Gaurko hitza

Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:20 pm on 2018/05/08 Permalink | Reply
  Tags: A   

  apasta 

  iz. 1 iz. Gip. eta Naf. Beita. Arrainek laster eginik apastara, herioak ditu harrapatzen. 2 iz. Irud. Apastatzat du Mirenek begitarte ona, eta amutzat soinik ederrena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  apasta (AN-gip ap. A).

  “Raba, masa que se emplea como cebo para atraer peces. Apastako txardiña, sardina que se coge atraída con este cebo” A. Cf. Echaide Orio: “Apasta, mezcla que se hace con cabeza de bonito, aplastada con un hacha y pan. Se emplea como cebo para coger corcones”. O Iongoiko, zeñen guztiz manamendu hertsiaz, / Defuntuak ohoratzen baitire lur zohiaz, / Lar abre edo xorien ahotarik gorderik, / Eta arrañei apasta ere eman gaberik. EZ Man II 99. Laster egiñik apastara, / Herioak tik sesitzen. / Helas! Horra ni ere nola / Munduak nauen trunpatzen. Gç 205. Apastatzat du [Mariak] begitarte ona, / eta amutzat soinik ederrena. BertsZB 185. Zirkoaz gañera batzamarra edo apasta deitzen dioten tresna bat ere erabiltzen dute. Baita autsa edo errejilloia esaten dioten beste bat ere; au, sardiña ur-azalera erakartzeko izaten da. Elizdo EEs 1926, 8.

  Sinonimoak: iz. G-N

      [beita]: amuzki, beita, jaki, karnata (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es masa que se emplea como cebo para atraer peces.
  fr masse qui est utilisée comme appât pour attirer le poisson
  en mass that is used as bait to attract fish
  port massa que é usada como isca para atrair peixes

  Aski dituk kanabera bat eta txiki-txiki egindako itsaski-buruen apasta on bat.  [Ihes betea, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  apasta (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:24 pm on 2018/05/06 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aiher 

  iz. 1 iz. Joera, jaidura, nahia. Laudorioen aiherra: laudorioen nahi bizia. Bere buruaren urkatzeko aiher mikorik ez zuen izan. 2 iz. Aiherkundea. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [joera]: isuri, jaidura, joera, jaugin Ipar., pendura Ipar., jas Bizk., jaiera Gip., enjogidura Zub., gano Zub., isurki g.e., natu Heg. g.e., jit Bizk. g.e., mendu Bizk. g.e., aiherkunde Ipar. zah.

      [gorrotoa]: ezin eraman, ezinikusi, gorroto, higuin, ikusiezin, aiherkunde Ipar., herra Ipar., herrakunde Ipar., gaitzerizko jas., herragune g.e., higuindura g.e., higuintza g.e., hudigo g.e., inkurio g.e., otin g.e., hegigo zah., begigoa Ipar. g.e., hastio Ipar. g.e., keru Ipar. g.e., korromio Ipar. g.e., kurruka Bizk. g.e.

      [zalantza]: duda, duda-muda, ezbai, ezmez, zalantza, durduza Ipar., aiko-maiko Bizk., alote g.e., badaezpada g.e., baiez g.e., enura g.e., eztabai g.e., eztabaida g.e., ezpa zah., dilinda Ipar. g.e., entrabal Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. propensión, inclinación; deseo (2) iz. odio, rencor (3) iz. (Z) duda, sospecha
  fr (1) iz. [joera, zaletasuna] désir, inclination, passion (2) iz. [gorrotoa] haine, rancune
  en (1) iz. [joera] tendency, propensity, inclination (2) iz. [gorrotoa] hate, hatred; rancour (Br); rancor (Am); bitterness
  port (1) propensão, propensão  (2) ódio, rancor (3) dúvida, suspeita, desconfiança

  Bere buruaren urkatzeko aiher mikorik ez zuen izan. (Hiztegi Batua)

  

  aiher (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 12:00 am on 2018/04/25 Permalink | Reply
  Tags: A   

  abizari 

  iz.  Toki jakin batean, oiloak bertan erruten ohitzeko, jartzen den arrautza. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  abizari (Vc ap. A), abisari (Zam Man 233).

  “Nidal” A. “Abizari, abiondoko: biok esaten dira Bizkaiko ta Gipuzkoako erri askotan, oilloari, arrautzak egiten asi eragiteko, ipinten iakan arrautzeari” A BGuzur voc. v. abiazai, habirakoi. Agaiti baserrietan abizarie iminten iako oiloari abien, eta bera izeten da arreutze utse karez beterikoa. A BGuzur 132.

  (Vc ap. A), abisari (A Apend). Reclamo, cebo. “Aliciente. Llama así el vulgo: 1.º a la hecha o puesta del juego, por otro nombre orni. […] litm., premio de empezar” A Gram 366. “Reclamo, aliciente” A. Au gora-bera, onen arin lan au artutera ezbanendu beste abisari batek niri altsuagoak estu, eznintzateke erabagiko. Arriand EAditza 757. Atunek koiuteko, zein dala uste dozue karnatarik onena, abizaririk egokiena? A BGuzur 132. Irakastaulki au eskernaia ta atsegina dala, abisaria baino ezta. A EEs 1916, 108.

  Sinonimoak: iz. Bizk.

