Recent Updates Page 2 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 11:32 pm on 2018/04/16 Permalink | Reply
    Tags:   

    uzkurtasun 

    iz.  Atsegina ez den egoera batean atzera egiteko gogoa. Ik. atzerakuntza. Ohetik ilkitzeko uzkurtasuna garaitu. Gogoaren epeltasun, urritasun edo uzkurtasun bat. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    uzkurtasun (V, G, AN ap. A; Dv, H), uskurtasun.

    1. Pusilanimidad, falta de ánimo y de brío, retraimiento, desgana. “État d’une personne retenue par manque naturel de hardiesse ou par toute cause qui l’intimide” Dv. “État, dispositon d’une personne qui répugne à, hésite à, ne se prête que malgré sui à” H. “Rémora, retraimiento” A. v. uzkurdura, uzkurkeria, uzkurreria.

    Agertu zuen haren manuen alderat, aitzinagoko uzkurtasunaren orde, lehiarik khartsuena. Lg I 211. [Kofesatzearen] gainean sentituko ditutzun uzkurtasunak arthoski gudukatzen ditutzularik. Dh 511. Ohetik ilkhitzeko uzkurtasuna garaitzekotzat. Ib. 48. Gogoaren epeltasun, urritasun eta uzkurtasun bat, nekea igui eragiten diguna. Gco II 74. Hortik heldu da maiz asmuka hari behar baita irakurtzailea, eta ardura dudazka bezala, eta bethi uzkurtasunekin eta herabeki. MarIl VIII. Eta zarzaroan onela jarri zala esaten uzkurtasun edo lotsa-antz bat zeukalako, bost illabete ezkutuan egin zituen [Isabelek]. Lard 362. Jaunaren esanera Gedeon osotoro jarririk, eta uzkurtasun guzia utzirik, prestatu zan, irureun gizonekin etsaiari erasotzeko. Ib. 129. Uzkurtasun-antz bat erakusten zuten, beren begiakin ikusi gabe, osotoro sinisteko. Ib. 470. Orduan asi zitzaion Jenobeba [...] esnea jatzitzen, eta abereak batere uzkurtasun gabe kalabaz aiek esnez betetzen utzi zion. Arr GB 45. Baña beren uskurtasun eta ez nai guziak gatik ere, Maisu jainkozkoak bere lana aurrera darama, guziai oñak garbitu arte. Arr CDoc 225 (ap. Zait EG 1958, 394). Bazuten behin uzkurtasun bat, lehen aldiko aphez bat ikhustearekin. Prop 1899, 133. Errepikatu baititu, trabarik ez uzkurtasunik gabe, zeru lurren Erregiñaren laudorioak. Prop 1906, 133. Holako gure gizon haundiaz oroitu gira azkenian, uzkurtasuna inarrosirik. Yuan den urrian ospatu dugu Iruñen haren izena. Zub 34. Bainan gogoan harrazu uzkurtasun hori galdu behar duzula, besteak bezenbat bazirela. JEtchep 94. “Egi-billa” taldeak uzkurtasun guzien gaiñetik lanari ekin dio. Lab Agur 20-1-1973 (ap. DRA). v. tbn. Mih 89.

    2. “(B), encogimiento” A.

    3. “(AN), melancolía” A.

    Sinonimoak: iz.
    [uzkurtasun] : uzkurdura, atzerakuntza, adore gabezi. Ant. animo (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. cobardía; timidez, retraimiento; renuencia
    fr iz. crainte, répugnance
    en iz. shyness, reluctance, cowardice
    port iz. covardia; timidez, retraimento

    Amak ere ez zuen uzkurtasun hura atsegin. [Ihes betea, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    uzkurtasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:57 pm on 2018/04/15 Permalink | Reply
    Tags:   

    tarro 

    adj. Ipar. Handi samarra. Hara non zaigun agertzen Azpeitiko herri tarro polita. Hiriburu gehienetan ditugun eskola-etxe tarroetara. Eléments de phonétique basque deitzen den idazti tarroa. Aipatu dugu nola biltzar tarro bat egina izan den. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: koskor, handikote, hazi (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) izond. (Ipar.) grande, grandote, grandecillo, -a, bastante grande (2) iz. (Ipar.) borrachera
    fr (1) izond. (Ipar.) grand, -e ; gros, grosse (2) iz. (Ipar.) ivresse
    en izond. big, large
    port (1) grande, grandalhão(ona) (2) porre, bebedeira, pileque

    Hara non zaigun agertzen Azpeitiko herri tarro polita. (Hiztegi Batua)

    tarro (Argazkia: By Euskalduna – Treball propi, CC BY 3.0)

     

  • Maite 11:45 pm on 2018/04/14 Permalink | Reply
    Tags:   

    hunkitu 

    ad. hunkitu, hunki, hunkitzen 1 da/du ad. Zirrara edo bihotz sentipen batek ukitua gertatu. Haren predikuez argituak eta hunkituak, bekatariak haren oinetara erortzen ziren. Deusek ez du hunkitu ahal izan haren bihotza. Sakon hunkitu naute hitz hauek. Jaun hori hunkitua da osoki martiri gaztearen bihotz handiaz. 2 du ad. Ipar. Ukitu. Eskuaz hunkitzen. Makilaz hunkitu. Alemaniako lurra hunkitu arte. Besteren emazterik ez hunki. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [ukitu]: Ipar.ukitu, hunki Ipar.
        [bihotza ukitu]: afektatu, bihotz-ukitu, erasan, kantitu, inarrosi Ipar., laztu Ipar.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) da/du ad. emocionar(se), conmover(se), enternecer(se), impresionar(se), causar emoción (2) da/du ad. (Ipar.) tocar, palpar
    fr (1) da/du ad. (s’)émouvoir, (s’)impressionner, affecter (2) da/du ad. [ukitu] (Ipar.) toucher, tâter, palper
    en (1) da/du ad. to move, to make a deep impression, to affect; to be moved/ affected (2) da/du ad. [ukitu] to touch, to feel
    port (1) emocionar-se, comover-se (2) tocar

