Gaurko hitza

Recent Updates Page 2 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:31 pm on 2019/02/07 Permalink | Reply
  Tags: P ( 154 )   

  pitxerdi 

  iz. Pinta. Pitxerdi bana edan, eta hasi ziren bertsotan. Bi gaztaina asko dira pitxerdi bat urentzat. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  pitxerdi, pitxer-erdi (Lar), pitserdi.

  Medio azumbre. “Media azumbre, pitxererdia” Lar. Eztogu ez ollandarik, ez eperrik jan, ezda pitxar erdi bat baño edan. Mg PAb 73 (74 pitxar erdi ardao). Bi gaztaña asko dira pitxerdi bat urentzat. It Dial 107 (Ur azunbre erdi, Dv laurden bat, Ip butilla bat). Elkarrekiñ trabenara joan, pitxerdi bana edan. Urruz Urz 38. Sartu eban urdaillera orain pitxerdi esango genduekean aiña bai. Ag AL 56. Pitxerdi ardao / edatea. Azc PB 89. Ur-ardotan pitxerdi-inguru edan aldu. A Ardi 122 (tbn. en BeinB 72). Bakoitzak pitxar-erdi / alan edaten dau. Azc PB 89. Itxu-itxuan pitxar erdi ustu eban. SM Zirik 18. Pitserdiko botilla deitzen genion litro ta erdikoari. BBarand 102. v. tbn. Berron Kijote 188.

  Sinonimoak: iz.

      [pinta]: pinta (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. media azumbre, pinta
  fr iz.(medida) pinte ƒ.
  en iz. (UK: beer) pint,
  port iz. (medida líquida: 473 ml, EUA) quartilho, pinto, pinta

  Pitxerdi bana edan, eta hasi ziren bertsotan. (Hiztegi Batua)

  

  pitxerdi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply Cancel reply

  Required fields are marked *

  Name *

  Email *

  Website

• 

  Maite 11:04 pm on 2019/02/06 Permalink | Reply
  Tags: F ( 37 )   

  fidagaiztu 

  iz. da/du ad. Fidagaitz bihurtu. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. g.e.

      [mesfidatu]: mesfidatu Ipar., itzalgaiztu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. desconfiar, no confiar; sospechar, recelar (2) da ad. volverse desconfiado/suspicaz
  fr (1) du ad. se méfier, soupçonner, se défier (2) da ad. devenir méfiant, -e ; devenir soupçonneux, -euse
  en (1) da ad./ du ad. to distrust, to mistrust; to have no confidence in (2) da ad. to become distrustful; to become suspiciou
  port (1) desconfiar, suspeitar; suspeitar, recear, suspeitar (2) da ad. tornar-se desconfiado

  Gezurtiaren damuan fidagaizten dut. (Elhuyar hiztegia, mold.)

  

  fidagaiztu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:18 pm on 2019/02/05 Permalink | Reply
  Tags: K ( 268 )   

  kirtenkeria 

  iz. Kirtenari dagokion egitea, eta, bereziki, esana. Hori, niretzat, esan daitekeen kirtenkeriarik handiena da. Kirtenkeria itzelak eta gogoeta zoragarriak adieraz ditzake hizkuntzak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kirtenkeria (-keri A DBols), kertenkeria (V-gip). Ref.: Etxba Eib y Elexp Berg (kertenkerixia).

