Tagged: B Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 8:36 pm on 2021/06/15 Permalink | Reply
    Tags: B   

    barnebide 

    iz. Edozein etxetako pasaleku edo pasagune luze eta estua. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Sinonimoak: iz.

    [barnebide] : korridore; pasillo (Heg.)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. pasillo, corredor interior
    fr iz. couloir
    en iz. corridor; hall, hallway
    port iz. corredor

    Testuinguruan

    Barnebide luze hura inoiz bezain polliki hartu nuen eta eskuin muturrean zegoen egongela hartan, Bilboko Miren izeba, Juanita eta Jose Antonio semea ikusi nituen. [Oroitzirriak, Xabier Soubelet (Maiatz, 2012)]

     
  • Maite 11:33 pm on 2021/06/11 Permalink | Reply
    Tags: B   

    basapiztia 

    1 iz. Piztia. Gizasemeak basapiztien antzera biziko dira etenik gabeko borrokan. Basapiztien erpea. 2 iz. Jendetasunik gabeko pertsona. Ik. basakristau. Tabernaria bihozgabe bat zela, eta irundarrak basapiztia batzuk. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    basapiztia. basapizti (G-to), basapisti (G-azp, AN-larr), basopizti (V-arr). Ref.: A (basapizti , basopizti); EAEL 90; Gte Erd 167. Animal salvaje; fiera. “Alimaña, animal dañino” A. v. basabere. Basa piztien antsia eta orroa beldurgarriak. Arr GB 48. Basa-piztiak besterik egundaño iritxi etzan toki izugarri batera sartu. Ib. 39. Baso piztien bildurtzake. Ag G 133. Al izatea eman zioten lurreko laurden gañean gizakiak ezpataz, gosez, izurriz ta lurreko basapistiz iltzeko. Ol Apoc 6, 8 (Ker basapiztiz, IBk basapiztien bitartez; Lç basa bestiez, He bestiez, TB basa animalez, Dv basabereez, Ur (V) pistijakaz). Nori otu lekiyo Barakaldoko Desiertuen bixi leitezela basapistiyek? Kk Ab II 152. Basa-piztijak baño bixi ezin lettekezala zirudijan mendi latz eta oiantsu batera eldu ziran. Otx 105. Gizasemeak basapiztien antzera, eten bako burrukan ibilliko dira. Eguzk GizAuz 191. Arrano, bele, putre ta basa- / piztien bizilekua. SMitx Aranz 84. Ez bildur izan arkaitz-arteko / basapiztien erpea. Ib. 28. Izan ere, Etxahunian, eiztariak esiturik duten basapiztia bezala bizi zen. Etxde JJ 183. Gorroto ta txarkeriak esitu ezpaniñute basapizti gaizkin baten antzo. Ib. 245. Basa-piztia> aukeran darabilen zaintzaileak bere esanetara dakarrenez, Atenaiko erria orrelaxe zerabilten sasi-iakitun aiek. Zait Plat 124. Onen iritziz, leen-gizonak basa-piztiak bezala bizi ziran bakartadean. Vill Jaink 186. Basa-piztiez ez izu. “Ni temeré las fieras”. Gazt MusIx 181 (Or ib. 197 piztien bildur gabe, Onaind ib. 203 ez ni piztien bildur). Ari zor diote giberriek, abelgorriek, gizonek, basa-pizti mota guztiek bakoitzak sortzerakoan iasotzen dituen bizi-indar izkutuak. Ibiñ Virgil 112. Basa-piztiaz inguratuak. Auspoa 77-78, 292. Mendiko basa-pizti bat bezin zauli. Ataño TxanKan 91. En DFrec hay 3 ejs. Animal, bruto (ref. a personas).
    Nongua da, ostera, etxebarruko egin gura yakun basapizti au? Ut ortik, auntzak jagoten mendira! Otx 146. Baña ari basapiztiaren atzaparretan erortzen utzi baño len. TAg Uzt 168s. Nola utzi ainbeste maite zuen Malentxori basapizti gaizto arien atzaparretara joaten? Ib. 188. Ikastolarik gabe ba-genitu / gure erriak, gure erriak, / basapizti biurtuko lirake / gizon guziak, gizon guziak. NEtx LBB 311. Guk basapiztiak esaten genien besteei. BBarand 76.

