Gaurko hitza

Tagged: O Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:01 pm on 2017/10/15 Permalink | Reply
  Tags: O   

  ondore 

  iz.  1 iz. Ondorioa. Bekatua eta bere ondoreak. Zer ondore izan dute zure ahaleginek? Ondore larriak segitzen dira hortik. Erabili diren sendabideek ondore onik izan ez dutenez gero. Nahi hutsa, ondore gabeko nahia, eragin indarrik gabekoa. 2 iz. Norbaitengandik sortutako gizakien multzoa. Ik. leinu. Zure ondorea lurreko hautsa bezain ugaria izango da. Ondore handi baten buru eta aita. Jakoben ondorea hartu zuen Jainkoak bere herritzat. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak:  iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [konklusioa]: gibelondo, konklusio, ondorio, ondorego Ipar. g.e.

      [ondorengoa]: ondorengo, ondorio Ipar. g.e.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. consecuencia, resultado, efecto (2) iz. descendencia, prole
  fr (1) iz. conséquence, résultat, effet (2) iz. descendance, progéniture
  en (1) iz. consequence, outcome, effect (2) iz. offspring, descendants
  port (1) iz. conseqüência, resultado, efeito (2) iz. descendência, prole

  Bakar-bakarrik agerian utzi nahi izan dut, jokabide jakin bat hartzen bada, hartatik ondore jakin bat segitzen dela. [Fidel izan beharraz, Oscar Wilde / Antton Olano (Ibaizabal, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ondore (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:22 pm on 2017/08/29 Permalink | Reply
  Tags: O   

  ohoin 

  iz. 1 iz. Lapurra. Ik. ebasle. Ohoin eta gaizkileak. Gauaz ohoinak bezala. Ohoin batzuek ebatsi zituztela zazpiehun mila libera, diru berri. Ohoinek larruturik utzia. Atzeman dute ohoina. Ohoin zulo batean. Ohoin estalki izan naiz. Ohoin handiak urkarazten ditu txikiak (esr. zah.). || Rollon itsas ohoin famatua (Ik. itsaslapur).2  (Izenondo gisa). Framazon ohoinak. Urde ohoina! Seme ohoina, zer egin didak hik? (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ohoin (AN-egüés-ilzarb-olza, L, B, BN, S; Volt 90, SP, Urt I 158, Ht VocGr, Lar, Añ (AN), Izt 67r, Arch VocGr, VocBN, Dv (+ ooin), H), uhuin (BN-mix-bard, S; Gèze (uhuñ), Dv (uhuiñ, S), H (uhuñ, S)), uhun (Lar Sup, Hb ap. Lh), oin (Lcc (oña), VocB), ogoñ (L-côte), ohoi (H), ogin (BN-baig). Ref.: Bon-Ond 167; A (ooin, uhuiñ), Apend (ogin); Lrq /ũhúñ/; AtSac 24.

  1. Ladrón. “Robador, oña” Lcc. “Caco”, “ladrón”, “pillador”, “salteador” Lar. “Voleur. Itzalka, ebaska ibiltzea, ohoin bat bezala” H. “Il se dit par extension de quelqu’un qui exige plus que le prix dû et exact. Goregi saltzen duzu, zaren bezalako ohoina, vous vendez un prix trop élévé, voleur que vous êtes; de quelqu’un qui triche au jeu, ez horrekin jokoan hari, ohoin hutsa da, ne jouez pas avec celui-là, c’est un pur, un franc voleur” H. “Ohoinak aserratü ahari-ebazlea agertü (S), los ladrones reñidos, aparece el robador del carnero” A. v. lapur.

  Tr. Documentado en textos septentrionales; al Sur aparece en RS (uuñ), Lizarraga de Elcano (ooin) y algunos autores modernos. La variante suletina es uhuin, salvo en Tartas (ohoiñ, ohoñ), Belapeyre (II 49 ohoñ), Eguiateguy (ohoiñ) y AstLas (73 ohoin); hay también ejemplos de uhoin en UskLiB e Inchauspe, en ambos casos junto a uhuin. La var. ogoñ es usada por Arriandiaga. En DFrec hay 3 ejs. de ohoin, septentrionales.