  “Gansada” A DBols. “Burrada, torpeza, grosería. Nik ikusi doran kertenkerixarik aundiña” Etxba Eib. “Gamberrada. Kuadrilla orrek eztauka kertenkerixia ta jaleua besteik” Elexp Berg. Naiz adarra jotzen eta beste onelako kirtenkerietan. Urruz Urz 12s. Irakurri oi zuan, igandietan, kertenkeriz ornituriko paper purtzil bat. Ag G 219. Auxe berau jazoten yake askori, orrako kirtenkerijak dantzuta: [...]. Albzur JZ 1921, 178. Esan lei ba kirtenen alez ta kirtenkerien aldez zabiltzala. Kk Ab II 110. Kirtenkerijok egunian baño egunian andijaguak. Otx 125. Piñuaz kirtenkeri asko esan da. Munita 55. Au kertenkeri aundi bat dala konturatzeko ezta burua asko nekatu bearrik. Basarri ZArg 1958, 15 (ap. DRA). Alakotxe kertenkeriak egiten ziran etxetan. NEtx LBB 30. Hori, neretzat, esan daitekeen kirtenkeriarik handiena dela. MIH 156. v. tbn. EEs 1931, 1. ABar Goi 21. Zait Sof 189. SMitx Unam 5.

  Sinonimoak: iz.

  [ergelkeria]: ergelkeria, inozokeria, kaikukeria, lelotasun, sanokeria, tontakeria, tontotasun, tutulukeria, txatxukeria, txotxolotasun, zozokeria, zozotasun, menskeria Ipar., pellokeria Ipar., pernandokeria Ipar., lerdokeria Heg., gangarkeria Bizk., kokolokeria Bizk., lelokeria Bizk., tentelkeria Bizk., txotxolokeria Bizk., tetelekeria Ipar./Naf., alukeria beh., inuzentekeria beh., memelokeria beh., ergeltasun g.e., mozolokeria Bizk. g.e., txotxakeria Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. estupidez, necedad, majadería, gansada
  fr iz. stupidité, sottise, bêtise
  en iz. stupidity, nonsense
  port iz. estupidez, necedad, majadería, gansada

  Hori niretzat, esan daitekeen kirtenkeriarik handiena da. (Elhuyar hiztegia)

  

  kirtenkeria (Gaurko hitza, domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:39 pm on 2019/02/04 Permalink | Reply
  Tags: T ( 271 )   

  txiotx 

  iz. Txotx eta txio hitzen elkarketa. 2018. urtean jaiotako ekimena, zeinetan txiolariak sagardotegian biltzen diren txotx egiteko eta ondo pasatzeko. Deialdi publiko baten bidez, birtualki ezagunak diren txiolariak aurrez aurre topo egin eta topa egiten dute. Lehenengo urtean 8 kide bildu ziren; bigarreanean, aldiz, 16.

  Oharra:

  Hitz eta ekimen berria izanik, ez da ohiko hiztegietan jaso oraindaino.

  Aurten 16 lagun bildu ginen txiotx egiteko. Ederra izan zen! #gaurkohitza

  

  txiotx (Argazkia: @mikeliriarte)

   
• 

  Maite 11:43 pm on 2019/02/03 Permalink | Reply
  Tags: G ( 189 )   

  goititu 

  ad./izond. 1 da/du ad. Ipar. eta Naf. Altxatu, goratu. Uraren gainetik goititzen zen eta heltzen zeruraino. Burua arrunt goitituz. Prezioa goititu. 2 du ad. Ipar. eta Naf. Bildu, jaso. 3 da ad. Ipar. eta Naf. Gelditu, soberatu. 4 (Era burutua izenondo gisa). Ipar. eta Naf. Mendi txit goitituak. Handikeria goitituz eta harrotasunez betea. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak:ad. Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [goratu]: goitu

      [bildu]: batarazi, bateratu, batu, bil-bil egin, bildu, biribilkatu, biribilatu zah.

