Gaurko hitza

Tagged: H Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:41 pm on 2018/09/12 Permalink | Reply
  Tags: H   

  hankalepo 

  adb. Hankalatraba. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  hankalepo. “(AN-gip), a horcajadas, llevar un niño colgado del cuello” A. v. hankalepoka.

  Sinonimoak: adb.
  [hankalepo] : zangalatrau, hankalatraba, hankalepo, kunkailo (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adb. a horcajadas
  fr à califourchon loc adv
  en astride
  port loc adv a cavalo

  Laurent aulki batean hankalepo eserita zegoen, suaren aurrean.  [Besteen odola, Simone de Beauvoir (Oier Alonso), Ibaizabal, 2000] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  hankalepo(Argazkia: Flickr Creative Commons, Australian National Maritime Museum)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:57 pm on 2018/09/07 Permalink | Reply
  Tags: H   

  hezueri 

  iz. Hezurretako eritasuna; bereziki, erreuma. Hezueriak abereak jo ez ditzan. Hezueria du amonak. Zahartzean, belaunetan hezueria jartzen da. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  hezueri (L, B ap. A; SP-> Dv, Lar Sup, H, VocB), hezuberi (Urt IV 238; SP ->  Dv hezuberri), ezuri (G-to ap. A), ezurreri, ezoeri. Etim. De hezur + eri, con pérdida de -r fuerte en composición; v. FHV 338.

  “La goutte” SP. “Huesos (enfermedad de)” Lar Sup. “En général, mal des os, dans leurs articulations. Belhaunetan hezueria, beharrietan gorreria […]. Arthrite dans les genoux” H. “Enfermedad que no deja desarrollar, agua entre huesos, articulaciones” VocB. “Gota, cierta enfermedad” A. “Ezuria da aunditu bat juntetan sortzen dana, bere gisa sortzen da, la gota es un tumor que nace espontáneamente en las articulaciones” Ib. Cf. Or Eus 88n: “Ezueri ta ezuri ziran “erreumaren” eta “gotaren” izenak. Gaur zenbaitek ezoeri nahiago du esan, “ezotasunetik” datorrelakoan”.

  Zahartzean begietako bista laburtzen da […] belhaunetan hezueria iartzen da. Ax (ed. 1864), 44. Ezueri bilddurrik […] etzeunkie ixango, ez-ta elbarri aztarrenik be artuko, askotan jazo oi yaken legez ardau […] indartsuz sabela […] bete daruenai. Otx 111. Beazuneria, dardareria, otzeria eta ezurreria, guziak berdin asten dira. Sabiag Y 1933, 421. Ezueria zuen amonak / tinkin zebillan bernea. “La abuela padecía de reuma”. Or Eus 88. Zaragarrak eta ezueri gaiztoak io ez ditzan [ardiak]. Ibiñ Virgil 100.

  Sinonimoak: iz.

      [eritasuna]: gota Heg.; erreuma (UZEI eta Adorez sinonimoen hiztegiak)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. reuma, reúma, reumatismo -> erreuma
  fr rhumatisme nm
  en rheumatism n
  port  reumatismo m

  Gaur hezueria, bihar buruko mina. Gaur dieta, bihar bankete. Gaur ezkontza, bihar hileta. Gaur Yemenen eta Ukrainan, bihar nork daki non. [Koloretan pentsatzen, Blanca Urgell (Alea Araba, 2018-09-07)]
  

  

  hezueri (Argazkia: vaaju.com)

   
• 

  Maite 9:14 pm on 2018/08/03 Permalink | Reply
  Tags: H   

  hozpildu 

  ad. hozpildu, hozpil/hozpildu, hozpiltzen da/du ad. Ipar. Eguraldiaz-eta mintzatuz, freskatu. Bizkitartean, aldakor maiatz hilabetea; batere arrazoirik gabe, hozpiltzen da airea.(Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  hozpildu.

  1. Sentir frío, aterirse. Zonbait gazte, biranazka, hozpilduak besoz-beso, ixil-ixila iragaiten ziren. JEtchep 79. Barneko beroaren ondotik hozpilduak. Ib. 99.

