Gaurko hitza

Recent Updates Page 162 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 7:30 pm on 2019/03/09 Permalink | Reply
  Tags: A ( 569 )   

  arrandia 

  iz. 1 iz. Hitz harro eta funtsik gabea. Miresleen arrandiak isilduz, gertaera miragarriak beren soilean kontatuko ditut. 2 iz. Handikeria, handiustea. Lumazko gandorra arrandiaz eraikitzen duelarik. Enperadorea arrandia handiz igaro zen inguru haietatik. Iñakiren arrandia hark sekreturen bat ezkutatzen zuen. Harro mintzatzen zen, mutil gazteen arrandia zuen. Hankak zabalik, eskuak atzean gurutzatuta, arrandiaz beteta. 3 adj. Harroa, handiustea. 4 iz. Hotsandikoa denaren nolakotasuna, ospea. Deabruak mendi garai batera eraman zuen eta lurbirako herri guztiak eta haien arrandia erakutsi zizkion. Mundu osoko jaun aita santua, arrandia handiz sartzen da Asis hirian.

  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Sinonimoak: iz./izond. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)
  

  arrandia iz.

  [hotsandia]: hotsandi, ospe Ipar., solemnitate Ipar., ponpa zah.

  [handikeria]: burgoikeria, buruiritzi, handikeria, handiuste, hantuste, harrokeria, harropuzkeria, harrotasun, oilarkeria, burujope Ipar., espantu Ipar., furfuria Ipar., superbiotasun Ipar., urguilu Ipar., laineza Gip., astintasun g.e., faunkeria g.e., haizekeria g.e., handipuzkeria g.e., handurreria g.e., hantukeria g.e., harroketa g.e., ilarrainkeria g.e., banaloria zah., baneria zah., banitate zah., faza Ipar. g.e., haidorkeria Ipar. g.e., hanpuruskeria Ipar. g.e., harrogoa Ipar. g.e., morga Ipar. g.e., burupe Ipar. zah., handigoa Ipar. zah., hankortasun Ipar. zah., superbia Ipar. zah., urguileria Ipar. zah., soberbia Heg. zah.

  [ahoberokeria]: zah.ahoberokeria, ahokada g.e.

  arrandia izond.

  [harroa]: arranpalo, burgoi, buruharro, buruiritzi, buruzut, gorati, haizetsu, hanpurutsu, harro, harroputz, ustetsu, farfaila Ipar., haidor Ipar., handios Ipar., fier Ipar./Naf., fanfarroi beh., goi-nahi g.e., haizeputz g.e., handiputz g.e., handiusteko g.e., hantustetsu g.e., hantuts g.e., harroti g.e., putzontzi g.e., banaloriatsu zah., fardo Ipar. g.e., hankor Ipar. g.e., hanpurus Ipar. g.e., urgoi Ipar. g.e., burupetsu Ipar. zah., fazati Ipar. zah., superbio Ipar. zah., soberbio Heg. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. fanfarronería, bravata (2) iz. altanería, vanidad, orgullo; inmodestia; ostentación; fastuosidad, magnificencia (3) izond. ostentoso, -a; arrogante, vanidoso, -a; fanfarrón, -ona
  fr iz. arrogance, vanité, ostentation, somptuosité
  en (1) iz. arrogance, haughtiness; ostentation (2) izond. arrogant, haughty; ostentatious, showy
  port (1) fanfarronice, fanfarrice (2) altanaria, vaidade, orgulho; ostentação

  Enperadorea arrandia handiz igaro zen inguru haietatik.  (Hiztegi batua)

  

  arrandia (Argazkia: picryl.com)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 8:34 pm on 2019/03/08 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  orobatasun 

  iz. Ororen batasuna. Haien sistema politikoetan gizabanakoa erabat gelditzen da baztertua, orobatasunari eskainia. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  orobatasun (Dv (que cita a EZ)-> A).

  1. Comunión, unión; comunidad. Sainduen orobatasun / ona ere laudatzen. EZ Eliç 7. Josukistoren Berbizkundian / Aberri-berbizkundia; / Orobatasun-jai onek dakar. Enb 138. Aberri oro-batasuna da / egizko udabarria. Ib. 138. Aien sistema politikoetan […] individuoa erabat gelditzen da baztertua, orobatasunari eskeiñia. Vill Jaink 173.

