Agur mamuei

By on 2012(e)ko otsailak 20 in gizartea

Iluntasuna, isiltasuna, denboraren nozio eza, bakardadea, buru-nahastea… Bart gaueko loalditik horixe besterik ez dut buruan. Ez da amesgaiztoa, ezta gaueko ametsak zehaztasun handiz ez gogoratzea ere. Noizean behin horrelako loaldiak izan ditut, hurrengo egunean lo hartzetik esnatu bitarte segundorik pasa ez dela pentsatzera eramaten nautenak.

Gauza bitxia eta harrigarria da benetan horrelako loaldi bat pasatzea, baina, egia esan, urduritasuna ere sortzen dit. Izan ere, amets horietan bizitzaren ideia galtzen dela dirudi, bizitza bera desagertzen dela. Orduan sortzen zaidan galdera bakarra honako hau da: horrelakoa ote da heriotza? Iluna, isila, denboraren eta bizitzaren kontzeptuak galtzen dituena, bakarrik sentiarazten zaituena…

Oraindik sabelean korapiloa egiten zait sentipen hura oroitzean, hiltzea horrelakoa izango dela irudiztatzean. Denoi egiten zaigu zaila zorioneko bizitza honi amaiera jartzea, noizbait heriotzari aurpegira begiratu beharko diogula imajinatzea. Gogoan dut oraindik, haur txikia nintzenean, asko kostatzen zitzaidala gauetan lo hartzea, batez ere, egun osoan bakarrik sentitzen nintzen une bakarra zenez, heriotzari buruzko gogoetari ekiten niolako.

Oso zaila egiten zitzaidan egunen batean gurasoak hilko zitzaizkidala irudikatzea eta, are gehiago, oso zaila egiten zitzaidan haiek gabe zer egingo nuen pentsatzea.

Duela gutxi Argian irakurri dut Txabi Arnal EHUko irakasleak haur literaturan heriotza nola jorratzen den aztertu duela bere tesian. Heriotza modu naturalean eta ikuspegi ezberdinetatik lantzen dela baieztatzen du. Oso lan baliagarria egin duela iruditzen zait; izan ere, gizakiak heriotzak sortzen dituen beldurraren mamuei agur esateko txikitatik hasi beharko bailuke lanean.

Niretzat, esaterako, benetan une garrantzitsua izan zen hura, momentu hartan heriotzari buruz jasotako heziketak determinatu baitzuen bizitzan zein izango zen hiltzeari buruz hartuko nuen jarrera. Eta une hartan bi aukera bakarrik zeuden: saihestu edo onartu.

Kontzeptua saihesteak momentuko lasaitasuna ematen badu ere, beldurrari aurre ez egiteak ideia hori erreprimitzea ekar dezake; buruan ezkutuan gordetzea, alegia. Horrek ez du esan nahi, ordea, beldur hori inoiz berriro azaleratuko ez denik, posible baita espero ez den unean edota ametsetan agertzea. Beraz, ikara sortzen duen gaia saihestuz esan daiteke momentu txar hori atzeratzea besterik ez dela lortzen, eta modu batera edo bestera norberaren burua engainatzea. Esan behar da, halaber, gizartean oso gutxi hitz egiten dela gai honi buruz, eta horrek ez duela batere laguntzen kontzeptu honen onarpenean.

Heriotza onartzea, ordea, askoz ere bide luze eta geldoagoa da. Hasteko, ingurukoen heriotza ontzat ematea zaila egiten bada, are zailagoa da norberarena zuzenestea. Bizi itxaropena handitzeak ere beldur hori luzatzea besterik ez du ekarri, eta, Jainkoaren existentzia zalantzan jartzen hasi den une honetan, ez dakigu heriotza ondoren zer datorren.

Hala ere, nire ustez, bada zerbait hunkigarria eta polita heriotzaren atzean. Gizakiak orain arte beste animaliek lortu ez duten zerbait dauka, pertsona bat hil ondoren ere izaki hori bizirik mantentzen duen zerbait: memoria.

Mikel Laboa handiak zioenez:

Ez nau izutzen negu hurbilak
uda betezko beroan
dakidalako irauten duela
orainak ere geroan […]

Comments { 1 }

Atarikoak online, bihar EGAko ‘Atariko Proba’ egingo duzuenontzat

By on 2012(e)ko otsailak 17 in EGA, euskara

Sustatun irakurri berri dut biharko EGAko atariko probari buruzko sarrera eta, gauzak errazte aldera, hementxe ipintzen dizkizuet digitalizatutako atarikoak, azterketa joan aurretik proba egin dezazuen:

Material hau guztia Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusiak 2003, 2004, 2005, 2006, 2007  eta 2008an argitaratutako EGA 2003/2004 azterketak, 2005/2006 azterketak eta 2007/2008 azterketak  liburuetatik aterata dago. Berau digitalizatu eta sarean ipintzeko Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren baimena jaso dugu.

ATARIKOAK

Oharra: Azterketaren bat ondo ikusteko edo zabaltzeko arazoak izanez gero, zabaldu fitxa berri batean (saguaren eskuineko botoia klikatuz) edo nabigatzailea aldatu.

ARGIBIDEAK (EUSKO JAURLARITZA)

Comments { 0 }

Pribatutasunaren prezioa

By on 2012(e)ko otsailak 13 in arazoak, gizartea

Egunkarietan, telebistan, lagunarteko solasaldietan, aldizkarietan… medio guztietan eta edozein ordutan hitz egiten da pertsona ospetsuei buruz. Zehatzago izateko, ospetsuen bizitza pribatua izaten da guztion ahotan, beti txutxu-mutxuak bilatuz. Esaterako, azkenaldian Fernando Alonsoren kirol ibilbide arrakastatsuaz hitz egin ordez, emaztearekin izaten ari dengorabeheraz hitz egiten da.

Famatuek ezin dute sekreturik izan, ezin dute kalera irten beste edozein hiritar bezala, esaten edo egiten dituzten ekintza guztiak epaituak izango baitira. Are gehiago, hondartzara joatea oso arriskutsua izan daiteke pertsona hauentzat, beti baitago paparazziren bat bainujantziaren diseinua kritikatzeko, iztarretako zelulitisa agerian uzteko edo edozein egora estutan harrapatzeko. Ospetsuen bizitzari buruz dena dakigu, intimitate xumeena ere, eta ia ez dute pribatutasunerako eskubiderik. Hori gutxi balitz, presio handia izan ohi dute; izan ere, bai kirolariak, bai abeslariak, bai modeloak edo baita beste edozein pertsonaia ezagun ere gure erreferente bihurtzen dira eta sarri beraien jarrerak imitatzen saiatzen gara.

Hala ere, pribatutasun falta hau guztiz txarra al da ospetsuen interesentzat? Askotan beraiek, ospetsuek, probokatzen dituzten egoerak dira bihotzeko prentsako aldizkarien lehen orrian ezartzen dituztenak. Fama iragankorra da, noski, eta telebistako elkarrizketak egiteagatik ordaintzen zaizkien itxuragabekeriak agortzen zaizkienean, luxuzko festa garrantzitsuetara gonbidatzez uzten zaienean eta ohituta dauden bizi maila altura egokitutako bizimodua mantentzeko diru gabe ikusten dutenean euren burua, orduan, garbi ikusten dute irtenbidea: pribatutasuna saltzea.

Zer esan nahi du honek? Famatuek euren eguneroko bizitza edo iraganeko pasarte pribatu eta morbosoak publiko egiten dituzte diru-truk, horrela, berriro ere guztien ahotan egongo dira. Zenbat borroka, esklusiba, muntaia, haserre, dibortzio, ezkontza… Bizitzako pasarteak kontatu eta poltsikoa bete diru, etxera. Ikus, adibidez, Kiko Riveraren kasua: Isabel Pantojak eta bere semeak kameretatik urrun egon nahi izan dute azken urte hauetan, baina orain edonor izan daiteke Kiko Rivera eta haren neska-lagunaren arteko gorabeheren lekuko, batez ere Twitter bitartez.

Gainera, okerrago ere izaten da. Askotan seme-alabak -adin txikikoak- sartzen dituzte tartean etekin handiagoa lortzeko asmoz. Mila bider ikusi izan ditugu gurasoak jaioberriekin aldizkarietako portadetan. Eta zer esanik ez Suri Cruise txikiari buruz, ia gurasoak baino ospetsuagoa den neskatoa.

Egia da famatu asko oso kontrolatuta bizi dela, baina niri burura etortzen zaidan galdera honakoa da: zergatik haserretzen dira horrenbeste prentsarekin beraiek nahi dutenean eta komeni zaienean edozer kontatzeko gai badira? Merezi al du pribatutasuna saltzeak gorenean egoteagatik? Edozein modutara ere, argi dago ospetsuen bizitza pribatua oso zirraragarria suertatzen dela milioika ikuslerentzat. Azken batean mundu hau negozio bat da eta prentsa arrosak izugarrizko kontsumitzaile kopurua izaten jarraituko du.

Comments { 0 }
-->