Gaurko hitza

Tagged: J Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:10 pm on 2017/07/06 Permalink | Reply
  Tags: J   

  joputasun 

  iz. Jopu denaren nolakotasuna edo egoera. Ik. joputza; esklabotasun. Herriak bere joputasuna astin zezan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  joputasun. Servidumbre, esclavitud. Joputasuna baño naiago gudea daula. Arriaga Lekob 42. Andra-Mariaganako joputasunatzazko (esclavitud) eskutitza. EEs 1916, 142. Erriari su ematen zioten, bere yoputasuna astindu zezan. Ldi IL 168.

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [joputza]: joputza

      [esklabotasuna]: esklabotasun, joputza

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. esclavitud, servidumbre
  fr iz. esclavage, (conjunto de criados) employés
  en iz. slavery, servitude,
  port iz. escravidão, servidão

  Herriari su eman zioten, bere joputasuna astindu zezan. [Ldi IL 168, OEH, mold.]

  

  joputasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:54 pm on 2017/06/29 Permalink | Reply
  Tags: J   

  jaiera 

  iz. 1 iz. Jaidura, joera. Jokorako jaiera. Hartu zuen gazte batek neskatxa honenganako jaiera, eta ez zen geratu gaitzera makurtu zuen artean. 2 iz. Erlijioaren eta elizkizunen alderako atxikimendu kartsua. Ik. debozio; eraspen. Izan iezaiozu Ama Birjinari jaiera handi bat. Santa Klaraganako jaiera. San Kasimiroren Birjinarekiko jaiera. Arrosarioaren jaiera zabaltzeko. Meza entzuten jaiera handiz. Elizan jaieraz egon. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. Gip. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [jaidura]: isuri, jaidura, joera, jaugin Ipar., pendura Ipar., jas Bizk., enjogidura Zub., gano Zub., aiher g.e., isurki g.e., natu Heg. g.e., jit Bizk. g.e., mendu Bizk. g.e., aiherkunde Ipar. zah.

      [debozioa]: debozio, eraspen, jainkozaletasun, jainkotiartasun Ipar., erlijiozaletasun g.e., oneraspen g.e., etsigitasun Bizk. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (batez ere G) inclinación, propensión; devoción, fervor religioso
  fr iz. dévotion, piété
  en iz. inclination, tendency; preference
  port iz. inclinação, propensão; devoção

  Jaieraz kantatu beharra, eskua bihotzean… [Goizalde Landabaso, Twitter (2017-06-29)]
  

  

  jaiera (Argazkia: Lavanguardia.com)

   
• 

  Maite 11:36 pm on 2017/04/23 Permalink | Reply
  Tags: J   

  jagon 

  ad. jagon, jagon, jagoten 1 du ad. Bizk. Zaindu, babestu, gorde. Mendian ardiak jagoten. Jagon gaitzazu gaitzetik. Jagon eta gorde nazazu estualdi guztietan. || Euskaltzaindiaren Jagon Saila: euskara babesteko eta sustatzeko ardura duena. 2 du ad. Bizk. Hitzaz, agindu batez, legeaz eta kidekoez mintzatuz, gorde. Nik neure berba jagon dudanez gero, jagon ezazu zuk zeurea. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [zaindu]: begia eduki, begiak eduki, guardiatu, zaindu, artatu Ipar., begia atxiki Ipar., geinatu Zub., antzatu zah., errekaitatu Ipar. zah.