    Hunkituta gaude jendearen elkartasunarekin. Izugarria izaten ari da!  @Altsasugurasoak (Twitter, 2018-04-14)]

    hunkitu, @Altsasugurasoak

     

  • Maite 11:07 pm on 2018/04/13 Permalink | Reply
    Tags:   

    larritasun 

    iz. 1 iz. Larri dagoenaren egoera. Ik. larrimin; larridura; estutasun. Bizitzako estura eta larritasun guztietarako pozgarri handi bat. Hona nire larritasunaren sustraia: euskara mendeko ikusten dut, gero eta mendekoago. 2 iz. Larria denaren nolakotasuna. Bekatuaren larritasunari begiraturik. Arazoaren larritasunak hartaraturik. (Hiztegi Batua)

    Sinonimoak: iz.

        [estutasuna]: ataka, egonezin, estualdi, estura, estutasun, ezinegon, hinka, kinka, larri, larrialdi, larridura, larrimin, larriune, arrangura Ipar., arteka Ipar., behar-ordu Ipar., herstura Ipar., kexa Ipar., kexaldi Ipar., zinak eta minak Ipar., angustia Heg., elorrio Bizk., istilu Gip., hertsidura Zub., estu g.e., herrestadura g.e., larri-ordu g.e., trantze Heg. beh., antsia Heg. g.e., arbin Bizk. g.e., erreki Gip. g.e., estres Ipar. zah., kexagune Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. angustia, inquietud, aflicción (2) iz. gravedad, importancia (3) iz. grandeza, tamaño, magnitud (4) iz. (Fil.) (Psikol.) angustia
    fr (1) iz. angoisse, inquiétude, affliction (2) iz. gravité, importance (3) iz. grandeur, énormité
    en (1) iz. [herstura] anguish, worry, restlessness (2) iz. [garrantzia] gravity, seriousness
    port (1) angústia, inquietude (2) gravidade, importância (3) grandeza, magnitude

    “Larritasun demokratikoaz” ohartarazi dute arlo ugaritako 70 lagunek!  [Jon o. Urain, Berria.eus (2018-04-13)]

    larritasun (Argazkia: Jon Urbe/FOKU, Berrian)

     

  • Maite 11:35 pm on 2018/04/11 Permalink | Reply
    Tags:   

    haizeberritu 

    ad. haizeberritu, haizeberri, haizeberritzen 1 da/du ad. Haizea berritu, egurastu. Ik. haizeztatu; aireberritu. Gela haizeberritu. Haizeberritzera goaz. 2 da/du ad. Eraberritu. Batzordea haizeberritzeko. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    haizeberritu. “Ventilar, orear. Oxigenarse. Koartoa aize-berritu. Aize-berritzera al dijoaz beoiek? Gketx Loiola. v. aireberritu.

    Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

        [egurastu]: egurastu, haizatu, haizeztatu, aireztatu Ipar.

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) da/du ad. orear(se), ventilar(se), airear(se) (2) da/du ad. renovar(se), reformar(se)
    fr da/du ad. mettre à l’air, aérer, ventiler
    en ad./ du ad. to air, to ventilate
    port (1) arejar-se, refrescar-se (2) renovar-se.

    Ohearen azpia arakatu zutenean, zerbait isuri zuten lurrera, eta orain oso usain txarra zegoen haizeberritu gabeko gela txikian. [Zazpi urkatuak, Leonid Nikolaievitx Andreiev / Jose Morales (Alberdania-Elkar, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    haizeberritu (Gaurko hitza, CC0 Creative Commons)

     

  • Maite 10:08 pm on 2018/04/10 Permalink | Reply
    Tags:   

    lagunkidatu 

    ad. 1. Lagundu. 2. Zerbait lortzen lagundu. || Contribuir o ayudar a la consecución [de una cosa].

    Orotariko Euskal Hiztegian

    Acompañar. “Coadyuvar” Lar y Añ. [Agintzen ziolarik] Prinzipe Franziakoak lagunkidatu zitzala beren erresumarako joaneran. Izt C 495.

    Sinonimoak: ad. g.e.

        [lagun egin]: lagun egin, lagundu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es acompañar, coadyuvar
    fr accompagner, participer
    en  accompany, contribute
    port acompanhar,  coadjuvar

    Erregiña Doña Juanak itzkribatu zion karta bat milla bosteun ogei ta amargarren urteko epaillaren amaseigarren egunean agintzen ziolarik, ezen Españan geldituak izan ziran Prinzipe Franziakoak lagunkidatu zitzala beren Erresumarako joaneran. [Juan Ignazio Iztueta, Gipuzkoako probintziaren kondaira (1847)] (Euskal Klasikoen Corpusa)

    lagunkidatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

  • Maite 11:28 pm on 2018/04/09 Permalink | Reply
    Tags:   

    hotsean-hotsean 

    adlg. Etengabe; une oro. 

    Orotariko Euskal Hiztegian

    HOTSEAN HOTSEAN. “(Vc), a cada momento” A. Ori otsean-otsean jausten da. Zam Man 66.

    Sinonimoak: iz.
    [hotsean-hotsean] : etengabe, oso maiz/sarri, txitean-pitean

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es a cada momento
    fr à tout moment, à chaque instant loc adv
    en at every moment
    port o tempo todo, a todo instante;

    Hori hotsean-hotsean jausten da. Zam Man 66. (Orotariko Euskal Hiztegia, mold.)

    hotsean-hotsean (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel