Gaurko hitza

Tagged: K Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:36 pm on 2020/11/04 Permalink | Reply
  Tags: K   

  koiu 

  du ad. Bizk. koiu, koiu, koiuten. || Hartu, harrapatu. Deskuidaturik zaudenean koiuko zaitu heriotzak.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  koiu. koiu , koixu , koixidu . v. kojitu .

  kojitu.

  1. (-idu V-m), koiu (V-ple-arr), koxitu ( -du V-ple-arr-oroz; Dv (V)), koidxidu (V-m), koixidu (V-ple-arrig), koxiu, ko(i)xu (V-ple), kuieta- (sust. vbal.), koxi ( VocCB .(V)), kosi (V-arrig). Ref.: A (koiu, koidxidu, koixidu, koixu, koxidu); Garate 1 . a Cont RIEV 1930, 155; Holmer ApuntV (koxu); EAEL 58. Coger, atrapar. “Coger, alcanzar […], atrapau, koxi ” VocCB . ” Koxi, koxitute, koxitu (V), attraper” Dv. “En V-m se concreta su variante kojidu a significar el acto de recoger los aparatos de pesca” A. Akzidenteren batek kojidu balegi. VJ 15. Kojituko zaitu eriotzak. (Muruzabal, s. XVIII). ETZ 70. Erraz ezta oneek [azeariak] kojietea. Añ LoraS 122. Frantzesa kojitu atzetik. Echag 22. Legietan dagozan kastigu eta elexako penen ganera, zeintzuek bete betian koxiuten daudezan. Ur BulaAl 20 (BulaG 528 arrapatzen). Uts baten koiu ezin izan nendunean. A BGuzur 125. Atunek koixuteko. Ib. 131. Zure eskutxuak botakotsezan / anpurrak koixu-gurean. Zam EEs 1917, 197. Sasiyetako oialak eta / ollo kojitzen atsuak. Tx B II 66. Saguek kuietako. (V-arr) AEF1930, 17. Asua ta Erandio, Sondika ta Loiu, alegiñak eginarren, arto gitxi koiu. (V-ple) A EY III 140. Ai gixajoak, itxaron bearko dozue, niri koixu gura badeustazue. Anaitasuna n.º 86, 3. Soldata lortuteko / azeri koxita. Ayesta 112. Guk emendik geienok eulixek koxiten urtengo dogu. Gerrika 99. Conquistar. Areriyoak iñoz koiyu ezin izan euen Torrian. Ur BulaAl 31 (BulaG 530 arrapatu). ” Koxi (S), cobrar, recoger” A.

  2. koitu. Conseguir, lograr. Deseo eragabeak asetzea iñoiz edo berriz koitutzen badezu. Arr May 40. Deseo eragabe batzuek koitzearren. Ib. 89.

  Sinonimoak: ad. Bizk.

  [hartu]: atzeman, harrapatu, hartu, azarkatu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  du ad. (B) coger, alcanzar, atrapar, pillar
  fr du ad. (B)
  en du ad. (B)
  port du ad. (B)

  Testuinguruan

  Deskuidaturik zaudenean koiuko zaitu heriotzak. (Hiztegi Batua)

  

  https://twitter.com/gabiriakopa/status/1324071640276340738

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 9:00 pm on 2020/10/31 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kandela 