  Hasi ziren […] argitaratzen […] Hervás-en liburu trinkoak, honek de omni lingua idatzi zituenak. Eta […] euskarak burua agerian ateratzen du orobatasun horretan. MEIG VI 48s.

  2. (SP -> A, Dv). “Indifférence” SP. Zeren Iainkoak ikus gaitzanean orobatasun saindu hartan, konsolatuko gaitu hainitz graziaz. SP Phil 489 (He 496 orobatade, Echve Dev 544 konformidade). Bertzea iarriago da orobatasunean. Ib. 319.

  3. (Dv, H). Igualdad. “Ez da horien artean orobatasunik, il n’y a pas de parité entre eux” Dv. “Orobatasuneko legea, la loi d’égalité (Cahier des vÅ“ux de Labourd)” H.

  Sinonimoak: iz.

      [berdintasuna]: berdintasun, berdingo Ipar., igualitate g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. igualdad, paridad
  fr iz. égalité, parité
  en iz. equality
  port iz. igualdade, paridade

  Benetako orobatasuna lortu arte kaleetan jarraituko dugu. #m8 #martxoak8 #m8grebafeminista

  

  orobatasun(Argazkia: BerriaTB)

   
• 

  Maite 11:46 pm on 2019/03/07 Permalink | Reply
  Tags: T ( 353 )   

  txat 

  iz. Inform. Internet bidezko mezu trukaketa, pertsona bik edo gehiagok elkarrekin hizketaldi bat izateko bidea ematen duena. Izan ere, txataren bidez gure gorputza ahaztu egiten dugu besteekin komunikatzen garen bitartean. Gaztetxoak helduentzat izan ohi diren txat berezietan ere sartzen dira, eta ordu asko igarotzen dituzte bertan. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  Sinonimoak: iz.
  [etxearen gainaldea] : terraza (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Inform.) chat
  fr iz. (Inform.) chat; dialogue en ligne, bavardage
  en iz. (Inform.) chat
  port iz. (Inform.) chat, sala de chat loc

  Beste isilune bat txat bidezko elkarrizketa isilean. [Alter ero, Bertol Arrieta (Susa, 2012)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  txat (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:02 pm on 2019/03/06 Permalink | Reply
  Tags: L ( 239 )   

  ler 

  iz. Pinua. Izeia eta lerra hazten dira toki laiotzetan. Insignis lerra. || ler gorri Ler azal-gorrixka, Europako eta Asiako iparraldean hazten dena (Pinus sylvestris). (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ler (Sal, R; Aq 49 (R), Lcq 155, H), leher (S; SP, Gèze 344), lerra (Dv), leherra (Dv). Ref.: VocPir 564; A (ler, leher); Alth Bot 17; ZMoso 70.

  1. Pino. “Pino, y particularmente el que arde” Aq 49. “Lerrak albara ta korala txu […] (Sal), el pino tiene la albura y el leño” A. v. lerrondo. Cf. llerko. Saion Peire Guilem de Lerraga (1164). Arzam 326. Leerriço, Leherreaga, Badagarra (1193). Ib. 322. Auial, Lerraegui, Larraondo (1193). Ib. 325. En Lerraga (1350). Ib. 326. Lerra edo pinoak, aberasten du Kaskoinia. Dv Lab 320. Izeia eta lerra aztandra oxezkietan. Mdg 130. Izai, zapin, lerra. “Abeto o pinabete, pinsapo, pino”. ForuAB 137. Ler-ostrotzan. “En la fronda del pinar”. Laux AB 47. Ler beltzen abarrak ebaki. Or Mi 90. Ler-adaburuan. Ib. 27. Ler-basora igesegin. Ib. 48. Jakin bear dezu ler edo piñu-mota asko dirala. Munita 56. Insignis-lerrak bezin azkar. Ib. 79. Baditut emen laratza eta ler-abar guriak. Ibiñ Virgil 52. Zuberoako leherrak, Errongari-Zaraitzuetako ler eta llerko lerdenak. MIH 375s. v. tbn. Zerb Azk 41.

  2. “Leher (S-saug), champignon vénéneux” Lh. v. infra LEHER-ONDDO.

  3. “Leher (S), amadou” Lh.

  Sinonimoak: iz.

