Gaurko hitza

Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:41 pm on 2017/09/19 Permalink | Reply
  Tags: A   

  arrakada 

  iz. Gehienetan pl. Bizk. Belarritakoa. Eraztun edo arrakada diamantezkoak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 arrakada (V-oroz-arr-ple; Lar, Añ, Hb ap. Lh), arrekada (V-ger). Ref.: A; EI 381. (Pl.). Pendientes. “Arracadas, es voz vascongada, arrakadak, y viene de arraka hendedura, abertura, por las que hacen en las orejas, arrakadak, zirziluak” Lar. Alde batetik dagoz ebilla, ereztun eta arrakada diamantezkuak, bestetik espadin, bastoe eta botoe arri balijosoz betiak. Astar II 135s.

  2 arrakada (Lar, Hb ap. Lh), arrakara (V-gip ap. Iz ArOñ). Desgarrón, rotura. “Rajadura” Lar. “Resentimiento, principio de quebrarse alguna cosa” Ib. “Arrakara bat in xako, una rotura en la ropa” Iz ArOñ. v. 1 arraka, arratada.

  Sinonimoak: iz. Bizk.pl.

      [belarritakoak]: belarritako pl., zirtzilu pl., petenta Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (B) (batez ere pl.) pendientes
  fr boucle d’oreille
  en earring
  port brinco

  Urrezko hiruki txikiak eta arrakada luzeak belarrietatik dilindan, zilarrezko uztai nielatuak lepoaren bueltan, harribitxizko katea bikoitzak beso-hanken inguruan, perlez, turkesez eta kornalinez nahasitako zintzilikario aberatsak txirikorda luzeen muturretan dar-dar. [Mikel Strogoff, Jules Verne / Karlos Zabala (Ibaizabal, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  arrakada (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:58 pm on 2017/09/18 Permalink | Reply
  Tags: A   

  arrakero 

  izond. Jokalari tranpatia. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  arrakero.

  1. “(V, G), jugador mañoso, tramposo etc.” A.

  2. “(V-m), tacaño” A Apend.

  Sinonimoak: iz.
  [tranpatia] : iruzurgile, zimarkun, tranposo; tranpati, iruzurti, amarrutsu, artetsu, azpijale
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. fullero, -a; tahúr, ventajista
  fr trompeur, qui triche loc, tricheur
  en cheat, cheater
  port tramposo(a), trapaceiro(a)

  Zurekin ez dut gehiago kartetan egingo, arrakero hutsa zara!

  

  arrakero (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

   
• 

  Maite 8:38 pm on 2017/09/15 Permalink | Reply
  Tags: A   

  arrats-askari 

  iz. Arratsaldeko askaria, atsaskaria.
  

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ats-askari. v. ARRATS-ASKARI.

  ARRATS-ASKARI. Merienda. “Goûter, petit repas […], arats-askari” T-L. “Merienda o ats-azkaria” (Ae) CEEN 1971, 346. “Arrats-azkari (BN-baig), merienda” Zt (comunicación personal). v. ARRATSALDE-ASKARI. Jaun merak jende guziak gomitatu ditu arats-askarirat. Herr 26-10-1961 (ap. DRA). Giltzapean sartu zituan klasea amaitu zanean, bakhoitza gela batean, arrats-askariko jolas-aldian, bostetatik seirak arte egoteko. Osk Kurl 198. San Xipirine kari, adios ats-askari. EZBB II 108.

  Sinonimoak: iz.
  [arrats-askari] : arratsalde-askari; askari, arratsaldeko; merienda (Heg.)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Ipar.) merienda
  fr goûter
  en snack, afternoon snack
  port merienda, lanche

  17.00ak aldera atsaskari bat antolatu dute herriko etxearen aitzinean. [Sudmineko presidentearen etxearen aitzinean ekintza burutu du Bizik, Iurre Bidegain (Kazeta.info, 2017/09/14)]
  

  

  arrats-askari (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:38 pm on 2017/09/12 Permalink | Reply
  Tags: A   

  alazo 

  adb. Egoki, aukeran. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  alazo (V-oroz ap. A; Añ (V)), alozo (V-arr ap. A Apend), aloso (V-arr ap. Gte Erd 229).

  1. “(A) propósito”, “lindamente” Añ. “Cómodamente. Alazo dator, viene ajustadamente, de perlas” A. “En grande” A Apend. “Zer moduz? […] aloso! (V-arr)” Gte Erd 229 (junto a ainbestean, aski ongi, etc., de otras zonas). Cf. alauso. Zeuk nai dozuna baño eztogu gura: atsedenez eta pozik urte luzietan alazo zeu bixi ixatia. Otx 182.

  2. (V-oroz ap. A), alozo (V-arr ap. A Apend). “Cómodo” A. “Conveniente, adecuado” A Apend.

  3. “Alazo kosta zirean, costaron mucho (V-oroz)” A EY III 315.

