Gaurko hitza

Tagged: E Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:36 pm on 2017/11/08 Permalink | Reply
  Tags: E   

  entenga 

  iz.  Hamalauren bat zentimetroko iltzea. Arropak lurrera bota eta eskopeta entengan zintzilikatu zuen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  entenga (V, G, AN), intenga (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ; Asp Leiz2 (entengatu).

  “Entenga (V-arc, Gc, AN), entenga-untze (V-gip), clavo de siete pulgadas o más de largo” A. “Amalau zentimetro inguruko [untze] biribillak entenga [izena dute]” EEs 1930, 25. Arropak zintzilika ipintzeko, gelako ateen atzean, ziri edo entenga batzuk besterik garai artan ez genduen ezagutzen. Zubill 76. Egur arrek bere puntan iltze edo entenga luze bat zeukan. Ib. 89. Moztu zuan entenga aundi bat. BBarand 181.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. clavo de siete pulgadas o más de largo
  fr
  en
  port

  Zaharrena bera da, zaharrena bera da: ongi iltzatua geratu zaio esaldi hori Donatori, eta entenga herdoildu batek bihotza etengabe zulatuko balio bezala sentitzen ditu hitzok. [Argi-itzalen neurria, Xabier Artola (Elkar, 2011)]

   

  

  entenga (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:00 pm on 2017/10/25 Permalink | Reply
  Tags: E   

  ezordu 

  iz. Desordua. Ezorduan etorria. Gaueko ezorduan aterata. Baserrian lanerako ezordurik ez dagoelako. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ezordu (V, G, B). Ref.: A; A Morf 126; Elexp Berg; Gte Erd 168. Deshora, hora intempestiva. “Ezorduan etorri zan (V-arr, G-azp), ezorduetako ibillerak dira oiek (G-azp), beti ezordutan ori! (G-azp)” Gte Erd 168. Au, zubira yuan zan ezorduan areetaiko salatari bat lagun ebala. Kk Ab II 175. Ua iñarraustera ta eramatera atera giñan gaueko ez-orduan mutikorik bigurrienak. “Nocte intempesta”. Or Aitork 43. Kanpantorreko ezkilloiak dilin-dalan ekin eutsan ez-ordu zan sasoian. Erkiag Arran 170. Baserrien, barriz, bearrerako ez-ordurik sekule be eztagoala-ta, gazterie aurrez asi zan Bilborantza. Akes Ipiñ 23.

  Sinonimoak: iz.

      [desgaraia]: ezoren Ipar., desgarai g.e., desordu g.e., ezgarai g.e., desoren Ipar. g.e., destenore Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es deshora, hora intempestiva
  fr heure indue
  en inconvenient/wrong time, inopportune moment
  port fora de hora

  -Nor dabil ezordu hauetan? [Konpainia noblean, Anjel Lertxundi (Alberdania, 2004) ] (Ereduzko Prosa Gaur)
  

  

  ezordu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2017/10/24 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eite 

  iz.  Antza, itxura. Haur horrek aitaren eitea du. Haurrak eite handia du aitarekin. Badute elkarren eitea. Etxeak bazuela ikusi berria zuten komentu baten eite. Ez zuen oraingo neskato gazteen eiterik. Bi anai-arreba biritxi, hein bereko eta eite handikoak. Poemaren eitea eta gaiak ezagutzeko. Herri bakoitzak badu bere bizitza, bere eitea eta izaera, gizakumeak bezalatsu. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [antza]: analogia, antz, antzekotasun, kidekotasun, kidetasun, parekotasun, kidego Ipar.