    Sinonimoak: iz.

    [piztia]: basabere, basihizi, larrabere, piztia, patari Bizk., basanimalia Ipar. g.e., bestia L-BN zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) iz. [animalia] animal salvaje, bestia, fiera (2) iz. (hed.) [pertsona] bruto, -a, bestia, animal, salvaje, fiera
    fr (1) iz. bête sauvage, fauve (2) iz. (hed.) [pertsona] brute
    en (1) iz. [animalia] wild animal, beast (3) iz. [pertsona] beast, brute, animal
    port (1) iz. [animalia] animal selvagem, besta, fera (2) iz. (hed.) [pertsona] bruto, -a, besta

    Testuinguruan

    Ez nauk hain basapiztia, badiat nire bihozñoa. [Ihes betea, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2006)]

     
  • Maite 11:50 pm on 2021/05/27 Permalink | Reply
    Tags: B   

    burtina 

    iz. Errezela; antzokiko oihala. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    burtina. (Ht VocGr 418, Lar, Lecl, burtin Hb, A (Hervas V 180)). Cortina. “Les rideaux de lit, ohe burtiñak” Ht VocGr 418. v. errezel. Ohe burthinako bi peza, gainekoak xuriak eta onak. (1769). SenperEus 74. Atzenean burtina edo kortina kenduta, nagusia lurrean lepo-moztua zetzala ikusi zuenean, negarrari eman zion. Lard 290. Leiho burtinak. Arch ms. (ap. DRA). Telón. Burtina altxatzen danian, azaltzen dira kalien erdi-erdiyan, dozena bat mutill. Sor Gabon 19. Burtina jeisten da poliki poliki, aiek goietan agertziagatik. Sor AKaik 137. Burtiña altxatzeakuan pasatzen da eskuitik ezkerrera jende pilla bat, arrabots aundia egiten dubela. Alz STFer 112. Aldizka nabaituko dira ardi edo bildotstxuan be…! (adiak) eta Pilliperen frausuletian soñua. Au burtiña altxatu baño lenago. Ill Pill 3. Erortzen da burtiña aurrean toki piskatxo bat uzten duela. Ill Testim 11. (Jeisten da burtiña). Bukaera. Ib. 30.

    Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    1. ik. errezel*.
    2. ik. antzokiko oihal*

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (1)  iz. (zah.) h. errezel cortina (2)  iz. h. oihal telón
    fr
    en
    port

    Testuinguruan

    Burtiña altxatzeakuan pasatzen da eskuitik ezkerrera jende pilla bat, arrabots aundia egiten dubela. Alz STFer 112. (OEH)

     
  • Maite 10:13 pm on 2021/05/23 Permalink | Reply
    Tags: B   

    burbina 

    iz. Burbina edo arrano-berrugeta (Argyrosomus regius) Perziformeen familiako itsasoko arraina da. 50 cm inguru neurtzen du luzeran. Gaztain kolorekoa da, bizkarraldean marratxo beltzak ditu eta sabelaldea urre kolorekoa. Arrain honen haragia oso aintzat hartua da. Mediterraneoan eta Atlantikoan bizi da. (Wikipedia, burbina)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    burbina (-iña V-ger-m, G ap. A). “Curbina, pez de mar, muy sabroso, de ojos pequeños, escama roja” A.

    Sinonimoak: iz.

    [burbina] : arrano-berrugeta (Elhuyar Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (Zool.) corvina (Argyrosomus regius)
    fr iz. (Zool.) maigre, courbine
    en iz. (Zool.) sea bass
    port iz. (Zool.) corvina

    Testuinguruan

    Burbina labean jan dugu. Ederra zegoen! #gaurkohitza

    Argazkia: http://www.eroski.es

     
  • Maite 9:22 pm on 2021/05/17 Permalink | Reply
    Tags: B   

    buxatu 

    da/du ad. buxatu, buxa, buxatzen || Hodi eta kidekoetan, igarobidea eragotzi, bidea itxi. Kolesterolak ez du inolako sintomarik ematen, baina ondorio larriak izan ditzake bihotzean, arteriak buxatu egiten dituelako. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    1 buxatu. (S). Ref.: Lh; Lrq. “Essuyer. Ahua buxatze, s’essuyer les lèvres. Sudurra buxatze, se moucher” Lh. 2 buxatu. (Hb), buzatu (S ap. Lrq ). “Mettre le bouchon” Hb. “Boucher (une issue). Empr. béa. boussá, boucher” Lrq. v. buxuatu.

