Gaurko hitza

Tagged: A Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 6:40 pm on 2015/11/24 Permalink | Reply
  Tags: A   

  akuilulari 

  iz. Demetan, idia akuilatzen duen laguna. Idi-demara akuilaririk onenei deitu diete. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  akuilari (-ll- AN), akulari (V, L (-kh-); -kh- Dv), akullatari (Lar), akululari (V-gip). Ref.: A (akulari); Iz ArOñ (akúlaarixa); Etxba Eib (akulularixa); Elexp Berg (akululari).

  Aguijoneador; incitador, estimulador. “Incitador” Lar. “Celui qui pique avec l’aiguillon. Fig.: celui qui stimule” Dv. “Azuzador” A. “Los arreadores o aguijoneadores (de los bueyes) [en las pruebas]” Iz ArOñ. “Boyero. En las pruebas de bueyes, el que aguijonea a los animales. Akulularixa bada ezbadakua, akulua motza eta irixak ule-latzak, eziñ gauza aundirik atara orretara” Etxba Eib. “Idi probetan alde aundixa dago akulularixa zelakua dan” Elexp Berg. Datorren astelenean idi-indarketa bat egongo ei da ta onetarako Bizkaiko ta Gipuzkoako akularirik onenak deituak izango ei dira. Ezale 1897, 15a. Alperrari lan eragiteko bearrizan ori akulu zorrotza da: muker eta nagienak be azkartu ta bizkortzeko akulari ta zirrikatzalle on-ona. Eguzk LEItz 13. Jarri alde banatan / akulari biak, / o ze golpe kruelak / idien lepoan! EusJok II 114. Banango idiekaz / erridien kontra, / arri nagosi eta / akulari bana. Ib. 117.

  Sinonimoak: iz.
  [akuilari] : akuilatzaile, zirikalari, zirikatzaile, piztaile (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Euskalterm, 5000 eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) aguijoneador/ra, aguijador/ra (2) irud. azuzador/ra, incitador/ra, estimulador/ra
  fr (1) bouvier, aiguillonneur (2) stimulateur
  en a person who stimulates, motivates or encourages
  port incitador(a), estimulador (a)

  Entzun:

  AKUILARI: Hizkuntza eskubideen aplikazioa

  Honatx Hizkuntz Eskubideen Behatokian azken hilabeteotan prestatzen ibili garen mugikorrerako aplikazio berria: Akuilari. Dagoeneko aplikazioa eskuragai dago Google Play Store-n (Android) eta Itunes App Store-n (Apple iOS). Zertarako erabili dezakezu? Euskara erabiltzeko duzun eskubidea ez badizute errespetatu edo euskara erabiltzeagatik kaltetua izan bazara, kexa jartzeko. Zure hizkuntza-eskubideak bereziki ongi zaintzen dituzten entitateen jokabide eredugarria txalotu eta zoriontzeko. Beste erabiltzaileek Behatokira helarazi dituzten gertaerak ikusteko eta sare sozialetan partekatzeko. Kexak eta zorion mezuak konfidentzialtasunez bideratuko dira, zure datuak publiko egin gabe. Akuilari Hizkuntz Eskubideen Behatokiarekin harremanetan jartzeko tresna praktiko eta azkarra da. (Akuilari.eus, Sustatu.eus)

   Aplikazioa jaisteko:

  • App Storen
  • Google Playn

  

  akuilari (Irudia: akuilari.eus)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:55 pm on 2015/11/19 Permalink | Reply
  Tags: A   

  abangoardia 

  iz. 1. MIL. Talde armatu batean, aurrean doan zatia. 2. Artean, politikan, herri-mugimenduetan, etab.etan aitzindari gertatzen dena.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [abangoardia] : aitzinalde, aurrealde (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es vangoardia
  fr avant-garde
  en (Mil.) vanguard
  port vanguarda Æ’.