      [gorde]: begiratu, gorde, ekarri Ipar., guardatu zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. (B) cuidar, guardar; vigilar (2) du ad. [hitza, legea, promesa] (B) guardar, cumplir
  fr (1) du ad. (B) soigner, veiller (2) du ad. [hitza, legea] (B) tenir parole, tenir sa promesse
  en (1) du ad. to guard; to watch over sb/sth; to care for, to look after (2) u ad. [legea] to obey, to observe (3) du ad. [hitza] to keep one’s word
  port (1) cuidar, guardar; vigilar, vigiar (2) guardar, cumprir

  Jagon eta gorde nazazu estualdi guztietan. (Hiztegi Batua)

  

  jagon (Gaurko Hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:25 pm on 2017/03/31 Permalink | Reply
  Tags: J   

  jendarte 

  iz. Leku agerian dagoen jendea; jendea, jende multzoa. Ik. lagunarte. Utzi zuen Jainkoak bere ahaide eta jendarte guztietatik baztertua. Zergatik naramazu jendarte gaiztoetara? Jendarte nahasiak eta taberna zuloak. || jendartean adb. Ik. jendaurrean. Kontzientzia onak agerian eta jendartean ibili nahi du. Kanpoan eta jendartean. Ez nuke jendartean horrelakorik esango. || jendarteko adj. Ik. jendaurreko. Jesusen jendarteko bizia. Jendarteko ohorea. || jendartera adb. Bekatu isilak jendartera agertzeko. || jendartetik adb. Irten ziren jendartetik eta sartu ziren eremuan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  jendarte (H), jende-arte (Dv), jentarte, jente-arte, jendetarte.

  (En casos locales de declinación, en sing.). En (a, de, etc.) compañía, sociedad, en (al, etc.) público; en (al, del, etc.) gurpo de gente. “Société des hommes. Zoaz oihanetara, ez dakizu jende-artean bizitzen” Dv. Cf. Gy 62: Yende artean (‘entre, en las personas’, opuesto a ‘en los animales’). Liburutto hunen […] iendartera atheratzeko. Mat XIII. Onez aiphaturen zaitut jende artean. EZ Man II 119 (Eliç 147 jendarte). Ez naizela iend’arteko gai. Ax 287 (V 192). Ilkhi zaitea kanpainara jendartera. ES 87. Irten ziran jendartetik. Ub 118. Jende arteko ohorea. Dh 196. Jente artian alegreetan badira puska bat. JJMg BasEsc 163. Jendarteko espantu zerbaitek. Dv LEd 156. Jende-artetik urruti eta bakar bagaude. Arr GB 49. Jentartetarik berhezirik. CatS 31. Sorgiña dala jende-tartean / ezin baitezake barra. Or Eus 345 (Mi 15 jendarte). Jendetarteko otsak egian bazun oñarri. Etxde JJ 135 (97 jende-arte). Jende artean lotsa galdu dute. MAtx Gazt 81. Izkialde gañetik bukaerara, jende tartean pasatzen ere naiko komeri izan zan. Albeniz 180. Estazioetan nahiz beste edozein jendarteko lekutan. MIH 184. En DFrec hay 8 ejs. de jendarte y uno de jendearte.

  v. tbn. SP Phil 123. Arg DevB 169. FPrBN 23. Gy 150. FIr 169. TAg Uzt 227. Mde Po 73. Xa Odol 166. Jende-arte: Ch III 54, 11. He Phil 547. Egiat 223. Lard 89. Ir YKBiz 364. Berron Kijote 150. Jentarte: Erkiag BatB 94 (Arran 70 jente-arte). Jente-arte: fB Olg 167. Jendetarte: Alz STFer 130. JAIraz Bizia 57. Lek SClar 103. Anab Poli 102. Lasa Poem 83. Zendoia 150.

  (Como sust. pleno). Grupo de gente, reunión, compañía, sociedad. Zergatik naramazu jendarte gaixtoetara? SP Phil 324 (He 325 konpañia). Baratxe sartu behar gara egitekoetan eta jendartetan. Ib. 539. Bere aide ta beste jendarte guzitik baztertua. Mb IArg I 215. Baldin jende arte batera arri andi bat tiratzen badezu. AA III 557. Ezekielen ondotik urten dau, jente-arte izerditsuan. Erkiag BatB 146. Pake gezurruts, jendarte galkor. “La errada muchedumbre”. Gazt MusIx 117. Inguruak, jendarte nahasiak, kamio hautsez edo elurrez josiak. MEIG I 173.