  1 iz. Argi egiteko erabiltzen den argizarizko pieza, gehienetan zilindro formakoa, ardatzean metxa bat daukana. Ik. bildumen. Kandela bat piztu. Kandela-argitan. Kandela-argi ikarati baten gisa. Kandela bedeinkatuak. Erretzen ari den kandela zara, erretzen ari zarela dakizuna. 2 iz. (izotz eta kidekoen eskuinean). Nonbaitetik tantaka erortzen den ura izozten denean zintzilik gelditzen den izotz puska. Ik. burruntzi 3. Hotzaren hotzez ur jelatuzko izotz kandelak egin dira. 3 iz. Fis. Argi intentsitatearen unitatea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kandela. Tr. Kandela es la forma más usual, salvo en suletino y roncalés donde se atestiguan k(h)andera y kandra respectivamente; hallamos además gandera en JesBihD y Prop. En DFrec hay 13 ejs. de kandela . 1. (V, AN, L, BN, R; Lcc, Volt 97, SP, Mic 9v, Urt IV 128, Lar, Añ, Gèze, Dv, H), gandela (L; Dv, H), kandera (BN, kh- S; Arch VocGr , Chaho (+ kh-), H), gandera (BN; VocBN , H), gandea ( VocBN .(s.v. hil)), kandel, kandra (Sal, R). Ref.: VocPir 352; A (gandela, kandela, kandera, kandra); Lrq (khandera); Iz ArOñ , R 404; Etxba Eib ; Elexp Berg. Vela, candela. ” Kandela, chandelle. Errenta ioiten dute kandelan ” SP. “Vela de arder, kandelea ” Mic 9v. “Le flambeau” Arch VocGr . ” Hil ezazu gandea hori, éteignez cette chandelle” VocBN . ” Kandela-kondo, cabo de vela” A. ” Kandela bat ixotizu animeri ” Etxba Eib. ” San Antonioi kandelia ipintzera doia ” Elexp Berg. Tr. Documentado en todos los dialectos.

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [argi egitekoa]: argizari, xirio Ipar., ezko-argi g.e., ezko Ipar. g.e.    

  [izotz-kandela]: izotz-burruntzi, izotz-kandela, ziztor, kandeloi g.e., kandalu Zub. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1)  iz. vela, cirio, bujía (2)  iz. tipo de subasta en la que el tiempo para licitar está limitado por la duración de una vela (3) iz. (Fis.) [unitatea] candela
  fr  iz. chandelle, bougie
  en iz. candle
  port iz. vela, círio

  Testuinguruan

  Kalabazak hustu, kandelak piztu… (Gau beltza)

  

   
• 

  Maite 11:05 pm on 2020/10/04 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kukubilkatze 

  iz. Muskuluak garatzeko eta hanketako tendoiak eta lotailuak indartzeko egiten den ariketa fisikoa da. Gluteoak tonifikatzeko aukera ere ematen du, eta aldakari onurak ekartzen dizkio.

  Sinonimoak: iz.

  [kukubilkatze] : kokorikatze; sentadilla (Heg.) (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. sentadilla
  fr iz. squat
  en iz. squat
  port iz. agachamento (exercício físico)

  Testuinguruan

  Zein da kukubilkatzeak egiteko era egokia? #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 10:35 pm on 2020/06/23 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kaskailu 

  1 adj. Erretxina; burugogorra, egoskorra. Agure kaskailu haren maniak jasan behar izaten zituen. Haurrei goxokiak ematen dizkieten mutilzahar kaskailu batzuenaren antzeko maitasuna zigun Barojak euskaldunoi. 2 adj. Buruarina. 3 iz. Harri koskorra, hartxintxarra baino larriagoa dena. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [errekarria]: errekarri, harribil g.e.kaskailu izond.    

  [baldarra]: akets, antzegabe, antzekaitz, baldan, baldar, baldarrontzi, dorpe, mangelo, trakets, zabar, barraka Ipar., eskalapoi Ipar., eskoil Ipar., kakola Ipar., malestruk Ipar., trukes Ipar., bagai g.e., egur g.e., aldrebes Heg. beh., saskar Bizk. g.e., maskelu Bizk., maskelutzar

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. canto rodado, piedra de arroyo (2)  izond. brusco, -a, bruto, -a; terco, -a, tozudo, -a
  fr (1) iz. galet (2) rugueux
  en (1) iz. river stone (2) rough, stubborn
  port (1) iz. seixo rolado (2) áspero, teimoso

  Testuinguruan

  Gizon baldarrari begi onetik sartu ei zitzaion eta orduan hasi zen interesgarriena. 300 bat emakumerekin egin zuela txortan esan zion. Bazekiela kaskailua zela, baina app hauek gizonen txorta-toki bikainak zirela .[Ligatzea esaten diote, Goizalde Landabaso (Berria.eus, 2020-06-23)]

  

  Ez zait gustatu, baina batere-batere, kaskailu hori, ⁦@GoizaldeL⁩. Tamalez, zenbat holako! | ⁦@berria⁩
  
  Bb: ⁦@euskaljakintza⁩, #kaskailu esanda dago #gaurkohitza n? https://t.co/8Ty7Eh0Jl7

  — Marijo Deogracias (@desplazatua) June 23, 2020

   
• 

  Maite 11:35 pm on 2020/06/11 Permalink | Reply
  Tags: K   

  koloredun 

  adj. Kolorea duena, kolorezkoa. Ik. koloretsu. Paper koloreduna. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  koloredun.