    Sinonimoak: iz.

    [buxatu] : eragotzi, itxi (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es da/du ad. obstruir, cerrar el paso
    fr (1) da/du ad. boucher, obstruer (2) da/du ad. (Med.) obstruer, engorger, oblitérer
    en da/du ad. to block, to obstruct
    port da/du ad. obstruir, fechar a passagem

    Testuinguruan

    Kolesterolak arteriak buxatzen ditu. (Elhuyar hiztegia)

     
  • Maite 7:59 pm on 2021/05/16 Permalink | Reply
    Tags: B   

    beakurgarri 

    adj. g.er. Agurgarria, errespetagarria. Ignazio Arana jaun beakurgarria. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    beakurgarri. (Lar, Bera, BeraLzM), beakurtgarri. Respetable; reverendo. “Respetable” Lar. Irakurri izan balitu oarrez ta artezaz Unzeta beakurgarriaren eta Apez Elorza jaunaren ontzate edo aprobazioak. Izt, carta a JJMg 9s. Jesus-en Lagundiko aita on J. Ignazio Arana beakurtgarriaren eskuz. EE 1889b, 89. Arratsalde askotan, bakar-bakarrik joaten nitzan arren ezurruts beakurgarriengana, nere biotzeko naigabepean otoitz egitera. EEs 1920, 136. Kur eta atsegiñez agurtzen dugu Zarrantz-Pueyo-tar Juan Pedro jaun beakurgarria, napar argi ta onoimentsu, Plasencia-ko Apezpiku ta euskalduna ere bai. Herr 23-8-1956 4.

    BEAKURGARRIZKO. Beakurgarrizko Jaun Erakusle On Sebastian Laurtangoa Etxerik anziña-eneko onetan aurreragoko jatorrietatik jaiotako bertako semea izandu zan donekidatua edo konsagratua. “Reverendissimus” . Izt C 270.

    Sinonimoak: izond. g.e.

    [errespetagarria]: agurgarri, begiragarri, errespetagarri, itzalgarri, itzaltsu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es izond. respetable, venerable
    fr izond. respectable, vénérable
    en izond. respectable, venerable
    port izond. respeitável, venerável

    Testuinguruan

    Kur eta atsegiñez agurtzen dugu Zarrantz-Pueyo-tar Juan Pedro jaun beakurgarria, napar argi ta onoimentsu, Plasencia-ko Apezpiku ta euskalduna ere bai. Herr 23-8-1956 4 (Orotariko Euskal Hiztegia)

     
  • Maite 11:04 pm on 2021/05/15 Permalink | Reply
    Tags: B   

    beaba 

    iz. pl. g.er. Hasi-masiak. Beabetan da. (Hiztegi Batua)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    beaba. (Dv). (Pl.). Abecé. “Beabetan da, il est à l’abc” Dv. Beabak etzinakitzatelarik egia handienetan. Hb Egia 152 (Dv traduce “vous ne saviez pas le premier mot des plus grandes verites”). Hekien aldean urgulutsu horrek ez dazki oraino . beabak, eta bizkitartean aski derauka bere burua hekien guzien arbuiatzeko. Arb Erlis 314. Haziak ere ditugu. Jesus eta beabak iraganik, hitzak elgarretarat biltzen ttikienak berak. Prop 1906, 189.

    Sinonimoak: iz. g.e.pl.

    [hasi-masiak]: abeze, hasi-masi pl., hastapen pl. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es iz. (pl.) abecé
    fr b.a.-ba, bases, connaissances de base, notions élémentaires
    en the basics, the principles
    port á-bê-cê, bê-á-b

    Testuinguruan

    Egia handienen beabak ez zenekizkiten. (Elhuyar hiztegia)

     
c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel