Gaurko hitza

Tagged: E Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:38 pm on 2017/09/03 Permalink | Reply
  Tags: E   

  esku(-)zarta 

  iz.  Txaloa. Esku-zarta eta oihuak. Esku-zarta egin. Joaldia bukatuta, esku-zarta polita egin zien. Esku-zartak egin dizkiote iristean. Jendeak esku-zartak jotzen zituen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  esku-zarta (L-sar, BN-arb, S, Sal, R). Ref.: A; Izeta BHizt; Gte Erd 290.

  1. Aplauso; palmada. “Esku zartaz ari ziren (S) […], esku zartaz erauntsi die (S) […], esku zartak egin dazkote arribatzean (BN-arb)” Gte Erd 290. Abokatak esku-zarta onik ukan du bereak erran dituenean. HU Zez 135. Esku-zarta khartsuenez saristatzen du Bilkhurak. Lander RIEV 1909, 654. Jendearen oihu, irri karkail eta esku zartak! JE Bur 149. Bildu zitun Santa Kruzek egundañoko esku-zartak eta aupak eta oiuak. Or SCruz 107. Eskuzarta egin dute. ‘[Ils] frappent des mains’. Or Mi 58. Joaldia bukatuta, par egiñaz gañera esku-zarta polita egin zieten. Anab Poli 95. Esku zarten artetik otoizka Jaunari. Xa Odol 283. Arats batez berriz, zer esku-zartak ez zituzten ukan […], xapelgoetako partida batzu irabazi ondotik. Larre ArtzainE 133. En DFrec hay 6 ejs.

  2. (R ap. A). Bofetada; golpe con la mano. Bere exertokian dardatu, mai gañean esku-zarta sendoak eman. Zink Crit 81. Esku-zarta zitala erantsi zion zarrenak gazteari. TAg Uzt 46.

  Sinonimoak: iz.

      [txaloa]: txalo, txaloaldi, olagara g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) aplauso; palmada (2) bofetada, manotazo
  fr (1) applaudissement (2) gifle, claque
  en applause; clap
  port (1) aplauso; palmada (2) bofetada

  Joaldia bukatuta, esku-zarta polita egin zien. (Hiztegi Batua)
  

  

  esku(-)zarta (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:55 pm on 2017/08/23 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eskorga 

  iz.  Aurrealdean gurpil bat eta atzealdean bi gider dituen orga txikia. Buztinez edo adreiluz beteriko eskorga bati bultza egiten nion, egunean zortzi edo bederatzi orduz. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  eskorga (BN-baig; H, DBPT), eskuorga (B, L-ain, BN, S; Dv, H), deskorga (L-ain; H (BN)). Ref.: A (eskorga, eskuorga, deskorga); Satr VocP.

  Carretilla. “Pour eskorga, esku-orga, brouette” H in m. “Deskorga, carrito en que aprenden a andar los niños” A. “Syn. txütiler (S) (cf. orga)” Lh. Har zazu orgato edo esku-orga bat. EskLAlm 1866, 8. Karrika guzietan badabiltza, harat eta hunat saltzaleak, beren puskak bizkarrean edo esku-orga batzuetan. Prop 1880b, 11. Bankako esku orga pare bat ferraturik. HerVal 277. Baderamatzate [liliak] hilik eskorgetan, gorotz egiteko. JE Bur 88. Erhotegian, nagusiak ikhusten du gizon bat deskorgak bizkarrean ibilki. “Zer ari hiz hola?” “Atzo, deskorgak aitzinean pusaka erabili ditut, eta harriz bethe daizkidate”. Egunaria 15-11-1956 (ap. DRA). Bere esku-orga gariz beteta sakua eruaten zuala. Karmengo Amaren Egutegia 1956, 99 (ap. DRA). Hum! Holako behi koxkorreri, ez orgak, bainan eskorgak! Larz GH 1959, 90. Gizon bat zegoan eskorga baten ondoan. Osk Kurl 84.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [orgatxoa]: orgatxo, orgatila Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. [orga txikia] carretilla (2) iz. [ibiltzen laguntzekoa] andador, andaderas, pollera
  fr iz. brouette
  en iz. barrow, wheelbarrow
  port iz. carrinho de mão

  Lorez betetako eskorga bat zekarten, eta zeharo harrituta geratu ziren loreontzia beteta ikustean. [Peter Pan, James Matthew Barrie / Julen Gabiria (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  eskorga (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:48 pm on 2017/08/11 Permalink | Reply
  Tags: E   

  egotzi 

  ad. egotzi, egotz, egozten (Hiztegi Batua)

  1 du ad. Norberarengandik halako distantziara bidali. Ik. bota; jaurti. Kanpora, lurrera egotzi. Amua, aingura egotzi. Apaizak populuari ur bedeinkatua egotzi. Egotz zezala handik behera bere burua. Bere burua lurreraino egotzirik. Hil nahiz, lantza egotzi zion. || Besteren gauzari askotan atzaparra egotzi diona.