  Sinonimoak: iz./izond. Ipar.

      [lapurra]: esku-zikin, harrapari, lapur, xixkalari, ebasle Ipar., arrobatzaile Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. ladrón, -ona
  fr iz. voleur, -euse
  en iz. thief, robber
  port iz. ladrão(ona), ladrão(a)

  Ohoin handiak urkarazten ditu txikiak (esr. zah.).

  

  ohoin (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:49 pm on 2017/02/20 Permalink | Reply
  Tags: O   

  oztin 

  izond. zeru-urdina [kolorea] (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  oztin. Neol. creado por Arana Goiri en 1897, de ozti ‘cielo’ y -din (AG 1432).

  Azul. Bere janzkija ixan doia zuriya barrenguan, eta ganekuan oztiña (1897). AG 1432. Begijak oztin-oztiñak. BAizk Ipuin 41. Ikatzarri oztiñak (azulak) dira. Altuna 19. Zelai oztiñan. Enb 61. Ausi egiten dautso / zeruko oztiñari. Laux BBa 52. Zuaitz arrotzen azpia / eun oztiñek itzalia. Ldi BB 138. Goian oztiñari mendi-lerroak mun. EuskOl 1933, 83. Zer dok bare arrats oztiña! Laux AB 92. Goian oztiña, beian urdiña, / ur eta ur beti. SMitx Aranz 221. Zerualdea soiñeko panpiñez atondu zan, oso oztin. Erkiag Arran 155. Ortze oztiña argitu. BEnb NereA 37. Begi oztiñetan. Egieder Usk 39 (ap. DRA). Proteus oztiña. “Caeruleus”. Ibiñ Virgil 115. v. tbn. EA OlBe 73. Gand Elorri 136.

  Sinonimoak: iz.
  [oztin] : zeru-urdin (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. azul celeste, azul cielo
  fr bleu cie
  en sky blue
  port azul celeste

  Begiak oztin-oztinak ditu.

  

  oztin (FlickrCC, Look Into My Eyes)

   
• 

  Maite 11:53 pm on 2017/02/17 Permalink | Reply
  Tags: O   

  oroi 

  iz. g.er. Oroitzapena, oroipena. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. g.e.

      [oroitzapena]: gogoramen, gogorapen, oroipen, gomuta Bizk., akordu g.e., memoria g.e., oroimen g.e., oroitza g.e., oroitzapen Ipar. jas.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es [h. oroipen, oroitzapen] recuerdo, memoria
  fr souvenir
  en [oroitzapena] memory, remembrance; reminiscence; [ahalmena] memory
  port (1) cume, cume (2) terraço

  Oroian ditudan irakasle onak, eragin zidatenak; haien eredutik edo haiek irakatsitakotik zerbait jaso nienak.  [Presiopean, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2017-02-17)] (Berria.eus)

  

  oroi (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:27 pm on 2017/01/03 Permalink | Reply
  Tags: O   

  oheburu 

  iz. Etzatean burua ezarri ohi den ohearen aldea. Oheburura hurbildurik. Oheburuko argia.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  oheburu (V-gip, S; Foix ap. Lh, H), ohaburu (L, BN, S; H (oa-)), ohapuru (G; oa- Lar, H), oepuru (H), oiburu (H), oipuru (H), uepuru (V-gip). Ref.: A (oapuru); Lh (ohaburu); Lrq; Iz ArOñ (uepuru); Elexp Berg (oe-buru).

  1. Cabecera de la cama. Aren oapuruan eserita zegoen andreak. Ant Ezale 1897, 389b. Iminten dogula [Kurutze Santua] geure bizilekuan, geure oeburuan. Itz Azald 12. Bere hortz benedikatuak, ongi garbiturik emaiten zituen ohe buruan. Barb Sup 101. Ohe-buruko argia pizturik utzi zuen. Mde HaurB 57. Medikuori oeburuan jarrita. SM Zirik 52. Ohe buruan jartzen da [xoria] eta kantuz hasten. JEtchep 25. Ikhus zitaken aphezpikua […] erien eta ezinduen ohapuruetan. GAlm 1962, 34 (ap. DRA).

  ogeburu. Baña, il-oge-buruan dakust / gotzon bat geure pozgarri. Enb 35.