  2. Enfriar(se). Bizkitartean, aldakor maiatz ilhabetea. Batere arrazoinik gabe hozpiltzen da airea. SoEg Herr 23-5-1963, 1.

  Sinonimoak: ad.

      [freskatu]: Ipar. freskatu, freskatu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. (Ipar.) refrescar(se), enfriar(se) el tiempo
  fr rafraîchir
  en cool, freshen; cool down, cool off
  port da/du ad. (Ipar.) refrescar

  Airea hozpildu da.  (Elhuyar Hiztegia)

  

  hozpildu (Argazkia: consumer.es)

   
• 

  Maite 11:16 pm on 2018/07/14 Permalink | Reply
  Tags: H   

  hiltasun 

  iz. Indarrik edo bizitasunik ez duenaren nolakotasuna edo egoera. Nagitasuna da gogoaren hiltasun bat. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  hiltasun (i- B ap. A; H, VocB).

  “1. état, caractère d’un aliment, d’une boisson sans force, sans piquant, sans qualité nutritive. 2. état, caractère d’une personne lente, aphatique, sans énergie. 3. qualité de faiblesse d’une choc, d’un coup” H. “Amodorramiento” VocB. [Nagitasuna da] gogoaren hiltasun bat zeiñetzaz egiten baita presuna hain triste eta pisu non […]. Mat 171. O itxumena! O fedearen illtasuna! Mg CC 148 (v. tbn. CO 218). Ez baitute ongia pratikatzen baizik ere kostumaz eta hiltasunekin. Jaur 118. Cf. Canala Jesucristo 131: Nun zara gaua, ta nun edoijak / Illtasuna, nun zara? / Ez al zatoze Birjiñiaren / Semia estaldutera?, sin duda (por razones métricas y semánticas) errata por illuntasuna.

  Sinonimoak: iz.

      [geldotasuna]: geldotasun, ilauntasun (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. debilidad, apatía, lentitud
  fr iz. faiblesse, apathie, lenteur
  en iz. weakness, debility; apathy
  port iz. debilidade, apatia, lentidão

  Nagitasuna da gogoaren hiltasun bat. (Hiztegi Batua)

  

  hiltasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:52 pm on 2018/07/05 Permalink | Reply
  Tags: H   

  has 

  Ipar. Hutsik. (Izen bati elkartua erabiltzen da batez ere, bigarren osagai gisa; elkarketak adizlagun balioa du). Ik. buru-has; ipurdi-has. Oin-has: oinutsik, ortutsik. Oin-has zebilen. Oin-has gelditu zen. Zango-has edo galtzerdirik gabe. Zaia zaharraren azpitik larru-has. || (Janzki baten izenarekin elkarturik). Ik. atorra-has; mahunga-has. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak:
  

  [has] : hutsik (Adorez  Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) adb. (Ipar.) (gehienetan hitz-elkarteen bigarren osagai gisa) con la cabeza descubierta; con los pies descalzos; en mangas de camisa (2) izond. (Ipar.) desnudo, -a; despojado, -a; descubierto, -a
  fr adb. (Ipar.) (hitz-elkarteen bigarren osagai gisa) nu, -e ; découvert, -e
  en adb. (gehienetan hitz-elkarteen bigarren osagai gisa) bare

  Oin-has zebilen. (Hiztegi Batua)

  

  oin-has (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

   
• 

  Maite 10:23 pm on 2018/07/02 Permalink | Reply
  Tags: H   

  hostotza 

  iz. Hostaila. Hostotzan gordea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  hostotza, ostrotza (V-gip ap. Etxba Eib y Elexp Berg). Ramaje, follaje. “Bestekaldera agiri zan, Iburko ostrotzia” Etxba Eib. “Egundoko ostrotzia dauka etxeaurreko tiluak” Elexp Berg. Esku arein dardar bixija / izpi-otsa zan ler-ostrotzan. ‘Fronda del pinar’. Laux AB 47. Intxaurrak ezpaitu pagoarenaren tankerako ostotzaz bere burua yazten. Ldi IL 125.