      [pinua]: pinu, leher Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Bot.) pino
  fr iz. (Bot.) pin
  en iz. pine (tree)
  port iz. (Bot.) pinheiro

  Izeia eta lerra hazten dira toki laiotzetan.  (Hiztegi Batua)

  

  ler (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 11:36 pm on 2019/03/05 Permalink | Reply
  Tags: O ( 147 )   

  ondugabe 

  adj. Ondu ez dena; bereziki, heldugabea, umotu ez dena. Fruitu ondugabeak. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  ondugabe (SP).

  1. “Qui n’est pas mûr” SP. Haur da fruitu ondu gaben ondorea, horzkidura, higuintza. Ax 431 (V 280). Asukreak eztitzentu fruitu zorhitu eta ondugabeak. SP Phil 8 (He 8 ondugabeak; v. tbn. en contexto similar BOEans 846 ondugabeak (B, s. XVIII)). [Fruituak] oraino samurrak eta ondugabeak direnean. Ib. 222. Pruitu berdeak, ondu gabeak, ogei gramo litro bat uretan egosi. Ostolaiz 69.

  2. ondubage. “Crudo, lo que no está curado, ondubagea” Lar.

  3. ontugabe. No abonado. Lur ontu gabean ereitea, diruaren ehortzea. EZBB II 50.

  Sinonimoak: izond.

      [heldugabea]: gordin, heldugabe, heltzaka Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es izond. verde, no maduro
  fr pas mûr loc, vert
  en green, unripe
  port verde, 

  Sagar hau ondugabe dago.  (Elhuyar hiztegia)

  

  ondugabe (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:33 pm on 2019/03/04 Permalink | Reply
  Tags: D ( 105 )   

  dontsu 

  iz. 1 adj. Zorionekoa, zorionez betea. Ik. dohatsu. Bizitza dontsu eta zorionekoa. Heldu zen egun dontsua. Kristoren etorrera dontsua. Dontsuaren etxean guztiok barrez, dongearenean negarrez (esr. zah.). 2 adj. Aspergarria edo gogaikarria gertatzen dena. Ik. zorioneko 2. Politika dontsuak zer ekarri digu? (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  dontsu (V; Lar, Mg PAbVoc, Añ, Hb ap. Lh, Dv (V)). Ref.: A; Etxba Eib.

  1. Dichoso, feliz. Sg. Lar y Añ “donoso”, tal vez para justificar una conjetura etimológica. v. deuntsu; dohatsu. Tr. Documentado desde Refranes y Sentencias, su uso disminuye relativamente en el s. XX. Es utilizado generalmente por autores vizcaínos; entre los guipuzcoanos, aparte de uno en Cardaberaz, sólo se encuentran ejs. del s. XX. Dontsuaen etsean duztiok barrez, deungeaenean negarrez. “Venturoso”. RS 96. Ah dontsua! Erretorika zer dan badakizu? Cb EBO 39. Iragoriko egun dontsu ta zorionbagetan. Mg PAb 202. Gaztañak ta sagarrak daukazan nekezalia dontsuago da andiki guztiak baño. Ib. 59. Oroitzen ninzan erle dontsuaz, zeñek lora eder ez diradenetatik ere atera oi duen eztia. VMg XI. Gabon gau bat izan zan beretzat ondo dontsu ta zorijonekua. Ur MarIl 98. Alako gertaera dontsubagaitik. “Con tan fausto motivo” (1866). BBatzarN 219. Lur dontsu eta zorijoneko oneganako […] borondate ona. “Este privilegiado país” (1866). Ib. 215. Dontsua da gizona ona bada andrea. AB AmaE 420. Jaunak emon dagizuzala egun dontsuagoak eta zorionekoagoak. Itz Azald 23. Zera zu seme dontsua. / Aita bat degu guk biok eta / laster zerade aitortua. Ill Pill 23. Zuri, zeure eriotz dontsuan Jesus ta Maria begira zegozkizun orri. ArgiDL 121. Zorioneko ta dontsu da ongi bizi dana. Zait Plat 150. Asko ziran bete-izate aiñ dontsuari mira eiñda. Etxba Ibilt 458.

