Gaurko hitza

Recent Updates Page 37 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:35 pm on 2021/10/28 Permalink | Reply  

  harpauso 

  iz. g.er. Lokatza edo ura dagoen tokiak igarotzeko ezartzen diren harriak. Gurdibide ilun batean, harpausoak hasten ziren unean, makila on bana egitea bururatu zitzaien. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  harpauso. (V-gip), harpausu (V, G; Aizk), arpasu (V-gip), ar pozu (V-gip). Ref.: A (arpausu); Iz UrrAnz (arpausuak); Etxba Eib (ar pozuak); Elexp Berg . Hilera de piedras para vadear una corriente de agua (se usa en pl.). “Pasaderas, piedras que se ponen en los vados para pasar el río. (L) zaparriak” Aizk. “Ar-pozu, ar-pausu. De pausa y no de paso” Garate Cont RIEV 1934, 56. “Las piedras para atravesar el río; bi arpauso” Iz UrrAnz. “Ar pozuak, en plural. Vado formado por piedras islas sobre el cauce de un río. Ardantzan, ar pozuak ziran Bilbo zarrera juateko. Baitta Amañako itturri onduan be” Etxba Eib. “Antes de construirse dos puentes, Plaentxi tuvo solamente uno, existían dos [harpasuak]. Pasatzeko bideak eta ez pauso-ak egiteko lekuak. Iturburu eta Errekaldeko harpasuak (V-gip)” Oregui (comunicación personal). “Piedras que se echan en los barrizales o lugares donde hay agua, a fin de poder caminar por encima de ellas” (V-gip, comunicación del P. Villasante). Sagardoa dana atera zan sukaldera, igari jarri zan. Ori ikusi zuanean, “Ze egingo ete diat nik orain!” esan zuan. Oramaian zeuden tremesak eta ogiak erreta, eta sukaldean jarri zituan arpauso, tremesak eta ogiak jarri zituan nausia etortzerako. Etorri zan nagusia, ta gari guztia galdua, janda, sagardo dana sukaldean zabalduta, eta jateko danak arpauso jarrita, eta bera morroia oian lo. And AUzta 105.

  Wikipedian

  Harpausoak edo zaparriak ibai bat zeharkatzeko harri soltez osatutako bidea osatzen duten harriei esaten zaie. Harpauso eta zaparri hitzak, adiera honetan, pluralean erabili ohi dira.

  Sinonimoak

  [harpauso]: zaparri (Wikipedia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Google translate):

  es iz. (pl.) pasaderas [hilera de piedras para vadear una corriente de agua]
  fr iz. (pl.) rangée de pierres à patauger dans un courant d’eau
  en iz. (pl.) stepping stones [row of stones to wade through a stream of water]
  port iz. (pl.) fila de pedras para atravessar um riacho de água

  Testuinguruan

  Erreka igarotzeko harpausoak ikusi zituzten urrutian. #gaurkohitza

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:01 pm on 2021/10/27 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  azalprintz 

  iz. g.er. Larruazala. Ik. azalmintz. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  azalprintz. (H), azalfrintz. Piel del hombre. v. azalmintz. Bearragoa da bizi laguna zintzoa, eta Jaunaren beldurrekoa izatea. Ez ibilli azal-frinz txit ederraren billa. AA I 602. Milla losentxa len, baña azal prinza zimurtzen, eta ortzak erortzen asi zaizkanean, ez daukazu ezertan. AA II 97. Sarritan joaten ote ziñan festetara, eztaietara edo neskatxa mutillen batzarreetara, eta azalprintz oneko guziakin atsegin artu naia izan oi zenduan? AA II 142. (Fig.). “Extérieur” H.
  –Eta nolakoak ote dira Komunioneko gauzak? –Ezin obeak (azal-printzak ezpadira). Mb OtGai III 107 (Harriet traduce erróneamente “le meilleur d’une chose”). Gure obra onak izango dira ustelak, edo azal-prinz ederra bai, baña mamirik ez duenak. AA CCErac 262.