  Entzun:

  Garai hartako Arantzazu euskal kulturgintzaren abangoardia moduko bat bezala saldu digute. [Gauza txikien liburua, Pako Aristi (Erein, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  abangoardia (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 11:23 pm on 2015/11/11 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aski 

  1. zenbtz. zehaztgb. Izenaren zenbatzaile gisa, hura zerbaiterako gutxienekoa, nahikoa denaren adierazlea. Bazen arrazoi aski bide bihurri haiek alde batera uzteko. Aski etxe handia zen guk erosi genuena. 2. adb. Izenondo edo adberbioa mugatuz, haren maila nabarmenaren adierazlea. Aski ezaguna da gizon hori. 3. adb. Aditzaren osagarri, nahikotasunaren zein neurri handiaren adierazlea. Hurbildu zen, baina ez aski. Horretan aski aurreratu dugu. • ASKI IRITZI. Nahikotzat jo, askietsi. || ASKITAN. Aski aldiz. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak:adond.

      [nahiko]: franko, nahiko, nahikorik, samar, xamar adkor., abasto beh., duin g.e., asko zah., bastante Heg. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) zenbtz. zehaztgb. (izenaren ondoren edo, usuago, aurrean; aurrean dela, -ik atzizkia har dezake) bastante(s); suficiente (2) adb. bastante, suficientemente (3) adb. bastante, (lo) suficiente
  fr (1) zenbtz. zehaztgb. assez, suffisamment (2) adb. suffisamment
  en (1) zenbtz. zehaztgb. enough, sufficient (2) adb. quite, enough (3) adb. enough
  port (1) adj. bastante (2) adv. bastante

  Entzun:

  Aski da! Emakumeen kontrako biolentziaren aurrean, tolerantziarik ez!

  

  Gaurko hitza, CC

   
• 

  Maite 5:44 pm on 2015/11/06 Permalink | Reply
  Tags: A   

  andraize 

  iz. Batez ere Bizk. Lgart. ‘hego haizea’. (Hiztegi Batu Oinarriduna)

  Sinonimoak: iz. Bizk. beh.

  [hego-haizea]: haize hego, hego, hego-haize, eguzki-haize g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es viento sur, ábrego; austro (culto o literario)
  fr vent du sud
  en south wind
  port vento sul

  Bizkai aldean, esate bateko, andraizea deitzen zaio hego haizeari, aintzinako sineste zaharren arabera, haize klase honek, emakumeagan amodio gogoa eta haragi grina areagotzen omen dituelako. [Harrizko pareta erdiurratuak,Patziku Perurena (Euskaltzaindia, 2004, orr.: 140)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  andraize (lanpernas 2.0, FlickrCC)

   
• 

  Maite 9:51 pm on 2015/11/04 Permalink | Reply
  Tags: A   

  aurri 

  iz. 1. Teilatua eta kanpoko lau hormak baino ez dituen barne-zatiketarik gabeko etxea. 2. ERAIK. (pl.) Eraikin bat edo multzo bat osorik edo zatika lurrera erori ondorengo gerakinak. Atenasko Partenon-en aurriak • AURRI IZAN. (Z) 1. Baliabidez urria izan. Aurri dituk etxe horretan. 2. Osasunez ahul egon. || AURRI-ZORIAN EGON. Eraikin bat lurrera erortzeko arriskuan egon. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 aurri (SP >Dv y A).

  1. “Maison qui n’a que le toit et les murailles” SP, que cita a O. No está claro si se trata de un sust. o un adj.

  2. “(Sc), débil, desprovisto de medios. Aurri ditük etxe horretan, andan mal de bienes en esa casa. Aurri nüzü, estoy débil (de salud)” A. Cf. aurritu.

  2 aurri. “(BN-lab), planta de raíz larga y hoja ancha” A.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. casa sin división interior que no tiene más que las paredes y el techo (2) iz. [hondakinak] (pl.) ruinas
  fr (históricas) ruines; (restos de edificios) décombres
  en ruins
  port ruínas

  Entzun:

  Aurri gara
  oinutsik eta babes gabe eta
  negua badator
  berandu da gordetzeko

   [Aurri gara, Izaki Gardenak]
  

  

  aurri (Gaurko hitza, CC)

  Gaurko hitza: hautatu 2015eko hitza! | Gaurko hitza is discussing. Toggle Comments