  Sinonimoak: iz.

      [hostaila]: hostaila (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. follaje; rama frondosa
  fr iz. feuillage
  en iz. foliage
  port iz. folhagem

  Burua jaso zuen Ruche jaunak; hostotza hain estua zen, non eguzkiak ez baitzuen lortzen hura zeharkatzerik. [Loroaren teorema, Denis Guedj / Jon Muñoz (EHU, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  hostotza (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:24 pm on 2018/06/28 Permalink | Reply
  Tags: H   

  harro 

  iz.  1 adj. Barnea hutsik duena edo barnean hutsuneak dituena, trinkotasunik ez duena. Lur harroan hobeki ernatzen da hazia. Luma bigun harro artean lo. Ile harroak. Janzki eta soineko harroak. Ogi harroa. Pago harro batean gorde behar izan dut. || Gogoeta harroak. 2 adj. Haizeaz mintzatuz, hautsak eta bazterrak harrotzen dituena. Eskualde hartan tramontana esaten diote ipar-mendebaldeko haize harroari. 3 adj. Itsasoaz mintzatuz, nahasia, zakarra. Zure haurtzaroko itsasoa miretsi nahiko zenuke, Sokoa edo Donibane aldeko itsaso harro bizia. || Zenbat arrantzale irentsi ote ditu Kantauri Itsasoak bere olatu harro eta kizkurren artean. 4 adj. Hantustez betea. Ik. harroputz. Harro bezain lotsagabe zelako. Gizonik harroena apaltzeko. Gazte buru-harro ondasunzalea. Gure mende harro honek. || Medikua ere, hego haizea baino harroagoa bera, azken egunetan lore sorta batekin etorri zitzaion. 5 (Adizlagun gisa). Harrokeriaz, hantustez. Ik. harroki. Dirudienez, delako handikeria ez da bekatu, harro-harro eta lotsagabeki azaltzen baitute. || Bidezko harrotasunez. Euskaldun izateaz harro agertzen direla. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

  harro adond. [harrokiro]: harroki, handioski Zub., burgoiki g.e., harrokiro g.e., haidorki Ipar. g.e., hanpuruski Ipar. g.e.

  harro izond. [harroputza]: arrandia, arranpalo, burgoi, buruharro, buruiritzi, buruzut, gorati, haizetsu, hanpurutsu, harroputz, ustetsu, farfaila Ipar., haidor Ipar., handios Ipar., fier Ipar./Naf., fanfarroi beh., goi-nahi g.e., haizeputz g.e., handiputz g.e., handiusteko g.e., hantustetsu g.e., hantuts g.e., harroti g.e., putzontzi g.e., banaloriatsu zah., fardo Ipar. g.e., hankor Ipar. g.e., hanpurus Ipar. g.e., urgoi Ipar. g.e., burupetsu Ipar. zah., fazati Ipar. zah., superbio Ipar. zah., soberbio Heg. zah.

      [arola]: arol, astin, apotz Bizk.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. hueco, -a; esponjoso, -a; ahuecado, -a (2) izond. orgulloso, -a; altivo, -a; presumido, -a; soberbio, -a (3) adb. soberbiamente, altivamente, arrogantemente (4) adb. orgulloso, -a; contento, -a; alegre
  fr (1) izond. creux, creuse ; spongieux, -euse ; gonflé, -ée, enflé, -ée (2) izond. orgueilleux, -euse ; vaniteux, -euse, prétentieux, -euse ; arrogant, -e (3) adb. orgueilleusement, avec arrogance, vaniteusement (4) adb. fier, fière, orgueilleux, -euse ; content, -e
  en (1) izond. spongy, light (2) izond. proud, arrogant, show-off (3) adb. proudly, arrogantly (4) adb. proud, happy
  port (1) adj orgulhoso(a)

  LGTBI kolektiboaren aldarrikapenez bete dira kaleak. Aurten ere harro agertu gara.

  

  harro (Argazkia: Marisol Ramirez/ Foku