Gaurko hitza

Updates from otsaila, 2017 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:41 pm on 2017/02/14 Permalink | Reply
  Tags: J ( 83 )   

  jenatu 

  ad. Eragotzi. 

  Orotariko Euskal Hiztegian

  jenatu (Chaho, H, T-L). Molestar; embarazarse, incomodarse. “Gêner” H. Béna etzüntükégü nahi jenátü. Lrq Larraja RIEV 1931, 238. Zure beha egonen niz ez bazitut bederen jenatzen edo makurtzen. JEtchep 83. Mutiko gaztea zinez jenatua zen. Ib. 92. Halako irri jenatu batekin. Ib. 83. Ez ginen batere jenatuak gure gutunen hetsi gabe emaiteko. Larre ArtzainE 115. Holako hitz jenatu batzuekin ez jakin zer erran eta norat itzul. Ib. 274.

  Sinonimoak: iz.
  [jenatu] : e. gogaitu, eragotzi (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da/du ad. impedir; estorbar; molestar(se), importunar(se), incomodar(se)
  fr du ad. empêcher, rendre difficile, ne pas laisser
  en du ad. to impede, to hinder, to hamper, to prevent
  port da/du ad. impedir; estorvar, incomodar, perturbar, atrapalhar

  Mutiko gaztea zinez jenatua zen.  (Elhuyar Hiztegia)

  

  jenatu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:17 pm on 2017/02/13 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kask 

  onomat. Kolpearen onomatopeia. Harri koskor bat botaz, leihoa kask jo zuen. kask-kask onomat. Atea jotzean ateratzen den hotsaren onomatopeia. Atea kask-kask jo nuen. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  1 kask (G-to, S), kaxk, kax, kas, kaisk. Ref.: A; Lrq.

  (Onomat. de un golpe). “Onomat. del encuentro y choque inesperado de dos personas, carros etc.” A. Kask! Arria lurrean zenean puskatu. A. Etxeberri in Onaind MEOE 446. Ostiko bat begitartera kask eman lezoken etsairik azkarrenari. HU Aurp 199. Atz nagosiko oskol edo atzazalaz kaisk estanda eragiñ edo lertu [zorria]. A Ezale 1897, 209b. Kask, uspel bat ederra biltzen zuen kopetan. Barb Sup 41. Makila berezi batekin, kaxk, jotzen du ura. Barb Leg 22. Kask! Firritx! Baratzen gira, iziturik. JE Ber 45. Makhil luze hura hartzen du bi eskuz eta kask! gain-behera Murtutsi. Lf Murtuts 11. Uste gabean kas, Franzisek mai artan utzi zuen erlojua lurrera. Izeta DirG 115. Arri koxkor bat boteaz leioa kax jo zuan. A. Zavala Auspoa 63-64, 34. Bastoiarekin kaxk! jotzen zuan. JAzpiroz 41. Otoitzak ikasteko ta ondo esateko ardurarik artzen etzuanari, kaxk! emango zion zigorrarekin. AZink 31.

  (Onomat. de una acción súbita). Zarana ustu zuenean, kaxk! urren zen arresi batera zapart egin ta burua ostu zuen (B). A EY II 317s. Makilla inguratu zioten zegoan tokira, ta, kask!, kozka egin zion da eutsi. JAzpiroz 139. Txerriari isatsa, kask!, moztu nion. Zendoia 29.

  2 kask (Bera). Neol. creado por Arana Goiri en 1896 (AG 826).

  Nombre de la letra k. v. 1 ka.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es onom. onomatopeya de golpe o choque, toc
  fr (onomatopeya) toc
  en (en puerta) rat-a-tat!, knock, knock!

  Harri koskor bat botaz, leihoa kask jo zuen.   (Hiztegi Batua)

  

  kask (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 8:12 pm on 2017/02/12 Permalink | Reply
  Tags: G ( 266 )   

  gardentasun 

  iz.  Gardena denaren nolakotasuna. Beiraren gardentasuna. Eguraldiaren gardentasuna. Gobernuak gardentasunez jokatu du. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  [gardentasun] : garbitasun, argitasun (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. transparencia, trasparencia; claridad; nitidez
  fr iz. transparence, clarté, netteté
  en iz. transparency, clarity
  port iz. transparência

  Herritarren parte hartzea garrantzitsua den moduan, gardentasuna ere funtsezkoa da talde publikoarentzat. «Ahalik eta gardentasun handienez jarduteko erantzukizuna dauka BBCk. Erabakiak argitara ematen dira, finantzaketa ere guztiz gardena da, eta goi karguetan daudenen soldatak argitaratu egiten dira».  [Erreferente goraipatuena, Urtzi Urkizu (Berria eus, 2017-02-12)]
  

  

  gardentasun (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 12:03 am on 2017/02/12 Permalink | Reply
  Tags: B ( 476 )   

  behatxulo 

  iz. Kaleko atean egoten den leihatila-modukoa edo lentedun zulo txikia, barnetik kanpoan zein den ikusteko erabiltzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es mirilla
  fr Å“il [d’une porte]
  en (in door) spyhole, peephole n
  port (de puerta, de ventana) postigo m, olho m mágico.