   
• 

  Maite 4:29 pm on 2015/10/19 Permalink | Reply
  Tags: A   

  arrosa 

  1. iz. BOT. Arrosa-landarearen lorea, tamaina handikoa eta usaintsua. Arrosa-sorta. 2. iz. Kolore gorri argia. 3. izond. Delako kolorea duena. Soineko arrosa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz./izond. (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  1. arrosa(-)lili, arrosa(-)lore.
  2. zurigorri

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Bot.) [lorea] rosa (2) iz. [kolorea] rosa (3) izond. rosado, -a; rosa (4) izond. [nobela] rosa
  fr (1) iz. (Bot.) rose (2) iz. [kolorea] rose (3) izond. rosé, -ée
  en (1) iz. [lorea] rose (2) izond. [kolorea] pink
  port (1) iz. (Bot.) rosa (2) adj. rosa, cor-de-rosa, róseo(a).

  Entzun: 

  Gaur, bularreko minbiziaren nazioarteko egunean, arrosara batu gara gu ere!

  

  Batu arrosara!

   
• 

  Inaki Agirre 8:02 am on 2015/09/30 Permalink | Reply
  Tags: A   

  ardora 

  iz. (B) 1. Arrain-sardak uretan gauez sortzen duen fosforeszentzia. || ardoran ibili: ardora kontuan hartuz arrantzan egin. 2. Beitarako arrain-multzoa.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ardor(a) (V-ger-m, G-bet), ardera. Ref.: A Apend (ardora <ardoia>); Berriat Bermeo 391.

  “Reflejo grande, fosforescencia de peces en el agua (V-m)” A Apend. “La pesca de arderia consistía en que las lanchas, provistas de redes, se colocaban de noche en la costa o puntos próximos a tierra, donde los pescadores sabían que eran lugares a los que afluían la sardina o anchoa, y de vez en cuando causaban ruidos en la lancha o arrojaban al mar una piedra, una tabla, un remo, etc., y tanto al sentir el ruido como al notar que a las aguas caía algún cuerpo, coleaban los pescados, ocasionando el instantáneo y seguro brillo o claridad; y descubierto el punto de la pesca tendían las redes, aprovechando la sardina para carnada […]. A esta manera de pescar llamaban ir al ardor, arderi” Labayru Hist I 529 nota. “Karnadatarako arrain maseari ardora deituten deutsagu, gauez botetan dauan argitasunagaitik. Berba au kostalde guztian usetan da” Berriat Bermeo 391. “Ardora. Fosforescencia que emiten los bancos de peces en noches muy oscuras, cuando no hay luna ni estrellas. Esta fosforescencia, perceptible en tales noches oscuras, sirve para delatar dónde se hallan los bancos de peces” (Palabras vascas referentes a la vida del mar recogidas por el P. Ezkurdia en Orio; v. tbn. Echaide Orio 95 ‘ardor, ardora’). “Nora zuzie ba? –Ardorera” (V-ger). “Ardora ta argije, orrek die pekatuek, gauez arrañe engañeta atrapatie” (V-ger). Puede referirse tbn. al reflejo de la luna en el río que se aprovecha para pescar, al ser los peces atraídos por esta luz. Cf. DCECH s.v. arder y ast. ardor del agua ‘fosforescencia del mar’. Gora geu, ta geutarrak! Aixaixorri! Ardor-motxorruak kaiganean! Erkiag Arran 50.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. brillo o fosforescencia que emiten los bancos de peces, perceptible en las noches muy oscuras
  fr luminosité émise par les banques poissons perceptible dans les nuits très sombres
  en  brightness emitted by fish stocks perceptible in very dark nights
  port luminosidade emitida por bancos de peixe perceptível nas noites muito escuras

  Entzun:

  Epela zegoen ura, eta ardora zilartsuaren kilimak sentitu zituen oinetan. [Azkenaz beste, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  ‘Ardora‘ du izena herritarrek osatutako Energia Olatuetako epaimahai horrek. Itsasoan gauez antxoa sardak egiten duen distira da ardora. Horrela egiten zuten arrantza lehen, ardoran. Makina bat arrantzalek hitz egin digute horri buruz. Guk ere, arrantzale haien gisara, hiriko itsaso zabalean hizkuntzen distira bilatuko dugu. [101 L proiektuak Donostia-2016ko diru laguntza jaso du, ahotsak.eus ]

  

  ardora (FlickrCC, Erik sorenson)