Gaurko hitza

Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:06 pm on 2015/08/30 Permalink | Reply
  Tags: A   

  agindu 

  ad. (dio) Norbaitek, duen eskuaz baliaturik, egin behar duena norbaiti esan edo adierazi. ik. manatu. Barrenak ez dit halakorik agintzen. || (Norbaiti) lan edo egiteko jakin bat egiteko esan. Aurrezki Kutxak agindu didan hiztegi hau. || Nork bere burua norbaiten alderako (zerbait) egitera behartu, hitz eman. ik. promestu. || izond. Lur agindura joateko. || Baimendu, utzi. Denborak agintzen badu.

  iz. Inori agintzen zaion zera. ik. manu. || Aginduka. adlag. Goizeko hirurak baino lehen hasten zen deiadarka eta aginduka. (Lur Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  agindu ad.

      [manatu]: mezutu Ipar., manatu Ipar./Naf., arrastatu Ipar. g.e., agintatu Bizk. zah.

      [promestu]: hitzeman, promes egin, berba eman Bizk., promestu g.e., prometatu Ipar. zah.

      [baimena eman]: autorizatu, baimena eman, baimendu, zilegitu Ipar., laketu Bizk.

      [eskaini]: zah.dedikatu, eskaini, opa izan, opatu, opetsi Bizk., eskentu Zub., ohereskatu Zub., ohoreskatu Zub., opaldu neol., donkitu zah., ofreitu Ipar. beh., ofrezitu Heg. beh., brindatu Heg. zah.

      [bidali]: g.e.arteztu, bidali, igorri, irion zah., mezutu Ipar. g.e.

  agindu iz.

      [manua]: aginte, esan, manakuntza Ipar., manamendu Ipar., mandamentu Heg., manu Ipar./Naf., aginde g.e., ordenantza zah., arrasta Ipar. zah.

      [agintzaria]: agintzari, promes, agintza Ipar., aginde zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. mandar, ordenar (2) du ad. [lan edo zeregina norbaiti] encomendar, encargar, confiar (3) du ad. prometer, dar la palabra (4) du ad. permitir, dejar (5) du ad. ofrecer, dar
  fr (1) du ad. commander, ordonner (2) du ad. demander, recommander (3) du ad. promettre
  en (1) du ad. to order, to give an order, to command (2) du ad. to commision (3) du ad. to promise
  port (1) mandar, dispor, dirigir (2) encomendar

  

  INORK AGINTZEN EZ DIDALAKO

  Inork agintzen ez didalako
  dut maite
  maite dudana.
  Inork agintzen ez didalako
  ditut basamortua eta izarlokak maite.
  Itsasontzi noragabeak, gauerdiko biolinak
  ilunabarren margoa, xorino hezurttoen higidura,
  sagarrondoetan eskegiriko bihotz horiak,
  tristura handiegia zaien neskatxak
  eta zure irria, zure irria ere
  inork agintzen ez dudalako
  dut maite.

  Izuen gordelekuetan barrena, Joseba Sarrionandia (Susa Poesia, 2001)
  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:52 pm on 2015/07/15 Permalink | Reply
  Tags: A   

  apiriku 

  iz.(Ipar.) Baserri eta elizetako ataria, bereziki arkupekoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

  [ataria]: atari, bebarru, ezkaratz, portale, korrale Ipar., atarte Bizk., larrain Bizk., ataurre g.e.,basakurte Ipar. g.e., ateta Bizk. g.e., eskepe Bizk. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. (Ipar.) atrio, pórtico, porche
  fr  iz. (Ipar.) porche
  en  iz. arcade; porch
  port pórtico

  Handik egun gutxira, apirilaren 25ean, gaizki ez banago, elkartu egin ginen osaba-ilobak katedralaren aurreko apirikuan, Zubi-Berriaren kaleburuan. [Putzu,Txillardegi (Elkar, 1999, Orr.: 300)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  apiriku (JL Cernadas, FlickrCC)

   
• 

  Maite 9:03 am on 2015/06/17 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aztore 

  iz. ZOOL. Akzipitridoen familiako hegazti falkoniforme harraparia, hegoak zabalak eta isatsa luzea dituena. Lumajea arre-grisaxka bizkarrean, sabelaldean zuria eta lerro beltzez hornitua. Basoetan bizi da eta hegazti eta animalia txikiz elikatzen da (Accipiter gentilis). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian: 

  aztore (S; O-SPAd 878 > SP; Deen I 281 <astoria>, Lar, Dv, H), haztore (H), aztor, azore (V-gip; Lar, H) azor (Lar, Añ, H), auztore (H), aiztore (S), axtora (S ap. Lh). Ref.: A (aztore, aiztore); SM EiPáj.

  Etim. Préstamo románico. Para la forma con diptongo auztore, cf. occit. ant. austor, etc. v. DCECH s.v. azor.