  2. (V? ap. A; Lar, Añ), dontzo, donzu. Santo. Jaungoikoen Agindu Donzuak. Ulib 9. Aingeruakaz batera esateko: Dontsua, dontsua, dontsua. Ur Bisit 221 (ap. A). Numanciatar Tarifa uri dontsu, santua. AB AmaE 444. Ez iakan eldu orbanik / lora dontsuari. Azc PB 38 (se refiere a la Virgen María). An dago, lur dontsuan, illobi donean. Muj RIEV 1907, 208. Ia, ire esku dontsu orren ontasunean atsegindu deitela! Zam ib. 425. Jaungoikoari, bere Ama Dontzoari. Echta Jos 364. Alako bake dontsuba ekarri ebalako. Kk Ab I 40. Iturri eta osin dontsuak. JMB LEItz 93. Maiatzeko il / Dontsu onetan. Enb 78. Sukaldeko sua da, batez ere, benetan dontsua. Su ori Andra Mari jainkesaren irudi edo ikurra da. JMB ELG 85. Guretzat, Biedermann jauna, / jabetasuna dontsua da. / Guretzat santua, santu! Lab SuEm 190.

  (Fig.). Bertso batzuek jarri / nai nizuke, sua, […] /, baiña beti etzera / umil ta dontsua. Insausti 297.

  3. (V), dontzu (V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ; Elexp Berg. Dichoso (irónicamente). “Diru dontzu oi, ese maldito dinero” Iz ArOñ. “Siempre tiene sentido peyorativo. Se usa cuando uno está molesto de tanto oir hablar de un tema. Bariante dontsuoi be etzan bela akabatzekua” Elexp Berg. Zer da Anatomija dontsu ta izen ospe andiko ori? Mg PAb 52. Atrapau bagendu barberu dontsuba, kenduko geuntsan bizarra. Ib. 192. Politika dontsuak! Zer ekarri deusku? AB AmaE 223. Nola izan lezakek ik ez jakitea, bularreko aurrak dakitenean zer igaro zitzaion Pepete dontsuari? Apaol 97. Ire senargei dontsu ori nire senarra baiño esangiñagoa izan dailla. A BeinB 63. Zer da enetzat naturaleza dontsu ori? Makina izugarri bat besterik ez. Vill Jaink 159.

  4. dontzu (V-gip), dontza (V-gip). “Dontzu bat, dontzabat, inválido, digno de compasión” Iz ArOñ.

  Sinonimoak: izond. Bizk.

      [zorionez betea]: atsegindun, bienabenturatu, dohatsu, zorioneko, zorionezko, zoriontsu, bozkariotsu Ipar., lorios Ipar., uros Ipar., irus Zub., zoriondun g.e., zoritsu g.e., zorizko g.e., ditxoso zah., deuntsu Bizk. g.e.

      [ditxosozkoa]: zorioneko, ditxosozko Gip. beh. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. (B) feliz, dichoso, -a (2) izond. (B) de marras; dichoso, -a (utilizado en sentido peyorativo)
  fr izond. bienheureux, -euse
  en izond. happy, pleased, delighted
  port alegre, feliz, jubiloso

  Dontsuaren etxean guztiok barrez, dongearenean negarrez (esr. zah.). 
  

  

  dontsu (Gaurko hitza, Domeinu Publikoa)

   
• 

  Maite 10:46 pm on 2019/03/03 Permalink | Reply
  Tags: Z ( 315 )   

  zeinatu 

  iz. zeinatu, zeina, zeinatzen. 1 da ad. Aitaren egin. Kartsuki zeinaturik hasten naiz lanean. 2 da ad. Eskuineko erpuruarekin hiru gurutze egin, bat bekokian, beste bat aho inguruan eta hirugarrena bular aldean, hitz jakin batzuk esanez. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad. Heg.

      [aitaren egin]: aitaren egin (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da ad. (Erl.) santiguarse (2) da ad. (Erl.) santiguarse (3) du ad. [zeinu-hizkuntzaz adierazi] signar
  fr da ad. se signer, faire le signe de la croix
  en da ad. to cross oneself
  port da ad. benzer-se

  Zeinatu zen, lo-gelako Jesuskristori barkamena eskatu zion eta ahapekatu zuen. [Zeruetako erresuma, Itxaro Borda (Susa, 2005)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  zeinatu (Argazkia: stjohntheforerunnerblog.blogspot.com)