      [habiondokoa]: habirakoi Ipar., habiondoko g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. nidal [huevo]
  

  Arrautzea ifinikeran edo, oiloak abizaria be apurtu deusta. (Arratiako Udalen Mankomunitatea)

  

  abizari

   
• 

  Maite 11:30 pm on 2018/04/17 Permalink | Reply
  Tags: A   

  amore eman 

  ad. amore eman 1 Gogor egiteari edo buru egiteari utzi, onartu. Aspalditik datorren ohiturari amore emanez. Pilatok herriaren eskariari amore ematea erabaki zuen. Baina, tentazioa bizia baino biziagoa izan arren, ez diot amorerik eman. Alferrik zabiltza, ez du amore emango. 2 Soinekoez, sokez eta kidekoez mintzatuz, eman. Ez du amore ematen oihal honek. || amore emate, amore-emate amore eman aditzari dagokion ekintza. Konfiantza sendotzea nahi badugu, elkarrizketa eta elkarrekintza ezin dira baieztapen eta amore emate faltsuetan oinarritu. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad.

      [etsi]: etsi, etsia eman, etsia hartu, txil egin, amore egin Ipar., set egin Ipar., etsitu Ipar./Naf., desesperatu zah., amainatu Ipar. g.e., etsipena eman (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) ceder, dar de sí, vencerse (2) (sarritan osagarriak -i kasu-atzizkia duela) ceder; acceder; rendirse
  fr céder, renoncer
  en to give in; to give up; to yield, to give way
  port (1) ceder (2) render-se, capitular

  Baina hainbeste ibili eta gero, ez dut oraindik amore eman nahi. [Eraztunen Jauna III, J.R.R. Tolkien / Agustin Otsoa (Txalaparta, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  amore eman (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 9:40 pm on 2018/03/23 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aizkatu 

  ad. aizkatu, aizka, aizkatzen du ad. g.er. Uxatu, haizatu. Hango algara gozo harroak txori mordo bat aizkatu zuen aldameneko sasitik. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. g.e.

      [uxatu]: aienatu, aldenarazi, aldendu, desagerrarazi, haizatu, uxatu, haizarazi Ipar., kasarazi Ipar., kasatu Ipar., akazatu Zub. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. ahuyentar, hacer huir, expulsar (2) du ad. incitar, azuzar, excitar, tentar (3) du ad. asustar
  fr du ad. lancer des pierres
  en (1) du ad. [uxatu] to frighten away/off, to chase away/off; to drive off (2) du ad. [xaxatu; bultzatu] to incite; to egg sb on, to urge sb on; to set sb/sth on sb
  port (1) afugentar, espantar; expulsar (2) du ad. incitar, excitar, tentar

  Eta egokia izango al da ate joka hastea, entzun eta ireki diezaguten, jende guztia aizkatu eta zarataka jarriz? [On Kixote Mantxako, Miguel de Cervantes / Patxi Ezkiaga (Erein, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  aizkatu (Argazkia: Fondo Antiguo de la Biblioteca de la Universidad de Sevilla)

   
• 

  Maite 10:17 pm on 2018/03/18 Permalink | Reply
  Tags: A   

  atija 

  iz. Naf. Doministikua. Ik. usin. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  atija (G-nav, AN-araq-egüés-larr-ulz-erro, Ae; -e AN-olza-larr-ulz-erro, B), etije (AN-araq). Ref.: Bon-Ond 153; A Apend (atije); Iz Ulz (atije), IzG (atije); Satr VocP (atija); Echaide Nav 173; Izeta BHizt2 (atije). La grafía <j> representa el sonido velar [x].

  Estornudo. v. atxija, atrija, hatifa, atxufa.

  Sinonimoak: iz. Naf.

      [doministikua]: usin, urtzintz Ipar., doministiku beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (GN) estornudo
  fr éternuement
  en sneeze
  port espirro

  Atija egin nuenetako batean, Jonek bere musuzapia pasatu zidan.
  

  

  atija (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:38 pm on 2018/03/04 Permalink | Reply
  Tags: A   

  arginabar 

  iz. Eguzkia irten baino lehen edo sartu ondoren dagoen argia (zenbait lekutan egunsentikoari bakarrik esaten zaio). (Harluxet hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  arginabar (R ap. A Apend; Aq 1145 (AN) ->  A). Aurora; crepúsculo. “Crepúsculo de la mañana (AN)” Aq 1145. “Arginabarrean, al amanecer (R)” A Apend. v. argiabar. Arginabarrak zer dire? Goiznabarra da eguzkia agertu aintziñeko argia; ta illunabarra eguzkia sartu ta dirauena. Bera EEs 1915, 166. Iñularreko arginabarrean bilduta, aldapa-beera zijoazela. TAg Uzt 104. Gauaro ixil baketsu, / argi-nabarretik ur danekoa. Onaind in Gazt MusIx 206 (Or 199 goiz-argitik, Gazt 187 goizalde bitartera).

  Sinonimoak: iz.
  

  [egunsenti] : egunsenti, goizalde, goiztiri, argi-urratze, argi-azkorri
  [ilunabar] : ilunabar, ilunsenti, arrastiri 

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es aurora; crepúsculo
  fr aube; crépuscule
  en dawn; dusk, twilight
  port amanhecer, alvorecer, aurora; crepúsculo

  Eguzkia ederra da goizeko arginabarrean, ederragoa oraino gauekoa itsasoaren luhartzean, beti esperantza baitugu berriro agertuko dela, biharamunean.  [Jakin aldizkaria, 187 zbk. (2011 – azaroa-abendua)] (Egungo Testuen Corpusa)

  

  arginabar (Gaurko hitza, domeinu Publikoa)