Gaurko hitza

Tagged: E Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:46 pm on 2021/10/23 Permalink | Reply
  Tags: E   

  elezu 

  adj. Berritsua. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  elezu. v. eletsu.

  eletsu. (B, L, BN, S; -lh- Lecl, Dv, H), elatsu (R, S; -lh- Foix), elazi (R-uzt), elazu (Sal), elezu (AN-ulz, B). Ref.: A (eletsu, elatsu, elazi, elazu); Lh Eusk 1919-1920 (II), 80; Lh (elhatsü, elhetsu); Lrq (elhetsu); Inza EsZarr 176; Izeta BHizt (elezu); EI 296. Hablador, charlatán, locuaz. ” Elazu, embustero, hablador” A. “Bavard” Foix. ” Elhatsü (S-saug), qui prête à la critique, à la discussion” Lh. “P[eu] u[sité]: on dit, selon le cas, babalaut ou elhekari ” Lrq. v. elati.
  Gizon galduak phizten ditu eskatimak, eta elhetsuak makhurtzen ditu buruzagiak. Dv Prov 16, 28 (Ol berritsu ). Obroena erranen du berorren baitan: zer elatsu dud adexkide kura. Mdg 148. Bazkari guzian solas guti egin zuen erretorak, hura bethi hain arrai eta elhetsu zena. M. Iriart GH 1927, 59.

  Sinonimoak: iz.

  [berritsua]: berri-jario, berriketari, berritsu, eletsu, erausle, hitz-jario, hitz-mizti, hitzontzi, hiztun, jolastun, mokokari, elekari Ipar., eleketari Ipar., berba-jario Bizk., berbaldun Bizk., berbati Bizk., berbatsu Bizk., berbontzi Bizk., kalaka Ipar./Naf., kalakari Ipar./Naf., elestari Zub., eleberriti zah., erasle Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. hablador, -a; charlatán, -ana; locuaz
  fr izond. bavard, -e ; causeur, -euse
  en izond. talkative, chatty, loquacious
  port izond. falador, -a, charlatão, -ona

  Testuinguruan

  Haurra oso elezua zen. #gaurkohitza

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:24 pm on 2021/10/20 Permalink | Reply
  Tags: E   

  erdieroale 

  adj./iz. Fis. Gaiez mintzatuz, eroankortasun elektrikoa eroaleenaren eta isolatzaileenaren artekoa duena, eta, eroaleei ez bezala, handitzen zaiona tenperatura igo ahala. Ik. eroale; isolatzaile. Erresistentzia elektrikoa minimoa da metaletan, handia erdieroaleetan eta infinitua isolatzaileetan. (Hiztegi Batua)

  Wikipedian

  Erdieroalea eroankortasun elektrikoa tenperaturaren arabera aldatzen duen substantzia kristalinoa da. Giro-tenperaturan ez dira ez eroale ez isolatzaileak. Tenperatura zero absoluturantz hurbilduz gero isolatzaileak dira. Tenperatura altuetan berriz, eroale onak izatera hel daitezke.

  Material erdieroaleek eroaletasun balio ertainak izan ohi dituzte, 10^-6-10⁴ (Ω.m)^-1 tartekoak. Badaude, berez, erdieroale diren elementuak, hala nola, taula periodikoko 4 taldea osatzen dutenak (Ti, Zr eta Hf), Si eta Ge-arekin batera. Dena den, bi elementu desberdinez osatutako erdieroaleak ere ezagutzen dira, taula periodikoko 12 eta 16 edota 13 eta 15 taldeetako elementuen konbinazioz osatutakoak, adibidez, CdS, CdSe, GaN, AlAs, InP…

  Jarraitu irakurtzen

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz./izond. (Elektr.) semiconductor, -a
  fr iz./izond. semi-conducteur
  en iz./izond. semiconductor, solid-statek
  port iz./izond. semicondutor

  Testuinguruan

  Erdieroale faltagatik, urriaren 25ean eta 29an produkzioa etengo du VWek. [Joxerra Senar, berria.eus (2021-10-20)]

  

   
• 

  Maite 9:40 pm on 2021/10/01 Permalink | Reply
  Tags: E   

  estalgabetu 

  du ad. g.er. estalgabetu, estalgabe, estalgabetzen || Estalkia kendu. Ikusi zuen Teresa, aurpegitxoa eskuekin estalirik, negar-zotinka, eta nahi izan zion begitartea estalgabetu eta besoa lepo inguruan ezarri.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  estalgabetu. (G? ap. A, que cita a Añ), estalgetu (Lar, H), estalbagetu (Añ). Descubrir, destapar. “Découvrir, ôter une coverture, un couvercle” H. Ikusi zuen Theresa […] aurpegitxoa eskuekin estalirik, negar-zotinka […] eta nahi zion begitartea estalgabetu eta besoa lepo-inguruan ezarri. Mde HaurB 43.

  estalgetu. Descubrir, hallar. Etorriko diran aldietan zer estalgetuko dan […] nork daki? Zink Crit 19. Onelako edo alako lakatzen atzetik me ederra estalgetu zala. “Se descubrió el precioso mineral” . Ib. 34. Perutxoren kanta noski “La Tercera Celestina” deritzan liburuan Menendez Pelayok estalgetua. Onaind MEOE 18.

  Sinonimoak: iz.