      [itxura]: aire, egitura, irudi, itxura, karantza, kera, planta, tankera, aparantzia Ipar., egindura Ipar., kara Ipar., mustra Ipar., egitamu Bizk., traza beh., kuntza g.e., azalpe zah., presentzia zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. semejanza, parecido (2) iz. apariencia, forma (3) iz. (BN) venta
  fr (1) iz. ressemblance (2) iz. apparence, forme
  en (1) iz. [antza] resemblance, likeness (2)  iz. appearance
  port (1) iz. semelhança,  parecido  (2) aparência

  Herri bakoitzak badu bere bizitza, bere eitea eta izaera, gizakumeak bezalatsu. (Hiztegi Batua)

  

  eite (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

   
• 

  Maite 10:52 pm on 2017/10/07 Permalink | Reply
  Tags: E   

  endroke 

  iz. Xake-jokoan, zenbait baldintza betez gero erregea eta gazteluetako bat aldi berean mugituz egin daitekeen jokaldia. Erregearen gazteluarekin egiten denean (endroke motza) erregea zaldiaren laukitxoan eta gaztelua alfilarenean kokatzen dira; erreginaren gazteluarekin egiten denean berriz (endroke luzea), erregea alfilaren laukitxoan eta gaztelua erreginarenean. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. enroque
  fr iz. (jeu d’échecs) roque
  en iz. (chess)castling
  port iz. roque

  Xake partidako mugimendu guztiak aurrez zekizkien igarlea zen, erregea arriskuan zegoenean dorrearekin ordezkatzen zuen endroke egilea, kasualidade urrunetara gidatzen zuten ate guztietako maratilaren jabea… [Pasaia blues, Harkaitz Cano ((Susa, 1999))] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  endroke (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:53 pm on 2017/10/03 Permalink | Reply
  Tags: E   

  esku-zikin 

  iz. Lapurra.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ESKU-ZIKIN (AN-gip, L, S, Sal, R ap. A). Ladrón. Biz nirabe bat esku-zikin; lagunek bear lukete debekatu (202). LE-Ir. Txanpon zalea zeralako, etzaitut makillaz joko “esku zikiña” ez bazera. Munita 106.

  Sinonimoak: iz./izond.

      [lapurra]: harrapari, lapur, xixkalari, ebasle Ipar., ohoin Ipar., arrobatzaile Ipar. g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. ladrón, -ona
  fr iz. voleur, -euse
  en iz. thief, robber
  port iz. ladrão(ona), ladrão(a)

  -Harrapatu haugu azkenean esku-zikin maltzur hori!

  

  esku-zikin (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:39 pm on 2017/09/14 Permalink | Reply
  Tags: E   

  ezmen 

  iz. Ezezkoa, ezetza.  

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ezmen. “Negativa. Sin. ezetza. Lelengo emon zetsan baimena, eta gero ezmena” Etxba Eib.

  Sinonimoak: iz.

  [ezmena] : ezetz (Orotariko Euskal Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan:

  es negativa
  fr refus
  en refusal, denial
  port negativa

  Lelengo emon zetsan baimena, eta gero ezmena. Etxba Eib. (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  ezmen (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:34 pm on 2017/09/04 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eskueran 

  adb. Eskumenean. Zapata bat ere mahaitxoan, ohetik eskueran. Eskueran eduki. Eskueran izan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ESKUERAN (V-ger ap. A EY III 242; G-azp). Al alcance de la mano. v. ESKURA (b). Galtzailleak atxaki edo akiakulaak eskueran euki daroaz. A Txirrist 115. Ai nok eukean eskueran gramofonu uts bat. A LEItz 129. Eskueran eukan aizto zorrotz bat artu (V-m). A EY II 284. Zapata bat ere maitxoan, oetik eskueran. Anab Aprika 49. Nere eskueran onbearrak alako zoriona jarri zidala-ta. Berron Kijote 184.

  Sinonimoak: iz.

      [eskumena]: eskumen, harmen g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegian, “eskuera”)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es [eskuera] (batez ere lekuzko kasu-atzizkiez; sarritan eduki, izan aditzekin) a mano, al alcance de la mano, al alcance (de)
  fr à portée de, à la portée de la main
  en within (easy) reach, (close) at hand, to hand
  port ao alcance da mão

  Gaur egun, pantaila eskueran dugunez, ordenagailuan idatzi eta pantaila baliatzen dut. [“Euskara arkaikoa aztertzeak hizkuntzari buruzko interes intelektuala asetzeko balio du”, Ricardo Gómez (Argia.eus, Miel Anjel Elustondo)]
  

  

  eskueran (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

  Save

  Save

  Save