  2 du ad. (Gauza abstraktuez-edo mintzatuz). Egotz ezazu zorakeria hori zeure gogotik. Biraoak egozten.

  3 du ad. Bidali (hirugarren adieran). Ik. bota 3. Sinagogatik egotz ez zitzaten. Komunistek handik egotzi zutenean.

  4 dio ad. Leporatu; aurpegira bota. Zaude isilik, gezur eta irainik inori egotzi gabe. Ez diola inori egotzi behar egin ez duen gaitzik. Lapurreta guztiak niri egotziaz. Bere buruari egozten zion erru guztia. Otsoak egozten zion harrapatu ziola berak jateko zeukan bildotsa. Bere etsaiak egozten zizkion gauzetatik garbi zegoela. Horixe egozten dio Platonek Protagorasi.

  5 du ad. Zerbaitek edo norbaitek tasun jakin bat duela esan. Herriak ahalmen miragarria eta indar ongilea egozten dio gauzaki horri. Ez dakit zergatik hain indar bortitza egozten zaion biribiltasunari.

  6 du ad. Ezarri. Hizkuntzak ez digu ezin hautsizko pentsaerarik eta ikusmolderik egozten.

  Sinonimoak: ad.

      [distantziara bidali]: bota, jaurti, jaurtiki, aurtiki Ipar., iraitzi Ipar., ohildu Zub., eragotzi Ipar. zah.

      [leporatu]: bizkarreratu, leporatu, eratxiki Ipar. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. lanzar(se), arrojar(se), echar(se) (2) du ad. expulsar, despachar (3) du ad. [zerbait hartzeko asmoz] echar mano, echar las manos (4) du ad. [zerbait hartzeko asmoz] echar mano, echar las manos (5) du ad. (Heg.) asignar, destinar, imponer (6) du ad. (Heg.) adherir; aplicar (7) du ad. (Heg.) añadir (8) du ad. echar a suertes
  fr (1) da/du ad. [jaurti] (se) jeter, (se) lancer (2) du ad. [norbait kanporatu] expulser ; congédier (3) du ad. [errua] imputer, inculper ; incriminer (4) du ad. (Heg.) assigner, destiner, imposer
  en (1) du ad. [jaurti] to throw, to fling, to hurl (2) du ad. [norbait kanporatu] to dismiss, to sack, to fire (3) du ad. [leporatu] to charge, to blame (4) da ad. [nork bere burua] to lie down

  Orain ia hilabete, Sortuk eta Donostiako Piratek jakinarazi zuten militante ezagun bat egotzi zutela, «emakumeen kontrako abusu praktika bategatik». [Argazkien atzean zegoena, Maite Asensio (Berria.eus, 2017-08-10)]
  

  

  egotzi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:16 pm on 2017/06/30 Permalink | Reply
  Tags: E   

  erauntsi 

  1. erauntsi1, eraunts, eraunsten dio ad. (nor osagarririk gabe). Jo, eraso. Borrero krudelek erauntsi zioten indarrez, su-arotzek burdinari nola. Ateak ateari, haizeak eraginik, darauntsanean. [Oharra: Batez ere forma trinkoetan erabiltzen da]. 2. (hed.) Pertsonaberritsua, txotxoloa. erauntsi2 1 iz. Eguraldi gertakariez mintzatuz, erasoa. Euri-erauntsiaren ondoan. Neguko erauntsiek larritzen duten lats mehe bat. Babazuzaren erauntsi idorra. Haize-erauntsia. 2 iz. Irud. Haragizko atsegin lizunen uholdeak eta erauntsiak inarrosia. Azkenaldiko erauntsiak urratuxe ditu dagoeneko tradizioaren bitartez jaso genituen egiturak. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [eraso]: Ipar. zah.eraso, eraso egin, esetsi, oldartu, jazarri Ipar., akometatu zah., atakatu zah., erazarri Ipar. g.e., atomatu Bizk. g.e., jauki Ipar. zah.

      [ari izan]: g.e.ari izan, aritu, dedikatu, ibili, jardun, iharduki Ipar., eragon Bizk.

  erauntsi iz.