  Sinonimoak: adb.
  [alazo] : erosotasunez, eroso
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es cómodamente
  fr confortablement
  en comfortably
  port comodamente

  Izenak izen, ez al gara azken batean matoi baten hegalpean eroso eta alazo bizi den sasiestatu bat, geure kontzertu ekonomiko, polizia jator, ikur eder, hizkuntza sinboliko, jende satisfetxo eta guzti? [Erregeordetza, Iñigo Aranbarri (Berria.eus, 2017-09-10)]
  

  

  alazo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 10:01 pm on 2017/09/10 Permalink | Reply
  Tags: A   

  ameslari 

  iz. 1 adj./iz. Irudipenen munduan murgildurik bizi dena; ametsetan bezala egon ohi dena. Ik. amesgile. Emakume gazte ameslariak. Ni bakartia izan naiz beti, ameslaria. Zu ere erromantikoa eta ameslaria zara. Esne-saltzaile ameslariaren ilusio xaloa. 2 adj./iz. Ameskerietara emana, ezin lortuzko helburuen zalea. Frantziako Iraultza handiko gizonak, mundua azpikoz gora jarri nahi zuten ameslari porrokatu haiek. Gaurko On Kixote ameslari eta utopikoaren adibide gisa. Ameslari hutsa zen, adinak, ohi ez bezala, are ameslariago egin zuena. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ameslari (V-gip ap. Etxba Eib; Añ, T-L), ametslari, amesari (Lar, Hb ap. Lh).

  (El) que sueña, tiene sueños (mientras duerme); soñador, persona a quien le gusta soñar. “Soñador” Lar y Añ. “Rêveur” T-L. “Tellatuetatik gora bizi dan ameslarixa nere seme gizajua, un soñador que vive tejas arriba, mi pobre hijo” Etxba Eib. v. amesgile. Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII, y al Norte en J. Etchepare, Iratzeder y Larre. En DFrec hay 8 ejs. de ameslari.

  (No ref. a personas). Soñador. [Bakaldungaiak] begi ameslarijak eukozan. Altuna 73. Aintzezko itz-sakonak, idazti zarretan, / daurkiz gogo ameslarijak. / Asaben eredu garbijak… Laux BBa 8. Ene Donosti ameslaria. Basarri 159. Mistikarik beroena ta ameslariena. Zait Plat 7.

  (Tema nudo; uso pred.). Soñador; lleno de sueños

  Soñador, sonámbulo. Murelagan ameslariak Arteagako Santa Inesen Ermitara eroaten ebezan. “A los sonámbulos solían llevar”. A EY I 117. Dimati Errigoitira gorpu santuagana eroaten ditue ume ameslariak. Ib. 117.

  Sinonimoak: iz./izond.

      [amesgilea]: amesgile, amesti, amesbera jas (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. soñador, -a
  fr iz./izond. rêveur, -euse
  en (1) iz. dreamer (2) izond. dreamy
  port sonhador(a)

  – Ametsetan berriro, Jimmy, nire ameslari txiki hori? [Manhattan Transfer, John Dos Passos / Lopez de Arana (Ibaizabal, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ameslari (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 5:15 pm on 2017/08/24 Permalink | Reply
  Tags: A   

  azalmintz 

  iz.  g.er. Larruazala. Ik. azalprintz. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  azalmintz. Piel humana. v. azalprintz. Onzi onek azal-mintz, edo prinz politarekin estalia dagoan bitartean ez du nazkatzen, baña autsitzen danean, ekusten da, gorputzaren aldetik guzia dala ustelkeria, eta arra. AA II 440.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [larruazala]: azal, larmintz, larruazal, azalprintz g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es piel humana; piel, cutis
  fr peau
  en skin
  port pele

  Aurpegiera errusiar-errusiarra zuen, ilehoria eta azalmintz zurikoa zen, neba bezain ederra, eta hura bezain soraioa.  [Arima hilak, Nikolai Gogol / Jose Morales (Ibaizabal, 1998)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  azalmintz (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:19 pm on 2017/08/20 Permalink | Reply
  Tags: A   

  amaidin 

  iz. Amabitxi. 

  Orotariko Euskal Hizkuntza

  amaidin (G-goi-bet; Lar DVC 155 y 165), amaidi (AN-gip-5vill), amaindin (G). Ref.: A (amaidi, amaindin); EI 352. Etim. Schuchardt (Bask 42) propone que amai(n)din procede de madrina + ama, idea más bien descabellada.

  Madrina. Cf. apaidin. Preziso bear dira apaidiña ta amaidia? Lariz 122. Zertara obligatzen dira apaidiña ta amaidia? Ib. 122.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [ama pontekoa]: ama besoetako, ama ponteko, amabitxi, amandre, amatxi (UZEI Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. madrina
  fr iz. grand-mère, marraine
  en iz. godmother
  port iz. madrinha

  Zertara obligatzen dira apaidiña ta amaidia? Ib. 122. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  amaidin (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)