Karmele Artetxe (arg.), UEU, 2001]

  

   
• 

  Maite 8:44 pm on 2022/01/15 Permalink | Reply
  Tags: X ( 50 )   

  xorta 

  1 iz. Ipar. Likidoez mintzatuz, apur bat; tanta. Ur xorta bat. Ardo xorta bat, ahoaren gozagarri. Edari on xorta bat ematen die. Azken xortaraino. 2 iz. Heg. Adkor. Sorta. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [tanta]: tanta, tantakada, ttotta Ipar., tanga Bizk., tantaka Bizk., ttantta adkor., tanto g.e., ihintz Ipar. g.e., tangada Bizk. g.e.    

  [tragoa]: trago beh., zurrupa, zurrupada, zurrut, hurrupa Ipar., dangada Bizk., zurrustada Bizk., xurrupa adkor., klinkada g.e., zirrista Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. gota (2) un poco (3) traguito
  fr (1) iz. goutte (2) un peu (3) gorgée
  en (1) iz. drop, droplet (2) little, a little bit of (3) sip, swig
  port (1) iz. gota (2) um pouco (3) gole

  Testuinguruan

  Ur xorta bat. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2022/01/14 Permalink | Reply
  Tags: S ( 156 )   

  sukaldean egin 

  du ad. Janariak beroaren bidez prestatu.

  Sinonimoak: ad.

  [sukaldean egin]: prestatu (janaria)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. cocinar
  fr du ad. cuisiner
  en du ad. cook
  port du ad. cozinhar

  Testuinguruan

  Etxekoentzako bakarrik egiten dut sukaldean. (Elhuyar hiztegia)

  

   
• 

  Maite 10:24 pm on 2022/01/13 Permalink | Reply
  Tags: T ( 338 )   

  txikitero 

  iz. Heg. Herr. Tabernaz taberna baxoerdiak hartzen ibiltzen den pertsona. Gero eta urriago dira txikiteroak. Txikitero-kuadrilla bat.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  txikitero. “Poteador, chiquitero. Txikitero amorratua da Bandako diretoria” Elexp Berg. . Bilbo aldeko txikiterotan be asko egon, eta auek, egun onentzat aspaldian baru eginda, atxur galantak egun orretan . Gerrika 106.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Heg.) (lgart.) chiquitero, -a
  fr iz.
  en iz.
  port iz.

  Testuinguruan

  Gero eta urriago dira txikiteroak. (Hiztegi batua)

  

   
• 

  Maite 11:31 pm on 2022/01/12 Permalink | Reply
  Tags: S ( 156 )   

  sorgin(-)afari 

  iz. Gauerdi inguruan egiten den afaria, bereziki, egun berezietan edo taldean eginiko lanen bat amaitu ondoren lagunartean egiten dena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  SORGIN-AFARI. (V, G-to, AN-ulz, B; H; s.-apari G, AN; xurgin-aigari R-uzt). Ref.: A (sorgin-apari, xurgin-aigari); A EY I 382; Arin AEF 1960, 82; Iz LinOñ 180, IzG; JMB At; Izeta BHizt2.

  a) Cena de media noche. “Réveillon” H. “Cena ligera a media noche que se hace al construir calero; litm., cena de brujas” A. “Oillar-mezatik landa etxean egitan dan apario ño bat da xurgin-aigaria” Ib. “Sorgin apari, así se llamaban ciertas cenas en común o entre varias viviendas de una misma casa […] o entre las personas que frecuentaban alguna reunión o tertulia, como las suasleek, o también entre jóvenes que habían postulado por Carnaval o Santa Agueda (G-goi)” Arin AEF1960, 82. “Sorgiñ-afarie, la cena que se hacía a media noche al terminar los trabajos del lino (Etxalekun)” Iz IzG. “Goizeko iruetan sorgin-afari ederra in ginuen” Izeta BHizt2. “La noche del nacimiento de Nuestro señor Jesucristo, acudió a la misa del gallo y […] pasó a casa de Joaquín de Unzué […] a tomar un bocadillo que llaman sorguinafari, como es costumbre en aquella noche” (Valdizarbe, 1802) LexHNav II 143. Iraulixe gau-erdia lana bukatzeko; / –izena ‘sorgin-afari’ orregatik edo…– / ian zuten, edan zuten. Or Eus 60 (v. tbn. 144). Jan-edana amaituta, gogozko sorgin-apariari azkena emonda, guztiak alkarri agur egiñaz kalera ziran. Erkiag Arran 47. v. tbn. Gazte 1957 (Enero) (ap. DRA).
  

  b) “Sorgin-afari (V-arr), cena que hacen las mujeres al celebrar la última tertulia de la invernada” A.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. cena de medianoche (de amigos o vecinos, que se hacía después de un trabajo colectivo)
  fr iz.
  en iz.
  port iz.

  Testuinguruan

  Sorgin-afarian bildu ziren. (Elhuyar hiztegia)

  

   
• 

  Maite 11:16 pm on 2022/01/11 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 306 )   

  zupaki 

  iz. Heg. Titiburuaren forma duen gauzaki malgua, eskuarki gomaz edo silikonaz egina dena, haur txikiei xurgatzeko ematen zaiena.

  Sinonimoak: iz.

  [zupaki] : txupete (Heg.)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. chupete
  fr iz. tétine, sucette
  en iz. dummy (UK), pacifier (US)
  port iz. chupeta

  Testuinguruan

  Ama gazteak zupaki batekin isildu du haurtxoa. #gaurkohitza