  Gure ateko letoizko behatxulo biribiletik zure atea ikusgai nuen.  [Emakume ezezagun baten gutuna, Stefan Zweig / Eduardo Matauko (Igela, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  behatxulo

   
• 

  Maite 11:57 pm on 2017/02/10 Permalink | Reply
  Tags: F ( 50 )   

  firfira 

  iz. Marmarra, xuxurla. Zuhaitz hostoen firfira biguna. Haize firfira bat.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  firfira, pirpir. Susurro, rumor. Milla aldiz bai entzun zituan […] errekastoen poll-polla, zugatz ostroen pir-pir biguna… Ag G 2s. Orduan, halako urgulu-firfira bat hedatu zen eliza xoko-xokoetaraino. Lf Murtuts 12. Kanpoan gauerdi, / horstoen firfira / -auhen bat dirudi. / Izarrak non dira? Mde Po 17. Bortz milla etxek minota-laurden batez denak betan beren zimenduetarik altxatuz eta eroriz egin duketen azantza ez zitaken aize-firfira bat. Herr 10-3-1960, 1. v. tbn. Lf Herr 3-8-1961, 4. Leku bakartiak, illunpeak, uraren soiñuak, osto-firfirak, dan-danak beldur ikara ematen zuan. Berron Kijote 215. Hortaz, poesia entelega nahiko bazenu, oroit zaitez haizearen eragin liluragarriaz, […] udazkeneko hosto gorrien firfira suabeaz. PPer Harrip 56.

  Sinonimoak: iz.

      [marmarra]: marmar, marmariza, murmur, txutxu-mutxu, xuxurla, zurrumurru, erasia Ipar., gurgur Ipar., marmara Ipar., murmurika Ipar., alamen Bizk., marmario Gip., surmur Gip., murmuzika Zub., murmurio g.e., murmurazio zah.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. susurro, rumor [de viento, de hojas]
  fr iz. bruissement
  en iz. rustling
  port iz. sussurro, rumor

  Zuhaitz hostoen firfira biguna entzun genuen.

  

  firfira (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:38 pm on 2017/02/09 Permalink | Reply
  Tags: E ( 387 )   

  entzungor 

  adj. Entzun nahi ez duena, entzungor egiten duena. Jainkoaren hitza sarkor; horiek, ordea, entzungor. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz.
  [enzungor] : entzule txar, gor (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es el/la que no quiere escuchar; el/la que hace oídos sordos
  fr sourd, -e
  en one who doesn’t want to listen
  port que não querem ouvir

  Migel Mailuk apeza ziegan sarrarazi du, haren birao, sakre eta madarikazioei entzungor.  [Lasto sua, Aingeru Epaltza (Alberdania, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  entzungor (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:55 pm on 2017/02/08 Permalink | Reply
  Tags: K ( 331 )   

  kako 

  iz. kako 1 iz. Pieza okertua eta, askotan, punta-zorrotza, zerbait zintzilikatzeko, edo zerbaiti eusteko edo heltzeko erabiltzen dena. Kakoan eseki. Harako kako hartatik zintzilika ezazu jaka. Kakoa sartuz, orbela du ateratzen. Bastako kakoak. Olagarroetarako kakoak. Burdin kakoa: burdinazko kakoa. 2 iz. Haga kakoduna, gaztainak eta kidekoak eraisteko erabiltzen dena. 3 iz. Su armetako katua. Fusila jasota, hatza kakoan zuela. 4 (Izenondo gisa). Kakoaren itxurakoa. Aurpegi zurbila, sudur kakoa. || kako-mako Amarruzko itzulinguruak. Gezur zuriz eta kako-mako bihurriz bereganatu zuen. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [gantxoa]: kroka, mako, pintza, krako Ipar., arpeu g.e., gantxo g.e.

      [su-armetako atala]: katu

      [parentesia]: pl.mako pl., parentesi pl.

  kako izond.

      [kakoduna]: kakodun, makodun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. gancho; garfio (2) iz. colgador (3) iz. (Arm.) [su-armarena] gatillo (4) iz. (Kir.) [saskibaloian] gancho (5) iz. paréntesis (6) izond. ganchudo, -a, con forma de gancho
  fr (1) iz. crochet, croc (2) iz. [su-armarena] détente (3) iz. [zeinua] parenthèse (4) izond. crochu, -e
  en (1) iz. hook; [fishing, sailing] gaff (2) iz. [su-armarena] trigger (3) iz. [saskibaloian] hook shot

  Paretako kako batean dago zintzilik Maiteak zeraman soinekoa Paul D-k lehenbizikoz ikusi zuenean. [Maitea, Toni Morrison / Anton Garikano (Alberdania, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  kako (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)