  Sinonimoak: iz. g.e.

  [larruazala]: azal, larmintz, larruazal, azalmintz g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Labayru eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. piel humana (2) iz. aspecto exterior
  fr (1) iz. peau (2) iz. aspect extérieur
  en (1) iz. skin (2) iz. appearance
  port (1) iz. pele (2) iz. aparência exterior

  Testuinguruan

  Gainerakoari dagokionez, ederra zen eta gorputzez luzea, eta oso azalprintz desiragarrikoa. [Bizi alegiazkoak, Marcel Schwob / Juan Garzia (Ibaizabal, 2002)]

  

   
• 

  Maite 9:46 pm on 2021/10/26 Permalink | Reply
  Tags: I ( 288 )   

  ikasgela 

  iz. Ikasteko erabiltzen den gela; bereziki, ikastetxe batean eskolak emateko prestaturiko gela. Afaldu ondoren ikasgelan sartu zen. Zortzigarren ikasgelan ematen ditu eskolak. Ikasgelan soilik mintzatzen dira euskaraz. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Ikasgela. Aula. Ikas-gelan sartu zan. GMant LEItz 72. Ikas-gela handian. Osk Kurl 212. En DFrec hay 22 ejs.

  Sinonimoak: iz.

  [ikasgela] : gela

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. aula, clase
  fr iz. classe, salle de classe
  en iz. classroom
  port iz. sala de aula

  Testuinguruan

  Proiektu berri bat sortu du BERRIA egunkariak: Ikasgela. 12 urtetik aurrerako ikasleekin eskola orduetan lantzeko gaiak proposatuko ditu webgune batean, Berria.eus/ikasgela helbidean. Material osagarria eskainiko dio hezkuntza komunitateari. [BERRIA Ikasgela, egunerokoarekin ikasteko tresna, Mikel P. Ansa (berria.eus, 2021-10-26)]

  

   
• 

  Maite 10:04 pm on 2021/10/25 Permalink | Reply
  Tags: S ( 160 )   

  moskan 

  1 iz. Bizk. Intxaurraren oskola estaltzen duen azala. Moskanarekin ibiliz gero, nekeza da eskuak garbitzea. 2 iz. Bizk. Azal horrek, berdetan, uzten duen orbana. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  moskan.

  1. (V-m-gip, G-azp), moskaran, moxkan (V-m). Ref.: A; A Apend (moxkan); Iz UrrAnz . Mancha que deja la cáscara verde de la nuez en los dedos. v. sokaran, sokolin, koskaran. Moskaranak euki nituanean, ia eskua zatitu eustan da [maixuak] . Ag Kr 65.

  2. (V-m-gip, G-azp), moskaran (V-ger). Ref.: A; A Apend (moskaran); Iz UrrAnz; Elexp Berg. Envoltura verde de la nuez. ” Moskanakin ibilli ezkero nekeza da eskuak garbitzia ” Elexp Berg.

  3. “En V-gip llaman arta-moskan al tizón, enfermedad del maíz” A.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

  [Intxaurraren oskola estaltzen duen azala]: sokolin , sokaran (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Google translate)

  es iz. ruezno, cáscara de la nuez
  fr iz. coquille de noix
  en iz. walnut shell
  port iz. casca de noz

  Testuinguruan

  Moskanarekin ibiliz gero, nekeza da eskuak garbitzea. (Hiztegi batua)

  

   
• 

  Maite 1:57 pm on 2021/10/24 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  konkailo 

  adb. Zangoak eserlekuaren alde banatara jarriz eserita.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  konkailo. (-illo S ap. A ), kunkailo ( -illo ap. A), kunkulle (S ap. Lrq /kunkul’é/). “Llevar a un niño a horcajadas” A (se trata, obviamente, de una expr. adv., no de un verbo). “À colifourchon” Lrq. v. konkili.

  Sinonimoak: iz.