  1. De color (de). Urre-margodun (koloredun) gauza bat. Altuna 91. Urre->koloredun Zuriñe. Erkiag Arran 27.

  2. De colores vivos. Hegoaldeko herri eguzkitsu eta koloredun batera. Mde HaurB 74. Koloredun papera politez egindako toxa bezelako zer bat. Lek SClar 108. [Ol pintatu aietakoak] pintatu oi ziran bezain koloredun, ziatz, ertz-bizi. Ib. 131.

  Sinonimoak: iz.

  izond. [koloretsua]: koloretsu, margotsu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es adj. coloreado, -a; de color
  fr coloré, de couleur
  en colored,
  port colorido

  Testuinguruan

  Margolan koloredun distiratsu bat zeukan horman. #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 11:11 pm on 2020/05/19 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kuxkuxeatu 

  kuxkuxeatu, kuxkuxea, kuxkuxeatzen || du ad. (nor osagarririk gabe). Kuxkuxean aritu, kuxkuxean ibili. Orain ulertzen dut; kuxkuxeatzera etorri zara! || (nor osagarriarekin). Bazterrak kuxkuxeatzen ibiliko zen.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kuskuseatu. kuxkuxeatu (G-bet), kuzkuzeatu. Fisgar, espiar. Haurrek leihoetatik kuzkuzeatzen zuten. K. Izagirre Gauzetan 39.

  Sinonimoak: iz.

  [kuxkuxeatu] : ikusmiratu, ikusmiran/kuxkuxean/zokomiran/usainka ibili (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es  du ad. husmear, curiosear, rastrear
  fr du ad. fouiner, suivre
  en du ad. snoop, track
  port du ad. bisbilhoteiro, faixa

  Testuinguruan

  -Zer zabiltza kuxkuxeatzen? [Ezkon kanpaiak urrun!, Goenkale, 2009 (Erein, 2001)]

  

   
• 

  Inaki Agirre 9:49 pm on 2020/05/09 Permalink | Reply
  Tags: K   

  kaier 

  iz. (-r- bakunarekin). Ipar. Liburu modura jositako paperezko orri multzoa. Ik. koaderno. Eskuetan dituzten kaierak beltzak dira.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  kaier. (Chaho, T-L). Cuaderno. Botuen eta instrukzionen kaiera. Revol 91. Hire liburuak, hire kaierak, hire lumak eta hire izkiribiña. Arch Gram 57. Eskuetan zituzten probintzia guzietako kaierak, zoinetan baitziren heiek Versaillarat igorri zituztenen botuak. Elsb Fram 60. Anartean, Kristobal teatroari hurbildu da “kahiera” eta “crayon” handi bat eskuetan. Ox 34. Liburu, kaiereta graionez ari zen lana. Herr 14-11-1963, 3. Joan den astean, kaier bati fidaturik, ezarri ginuen 1842ko urtarrilean hil zela. Lf ELit 185. Baginuen […] apezgaiek “kaier” bat elgarri pasatzen ginuena, bakotxak bere artikulutxoa egin, eta aintzina kurri. Larre ArzatinE 190.

  Sinonimoak: iz.

  iz. Ipar.  [koadernoa]: koaderno Heg. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (Ipar.) cuaderno, cartapacio (2) iz. (Art. Graf.) (Ipar.) cuadernillo
  fr iz. (Ipar.) cahier
  en iz. (Ipar.) notebook
  port caderno

  Testuingurua

  Hartarako baimena emateko, ordea, izena eta ordua kaiertxo batean idatzi zituen lehendabizi: Damian Arruti – 10: 20 h. Letra oker haiek ikusitakoan, aurrez erabaki gabeko keinu batez behatu zion Damianek eskuturrean zeraman ordulariari eta, bai, hamarrak eta hogei ziren, preseski. [Mutuaren hitzak, Hasier Etxeberria (Susa, 2005). Orr.: 11 (EPG)] (Erein, 2001)]