  Sinonimoak: iz.

      [lagunartea]: lagunarte, lagungo Ipar., laguntza Bizk., konpainia g.e., lagunkida g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (gehienetan, lekuzko kasu-atzizkiez) gente, grupo de gente; público, concurrencia; sociedad
  fr iz. milieu, public, société
  en iz. people; public; audience
  port iz. gente

  Zergatik naramazu jendarte gaiztoetara?   (Hiztegi Batua)
  

  

  jendarte (Gaurko Hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:31 pm on 2017/03/19 Permalink | Reply
  Tags: J   

  jaretasun 

  iz. g.er. Askatasuna. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  jareitasun, jaretasun. Libertad. Gizakiaren aria ere, yaretasun-utsezkoa ezik, erdi-oldezko danik badasakegu. Ldi IL 125. Ez zeukanat bekaizkeririk ire yareitasunaz. Zait Sof 177. Norbere yaretasuna (libertad) iñori saltzeke. Etxde JJ 226.

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [askatasuna]: askatasun, lokabetasun, libertate Ipar., haizutasun g.e., lokabe g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es libertad
  fr liberté, indépendance
  en liberty; freedom
  port liberdade

  Gazteek loturak dituzte, helduek, berriz, zenbait jaretasun. (Elhuyar Hiztegia)

  

  jaretasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:41 pm on 2017/02/14 Permalink | Reply
  Tags: J   

  jenatu 

  ad. Eragotzi. 

  Orotariko Euskal Hiztegian

  jenatu (Chaho, H, T-L). Molestar; embarazarse, incomodarse. “Gêner” H. Béna etzüntükégü nahi jenátü. Lrq Larraja RIEV 1931, 238. Zure beha egonen niz ez bazitut bederen jenatzen edo makurtzen. JEtchep 83. Mutiko gaztea zinez jenatua zen. Ib. 92. Halako irri jenatu batekin. Ib. 83. Ez ginen batere jenatuak gure gutunen hetsi gabe emaiteko. Larre ArtzainE 115. Holako hitz jenatu batzuekin ez jakin zer erran eta norat itzul. Ib. 274.

  Sinonimoak: iz.
  [jenatu] : e. gogaitu, eragotzi (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. impedir; estorbar; molestar(se), importunar(se), incomodar(se)
  fr du ad. empêcher, rendre difficile, ne pas laisser
  en du ad. to impede, to hinder, to hamper, to prevent
  port da/du ad. impedir; estorvar, incomodar, perturbar, atrapalhar

  Mutiko gaztea zinez jenatua zen.  (Elhuyar Hiztegia)

  

  jenatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 7:00 pm on 2017/01/21 Permalink | Reply
  Tags: J   

  jes 

  interj. Harridura edo ezustea adierazteko erabiltzen den hitza. Ik. jesus. Jes!, zein laster egin duzun itzulia! (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  jes (Lh). (Interj. de asombro, sorpresa o contrariedad). Jes! Zakhur horrek hurbilxko dabila haragi horietarik muthurra. EskLAlm 1911, 54 (ap. DRA). Jes, alditxartzera noak. Ox 48. Jes-eta… zer zitaken, banoa lasterka, denak utzirik. Lf Murtuts 52. –Ikustokia leporaño betea omen zegonan… nexkato gaztez. –Yes! Or QA 103. v. tbn. Barb Sup 89. Larz Senper 110. Othoizlari 1960, 308.

  Sinonimoak: interj.
  [jes] : jesus!; ene, bada!
  

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es interj. interjección de asombro, sorpresa o contrariedad
  fr Oh mon dieu!
  en Good heavens!
  port ai Meu Deus (do Céu)!

  Jes!, zein laster egin duzun itzulia! (Hiztegi Batua)

  

  jes (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)