  [konkailo]: apurrin, hankalepo, konkolotx, konkili, zangalatrau, arretxiko, hankalatraba (Labayru hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Z) a horcajadas
  fr adb. à califourchon
  en adb. astride
  port adb. a cavalo

  Testuinguruan

  Konkailo eraman zuen. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 11:46 pm on 2021/10/23 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  elezu 

  adj. Berritsua. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  elezu. v. eletsu.

  eletsu. (B, L, BN, S; -lh- Lecl, Dv, H), elatsu (R, S; -lh- Foix), elazi (R-uzt), elazu (Sal), elezu (AN-ulz, B). Ref.: A (eletsu, elatsu, elazi, elazu); Lh Eusk 1919-1920 (II), 80; Lh (elhatsü, elhetsu); Lrq (elhetsu); Inza EsZarr 176; Izeta BHizt (elezu); EI 296. Hablador, charlatán, locuaz. ” Elazu, embustero, hablador” A. “Bavard” Foix. ” Elhatsü (S-saug), qui prête à la critique, à la discussion” Lh. “P[eu] u[sité]: on dit, selon le cas, babalaut ou elhekari ” Lrq. v. elati.
  Gizon galduak phizten ditu eskatimak, eta elhetsuak makhurtzen ditu buruzagiak. Dv Prov 16, 28 (Ol berritsu ). Obroena erranen du berorren baitan: zer elatsu dud adexkide kura. Mdg 148. Bazkari guzian solas guti egin zuen erretorak, hura bethi hain arrai eta elhetsu zena. M. Iriart GH 1927, 59.

  Sinonimoak: iz.

  [berritsua]: berri-jario, berriketari, berritsu, eletsu, erausle, hitz-jario, hitz-mizti, hitzontzi, hiztun, jolastun, mokokari, elekari Ipar., eleketari Ipar., berba-jario Bizk., berbaldun Bizk., berbati Bizk., berbatsu Bizk., berbontzi Bizk., kalaka Ipar./Naf., kalakari Ipar./Naf., elestari Zub., eleberriti zah., erasle Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. hablador, -a; charlatán, -ana; locuaz
  fr izond. bavard, -e ; causeur, -euse
  en izond. talkative, chatty, loquacious
  port izond. falador, -a, charlatão, -ona

  Testuinguruan

  Haurra oso elezua zen. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 11:58 pm on 2021/10/22 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  koka ahala 

  koka ahala 1 adb. Ipar. Sar daitekeen beste. Jendea koka ahala sartu da Aldudeko eliza barnera. || Plaza koka ahala betea zen. 2 adb. (Izen bati dagokiola). Ipar. Koka ahala jende sartu zen. Poltsa luzea, koka ahala diruz hanpaturik. [Oharra: pertsonak, lekuz aldatzean, kokatu egiten dira bizileku berrian, eta ez finkatu]. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  KOKA-AHALA (Dv, H, A).

  a) (Con sust.). Tanto(s) como puede(n) caber. “Saskiak badu sagar koka ahala” H.
  Bazen Elizan koka ahala jende. Prop 1880b, 368. Ostatuetan bada jende kokahala. Ox 66. Koka-âla belar. Or Eus 246. Etxean koka ahala uzta eta zorion. JEtchep 50. v. tbn. Barb Sup 163. Zait Plat 21.

  b) A tope, llenando completamente. Alta bda, mundu bat zen […]; karriketan koka ahala, ikus ahala urrun, beltz beltza oro. HU Zez 159. Bertz handi batzuetarat aurdikitzen dute koka ahala bethe artio. JE Bur 87.

  Sinonimoak: adond. Ipar.

  [gainezka]: gaindi, gaindika, gainezka, gaindizka Ipar., tontorka Gip., kunkuin Zub., gaindiz Ipar. g.e. (UZEI Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. (Ipar.) colmado, -a; a rebosar
  fr adb. plein(e), rempli(e); plein à craquer
  en adb. full, saturated, overflowing
  port adb. cheio, -a

  Testuinguruan

  Koka ahala jende sartu zen. (Hiztegi batua)