      [gelditu]: gelditu, geratu, soberatu, sobra izan, sobratu Heg. beh.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. (GN/Ipar.) subir, elevarse, ascender (2) da/du ad. (GN/Ipar.) llenar(se) hasta los topes; hartar(se), empachar(se)) (3) da ad. (GN/Ipar.) sobrar, exceder
  fr (1) da/du ad. (Ipar.) (se) monter, (s’)élever, (se) hisser, (se) lever ; (se) dresser, augmenter (2) da/du ad. (Ipar.) (se) gaver, (se) bourrer, attraper une indigestion (3) da ad. (Ipar.) dépasser, excéder
  en (1) da/du ad. [goratu] to raise, to lift; to increase (2) da/du ad. [bete] to fill up (with sth), to stuff
  port (1) da/du ad. (GN/Ipar.) subir, elevar-se, ascender (2) da/du ad. empanturrar-se, empanzinar-se (3) da ad. (GN/Ipar.) sobrar, exceder, superar

  Handikeria goitituz eta harrotasunez betea. (Hiztegi Batua)

  

  goititu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:22 pm on 2019/02/02 Permalink | Reply
  Tags: I ( 222 )   

  irabiur 

  iz. Garia larrainean jotzeko tresna, soka batez loturik dauden bi makilaz osatua. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  irabiur (V-m-al, G-azp; Lar, Añ, H (V, G)), iyabiur (G-nav), irabirur (V-ple). Ref.: A (irabiur); Iz Als (iyabiurrak); Ond Bac (iyabiur).

  “Mallo de trillar” Lar y Añ. “Trilla, trillo” Añ. “Trillar: (c.) gariak irabiurraz [...] jo” Ib. “Mango del mayal” A. Cf. Lar Cor 58: “El instrumento con que los golpean son unos que llaman mallos en Galicia y en vascuence tralluak, irabiurrak”. Cf. Ensayo 86s: “Para varearlos [los haces de paja] con un instrumento que llaman Yrabiurra, el cual se compone de dos palos [...]“. v. idaur.

  Wikipedian (irabiur)

  • Irabiur, trailu edo idaurra, nekazaritzako tresna bat. Irabiurra, idaurra edo trailua laborea aletzeko nekazaritza-tresna tradizionala da. Elkarren artean uhalez edo katez loturiko bi makilez osatuta dago. Eskuarki bietako makilarik luzeena heltzeko erabiltzen da; laburrena, aldiz, eultzia edo lekaleak jotzeko.
  • Irabiur (arma): Erdi Aroan erabilitako arma. Irabiurra nekazaritzako tresna bat da, arma gisa ere erabiltzen ahal dena. Borrokarako, hain zuzen, irabiurraren bertsio konplexuago eta hilgarriagoak ere garatu izan ziren, non makilari lotutako mutur mugikorra metalezkoa edo punta zorrotzez hornitua, min eta zauri larriak eragiteko modukoa (ikus irudia).
  • Bola eta katedun irabiurra, arma gisa erabilitako irabiur mota horietako bat. Bola eta katedun irabiurra Erdi arotik Ernazimendura bitartean Europan gerran eta borroketan erabilitako arma hilgarri bat da, borrokarako irabiurraren bertsio bat, berau nekazaritzarako irabiur edo trailuaren bertsioa den bezala. Eskuz eusten zaion makila bat eta honi kate baten bidez lotutako punta zorrotzez osatutako bola bat dira arma honen osagarriak.

  Sinonimoak: iz.

      [garia larrainean jotzeko tresna]: trailu, idaur g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. mayal [instrumento para desgranar]
  en iz. flail
  port iz. crivo; (agricultura) mangual

  Amontar guziak ezpataz josi, eta burnizko narra orzdun-pean txeatuak izan ziran, garia larrañean trallatu edo irabiurtzen dan gisan. [Testamentu zarreko kondaira (1855), Francisco Ignacio Lardizabal] (Euskal Klasikoen Gordailua)

  

  irabiur (Wikipedia, by Paul Hector Mair)

   
• 

  Maite 10:47 pm on 2019/02/01 Permalink | Reply
  Tags: P ( 154 )   

  postan 

  adb. Lauoinka. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: adlag.

      [lauoinka]: galopan, lauhazka, lauoinka, potikoka Ipar., laugainka g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es a galope, corriendo la posta
  fr adb. au galop
  en adb. at a gallop
  port a galope

  Postan zeharkatu ditu basoak eta zelaiak. #gaurkohitza
  

  

  postan (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)