  [estalgabetu] : babesgabetu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. descubrir, destapar
  fr du ad. mettre à découvert
  en ad. to uncover
  port du ad. descobrir

  Testuinguruan

  Ez dizut filmaren amaiera estalgabetuko. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 9:37 pm on 2021/09/11 Permalink | Reply
  Tags: E   

  erne 

  erne¹, erne, ernetzen || 1 da ad. Haziez mintzatuz, ernamuina hazten hasi; landareez mintzatuz, lurretik ateratzen eta hazten hasi. Ik. hozitu; ernatu 2; ernamuindu. Hazia, erein ondoan, estali behar da erne dadin. Bere soroan erne da erein zuen artoa. Landare erne berria. 2 da ad. Irud. Haren hitz santua gure bihotzetan erne dadin. Erneko ahal dira euskaraz irakurgai gozo eta mardulak! Zein burutan erne da izadiaren ideia gidari hori?

  erne² || 1 adb. Iratzarririk, bereziki zentzumenak edo buru gaitasunak. Ik. ernai¹. Lo daude, erne behar zuten guztiak. Erne egon! Zaude erne ene hitzak aditzeko. Zintzoen gainean erne dagoen Jainkoa. Kontuz eta erne ibili. Hain erne eleetara, hain logale beila santuetara. Jainkoaren zerbitzuan erne izan zaitez. || Belarriak erne, begiak zabalik. 2 adj. Erne dagoena; gauzak berehala ulertzen dituena. Ik. atzarri². Oilar erneak hiru aldiz kantatu zuen. Begi-belarri erneak. Mutil ernea. Adimen erneko emakumea.

  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  [erne¹]: ernamuindu, kimatu, ernatu, hozitu, sortu, ninikatu, buztandu

  [erne²]:

  1. azkar, ernai, bizkor, argi. Ant. inozo, tentel.
  2. adi, ernai, atzarri, zain-zain.
  3. zain, zurt, prest, gertu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) adb. atento, -a, despierto, -a, vigilante (2) izond. agudo, -a, ingenioso, -a, despierto, -a, listo, -a
  fr adb. éveillé, -ée ; attentif, -ive, vigilant, -e
  en adb. alert, watchful, awake; attentive; aware
  port adb. atento, -a, desperto, -a, vigilante

  Testuinguruan

  Ruche jaunarengandik urrats gutxira gelditu, betaurreko pare fina atera, eta erne baino erneago begiratu zion agureak Ruche jaunari. [Loroaren teorema, Denis Guedj / Jon Muñoz (EHU, 2006)]

  

   
• 

  Maite 7:53 pm on 2021/09/07 Permalink | Reply
  Tags: E   

  ele-mele 

  iz. Berriketa. Ele-meletan denbora galtzen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ELE-MELE. (elhe-melhe T-L).

  a) Cháchara, palabrería. “Bavardage”, “potins”, “commérage” T-L. Ez othe dute, egun gehienetan bederen, denbora gehiago ere galtzen elhe-melhetan eta phasaieta alferretan? Dh 95. Zeuen buruera orrek zabaltzeko sortu eikezuez izmitzik eta elemelerik labanenak. A EEs 1916, 109. Sobera gizon gazte erortzen dira Algerian […], elhe-melhe egoiteko terrentan. SoEg Herr 12-11-1959, 2.

  b) “Hari txarra eteten hari da (elhe-melhe dan batendako erraiten da) (S), […] (se dice de alguien que tiene dificultad de hablar)” A EY III 297.

  Sinonimoak: iz.

  [berriketa]: berriketa, berriketaldi, hitz-mitz, elasturi Ipar., tartarika Ipar., txilimala Bizk., ardaila Gip., kalaka Ipar./Naf., kalaketa Ipar./Naf., berrikeria g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (pl.) cháchara, palabrería
  fr (pl.) bavardage, parlote, boniment
  en (pl.) gossip; chatter (inf)
  port iz. fofoca

  Testuinguruan

  Ele-meletan denbora galtzen. (Hiztegi Batua)

  

   
• 

  Maite 7:15 pm on 2021/09/03 Permalink | Reply
  Tags: E   

  erietxeratu 

  du ad. Erietxe batera eraman.

  Sinonimoak: iz.

  [erietxeratu] : ospitaleratu, ospitalizatu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. hospitalizar
  fr du ad. hospitaliser
  en du ad. to hospitalize, to admit sb to hospital
  port du ad. hospitalizar

  Testuinguruan

  Beste 45 gaixo erietxeratu dituzte gaitzagatik Hego Euskal Herrian (Berria.eus, 2020-09-03)

  

   
• 

  Maite 9:01 pm on 2021/08/15 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eurixka 

  iz. Ipar. g.er. Euri lanbroa, euri xehea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  eurixka.

  1. ebixka (S ap. Lrq ), urixka (L, B ap. A ; Dv), urixki (B ap. Izeta BHizt ). “Llovizna, vulg. boira” A. Nahiz ez dituen ur phutzuak bethe, azken aldian egin duen urixkak lurra bustixe du. Prop 1876-77, 110.

  2. Algo lluvioso. Ezin ederkiago joan da [konfirmazionea], denbora urixka izanagatik. Herr 7-4-1966, 2.

  Sinonimoak: iz. Ipar. g.e.

  [langarra]: euri-lanbro, euri-langar, euri-zirin, lanbro, langar, lantxurda, lantzer, zirimiri, lantzurda Ipar./Naf., landur g.e., euri-zarama Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. llovizna
  fr iz. bruine, crachin
  en iz. drizzle, misty rain
  port iz. chuvisco, garoa

  Testuinguruan

  IZATEN DIRA BATZUETAN EGURALDI TEMOSO buxti xoxo horietakoak: xirimiria edo langarra noizbehinka, ateri tarteka, hasi-ez-hasi marteka… Nazkatu bai, nazka ninteke nahi dudan guztia eurixka motel temoso segidoko honekin, euri-zirina ttontto mantso, edo tarteka bixi-bixi botatzen duenarekin. [Naturaren mintzoa, Pello Zabala (Alberdania, 2000)]