  Azor. “Autour. Busokaz edo beleaz aztore egitea gaitz” SP. “Astore (Hb), épervier” Lh. “Autour, oiseau rapace diurne, du genre des oiseaux de poing” H. “Aztorea, Azorea, Azor” Izt C 197 (en una lista de aves). “Haztorea” Dass-Eliss GH 1923 379. “Arrano txiki, azoria, azor (Accipiter gentilis)” SM EiPáj. Azkue da “buitre”, tomado de Tartas Arima (s.v. aiztore) y de un refrán de Oihenart (s.v. aztore); éste traduce “autour”, posiblemente confundido por Azkue con “vautour”; en otra acepción da “halcón, ave de rapiña”, y cita un ej. de Ax.
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  iz. (Zool.) azor (Accipiter gentilis)
  fr iz. autour [oiseau]
  en  iz. (Zool.) goshawk
  port (ave) açor

  Pellok azaltzen zuen aztoratu-ren jatorria egon daitekeela, aztorea hegan azaltzen denean txita txikiek duten erreakzio berezkoarekin. Aztoratu egiten dira txitak eta babes bila hasi sosegua galduta, hara eta hona, amaren estalpea non aurkituko. [Aztoraturik, Andoni Egaña (Plazatik, 2015-06-07)] (Berria.eus)

  

  aztore (Frankzed, FlickrCC)

   
• 

  Maite 12:41 pm on 2015/06/13 Permalink | Reply
  Tags: A   

  akordio 

  iz. Hitzarmena, abenikoa.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [hitzarmena]: egiune, elkar-hartze, elkartasun, hitzarmen, itun, itunpen, ituntze, kontratu, paktu Ipar., akordu g.e., bakuntza g.e., ongunde g.e., abeniko zah., elkargo zah., itunben zah., patu Ipar. g.e., aliantza Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es acuerdo, convenio
  fr accord, compromis
  en agreement, compromise
  port acordo

  Entzun:

  Alkate abertzalea izango du datozen lau urteetan Nafarroako hiriburuak, EH Bilduko hautagaiak alkatetza lortzeko gehiengo osoa lortuta.  (…) Udalbatza osatu baino une batzuk lehenago sinatu dute akordioa Ezkerrak, Aranzadik, Geroa Baik eta EH Bilduk. Aranzadiko kideek bozketa egin zuten Joseba Asiron alkate izateko zein alderdiak Iruñeko udal gobernuan parte hartzeko proposamenari buruz. Parte hartu duten Arazandiko kide gehienek babestu egin zituzten bi proposamenak. [Aldaketa historikoa Iruñeko Udalean, Joseba Asiron alkate izendatuta (Berria.eus, 2015-06-13)]
  

  

  akordio (CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 10:01 pm on 2015/05/22 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aldaro 

  iz. 1. Jantziaren beheko ertzean gertatzen diren altuera-desberdintasunak. 2. Zutik ezin egon denak aldamenka egiten dituen pauso eragabeak, balantzak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

  [balantza]: balantza, kulunka, zabu, zealdo, andar Ipar., ukur Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (zah.) calandrajo, pingajo (2) iz. [balantza] vaivén, balanceo
  fr   iz. balancement, oscillation
  en iz. swinging, rocking, swaying, oscillation
  port iz. balanço, oscilação

  Inork aurreikusi gabeko arrakalaren batek pitza gaitzake erdi-erditik, inork imajinatzen ez zuen auskalozuloren batetik ager daiteke gure hondamendirako aldaroa. [Giza faktoreak, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2015-04-11 )

  

  aldaro (Colin Harris  ADE, FlickrCC)

   
• 

  Maite 8:56 pm on 2015/05/08 Permalink | Reply
  Tags: A   

  agondu 

  da ad. 1. Etzanda dagoenak gorputzaren goi-erdia jaso, eserita gelditzeko. 2. Zutitu. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [altxatu] : altxatu, eseri (ohean) (Adorez  Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da ad. [etzanda dagoena] incorporarse (2) da ad. ponerse en pie, levantarse
  fr (1) (levantarse) se redresser (2) se lever
  en (1) sit [sb] up (2) (from seat) get up, stand up vi phrasal
  port (1) parte recostada) erguer-se (2) ficar de pé; levantar-se

  Entzun:

  Beso bat atera zuen tapaki azpitik, apur bat agondu, gelari begiratu zion. Erretilu bat ikusi zuen alfonbran, ohearen ondoan, ogi zatiak, ura, pernil apur bat, fruitu lehorrak, gazta. Irenek ez zion sabelari erreparatu aspaldi, gose hondakin bat erne zitzaion orain.  [Iazko hezurrak, Unai Elorriaga (Susa, 2014)]
  

  

  agondu (Argazkia: Josu Lezameta, @jozulin)

   
• 

  Maite 8:34 pm on 2015/05/07 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aingerukeria 

  iz. Tolesgabetasun handiegia, ia inozokeria agertzen duen egitea.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. inocencia en exceso, candidez excesiva
  fr iz. angélisme, naïveté
  en ingenuity, innocence
  port ingenuidade, candidez, candura

  Printzipioak eta errealitatea: biak nola uztartu, errealitate egoskorraren aitzakian printzipioak albo batera utzi gabe. Politikagintzaren tentsioa da: printzipioen araztasunarengatik errealitatea deskuidatzeak utopismoa du arrisku, aingerukeria. Errealitatearen izenean printzipioak baztertzeak, aldiz, posibilismo oportunistatik ustelkeria zinikorainoko abanikoa zabaltzen du. [Printzipioak, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2015-05-02)] (Berria.eus)

  

  aingerukeria (Gaurko hitza, CC)