      [erasoa]: erazarri Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) dio ad. (batez ere forma trinkoetan) golpear; atacar, acometer (2) dio ad. llover, nevar (3) dio ad. (B) hablar, murmurar || (1) iz. tormenta, tempestad [de viento, lluvia, nieve]; chaparrón (2) iz. habladuría, murmuración (3) iz. arremetida, asalto, embestida
  fr (1) dio ad. frapper ; attaquer, agresser, charger (2) dio ad. [euria, elurrra] se mettre à [pleuvoir, neiger] (3) dio ad. [mintzatu] (B) parler, murmurer || (1) iz. averse, tourmente, tempête (2) iz. chuchotement, bavardage (3) iz. assaut, charge, attaque
  en (1) dio ad. to hit; to attack || (2) iz. storm; downpour

  EHZren alde, “elkartasun erauntsira” deitu dute [Ainhoa Sarasola, Berria.eus (2017-06-30)]

  

  erauntsi (Argazkia: Bob Edme, Berria.eus)

   
• 

  Maite 10:30 pm on 2017/06/27 Permalink | Reply
  Tags: E   

  egonean 

  adb. Higitu gabe, ezertan aritu gabe. Belar ebakitzen adina denbora pasatzen zuen egonean. Erabaki arte egonean egon gabe. Gutxitan egonean, askotan lanean. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: adlag.

      [ezertan aritu gabe]: moduz, egoki Ipar./Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es quieto, -a, inmóvil; en reposo, sin hacer nada
  fr immobile
  en still, motionless, at rest, not moving; calm, quiet
  port quieto, -a, imóvel; em repouso

  Bizitzak ihes egiten digu, eta inoiz ez dakigu noiz, baina, zer gerta ere, egonean egoten ikasi beharko dugu. [Asperdura, Goizalde Landabaso (Berria.eus, 2017-06-27)]
  

  

  egonean (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:17 pm on 2017/06/01 Permalink | Reply
  Tags: E   

  ebasgo 

  iz.  Ohointza, lapurreta. Badakigu ebasgo guztiak ez direla bide bazterretan egiten. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ebasgo. v. ebasko.

  ebasko (L, B; Urt III 6, Dv, VocB), ebasgo (-tsgoa det. Ht VocGr 438; A), ebaskoa (SP (-tskoa det.), H), ebasgu, ebasgua, ebaskua, epaskoa (det. SP). Ref.: A; Izeta BHizt.

  Robo, hurto. “Gaur ebaskoa egin dute” Izeta BHIzt. “Ebasko haundia izan da” Ib. En Lar Sup (recogido tbn. por Harriet) se encuentra la forma esparko, debida sin duda a una mala lectura del ej. de Axular (v. infra). v. lapurreta, ohointza.

  Tr. Documentado en textos alto-navarros y septentrionales no suletinos. Las formas con -sk- (sobre todo ebasko(a); epaskoa en Axular y Etcheberri de Sara, ebaskua en AR) son más empleadas que las formas con -sg- (ebasgo en Duvoisin, Leon, Lafitte, F. Irigaray (136) y A. Irigaray, ebasgua en Arbelbide, ebasgu en Hualde).

  Sinonimoak: iz. Ipar./Naf.

      [ohointza]: harrapakeria, harrapaketa, lapurreria, lapurreta, ohoingo Ipar., ohointza Ipar., ohorgoa Ipar., ebasketa g.e., arrobatze Ipar. g.e., ohoinkeria Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (GN/Ipar.) robo, hurto
  fr iz. vol ; pillage
  en iz. theft; [eraikinetan, etxeetan] burglary, housebreaking; [dendetan, bankuetan] robbery
  port iz. roubo, furto

  Badakigu ebasgo guztiak ez direla bide bazterretan egiten. (Hiztegi Batua)

  

  ebasgo (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:53 pm on 2017/05/16 Permalink | Reply
  Tags: E   

  enda 

  iz. 1 iz. Arraza. Europako lurretan bi giza enda, bata bestearen ondotik, hazi eta zabaldu ziren. Gosete Handiko urte izugarrietan irlandar enda hiltzera zihoan. Enda oneko zerria. 2 iz. Leinua. Garrotarren endako azken umea. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [arraza]: arraza, aria Zub., abenda g.e., gizenda zah.

      [leinua]: askazi, familia, leinu, kasta beh., hazi jas., adreri g.e., etxadi g.e., etxalde g.e., gizeli g.e., jatorri g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. raza, casta; especie (2) linaje (3) junt. (B) (herr.) y
  fr (1) iz. [arraza] race, caste (2) iz. [leinua] lignage, lignée
  en iz. race; caste
  port (1) raça; espécie (2) linhagem

  Europako lurretan bi giza enda, bata bestearen ondotik, hazi eta zabaldu ziren.  (Hiztegi Batua)

  

  enda (Gaurko Hitza, Domeinu publikoa)

  Save

  Save

  Save