  2. Almohada. Erroman ere airean zuten etzantza, bainan bi ohebururekin, batto buruan, bertze[a] zangoetan. GAlm 1956, 18.

  3. (Uso adv.). Zer gerta ere, lotarakoan, / utzi zula oaburu. “Bajo su almohada”. Or Eus 343.

  Sinonimoak: iz.

      [bururkia]: burukita, bururki Ipar. zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es cabecera [de la cama]
  fr chevet, tête de lit
  en headboard, head
  port cabeceira

  Ez dira oheburuan ahituko

  Ahapeka aipatzen dira usu bizitzaren amaierari buruzkoak; dena den, Larraitz Chamorro eriak ohe ertzeko hitz horiek ozentzea lortu du: hedabideetara eraman du sedazio eskaera. [Ez dira oheburuan ahituko, Arantxa Iraola (Berria.eus, 2017-01-03)]
  

  

  oheburu (Argazkia: construnario.com)

   
• 

  Maite 11:13 pm on 2016/10/20 Permalink | Reply
  Tags: O   

  ozpin 

  1. iz. Azido azetikozko ur-disoluzioa, ardoaren eta graduazio txikiko edari alkoholikoen (sagardo, garagardo, etab.en) edo azukre-disoluzioen hartzidura espontaneoaren ondorio dena. 2. iz. eta izond. (hed.) Gauza edo pertsona mingotsa. Baina noiz arte jasango du irakurlearen ahoak ohi duen eztiaren ordez irentsarazi nahi diogun ozpina? Hitz zorrotz eta ozpinak. || iz. (Ipar.) Tximista. Honek erran nahi du ozpin bakoitza kanoi–ukaldi bat dela. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [ardotik sortutako isurkaria]: minagre Ipar.

  ozpin izond.

      [ozpintsua]: ozpintsu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. vinagre (2) iz./izond. (hed.) vinagre; avinagrado, -a || iz. (Ipar.) rayo
  fr (1) iz. vinaigre (2) iz./izond. (hed.) insupportable, acariâtre ; aigre, amer
  en (1) iz. vinegar (2) iz./izond. (hed.) sour, bitter
  port (1) vinagre (2) avinagrado(a), envinagrado(a); producto a. produto avinagrado; (carácter, gesto) azedo(a)

  ‘E, hi, Ozpin, Ardoren seme, noiz utziko dituk hire trikimailu nazkagarri horiek? ‘ [Zortzi kontakizun, Isaac B. Singer / Koro Navarro (Alberdania-Elkar, 2002)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  ozpin (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)

   
• 

  Maite 11:34 pm on 2016/10/19 Permalink | Reply
  Tags: O   

  oreka 

  iz. Elkarren aurka ari diren gauza bi edo gehiagoren arteko indar berdintasuna; horrelako indarren eraginpean dagoen gauzaren egoera. Osagaien arteko oreka. Gorputz guztia ikaraz darabilela, oreka ezin gordez jaikitzen da. Oreka galdu dut zeharo: gorputzekoa eta arimakoa. Jokoa, azken batean, ezagunaren eta ezezagunaren artean oreka gunea aurkitzean datza. Gizarteko orekan zetorren edozein aldaketak, zenik txikienak ere, hizkuntzaren kaltean gertatu behar zuela.  (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.

      [dendua]: dendu g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. equilibrio
  fr iz. équilibre
  en iz. balance
  port iz. equilíbrio

  Nik oreka bilatzen dut: oreka munduan, oreka bizitzan… [Zortzi unibertso, zortzi idazle, Ana Urkiza (Alberdania, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  oreka (Gaurko hitza, Domeinu publikoa)