Gaurko hitza

Tagged: E Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 9:15 am on 2016/05/29 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eztanda 

    iz. 1. Leherketa, bereziki bortizki eta hots handia eginez gertatzen dena. Gas-bonbonaren eztandaren ondorioz, etxea suak hartu du. 2. Leherketa batena bezalako zarata handia. Kanoien eztanda entzun zen. 3. HIZKL. Kontsonante herskariei dagokienez, inplosioa eta leherketaren arteko unea, tentsiorik handiena izaten denekoa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [leherketa]: leherketa, lehertzapen, zapart Ipar., zartatze Ipar.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) estallido, explosión (2) estruendo
  fr explosion, détonation
  en explosion
  port (1) estouro, explosão (2) estrondo

  Errebolta isil bat sentitzen zuen inguruan; hitz bat larregi esan eta eztanda egingo zuen.  [Parisen sabela, Emile Zola / Karlos Zabala (Alberdania-Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  eztanda, #27hizki27argazki (FlickrCC, Dabid Martinez)

  Ikusi “eztanda” hitza Dabid Martinezen #27hizki27irudi egitasmoaren blogean.

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 10:30 pm on 2016/05/25 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eskupainu 

   iz. Eskuak, aurpegia, etab. lehortzeko erabiltzen den oihala.

  Sinonimoak: iz.
  [eskuoihal]: eskuoihal, eskuzapi, xukadera, toalla (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Labayru, Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es toalla
  fr serviette
  en towel
  port toalha

  Eskuetan zuen eskupainuarekin lehortu zituen eskuak!

  

  eskupainu (Pixabay, CC0 Public Domain)

   
• 

  Maite 11:05 pm on 2016/04/09 Permalink | Reply
  Tags: E   

  erdibide 

  iz. (Lekutasunezko kasu-atzizkiez bakarrik) Bide edo ibilbide baten erdialdea. • ERDIBIDEAN GERATU, GELDITU. Hasitako zerbait bukatu gabe utzi.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskqal hiztegian:

  1. Mitad del camino. Azaroak erdibidea egin dizu. Etxde JJ 26. Ta txabolara omen zetorren da, erdi bidean zala, txabolatik esan omen zion. JAzpiroz 22. Erdi bidea egin al degu, nagusi? Ib. 30. Bagoaz erdi bidean aurrera. BBarand 78. Astigarragako Frantzilla jatetxea baño goragotik pasa nintzan, eta ura erdi bidetzat jotzen zan. Albeniz 76. v. tbn. TxGarm BordaB 60. Zendoia 13.

  2. “Solución intermedia. Bixak nai dabe beriakin urten, baiña erdibide batera aillegau biako dabe derrior” Elexp Berg. Hor ere erdibidetik, “zubigintzan”, ingelesen compromise-ean, ibili zen Moret, euskararen eta erdararen artean. MEIG VII 119. Ez noa geure burua “butzu ondargabe” horretan murgiltzera, gorputz-zale nahiz soin-zale nahiz erdibideko agertuaz. Ib. 87. Diddote ‘diote’ dela eta idatzi ohi den diote-k baduela, bi bokalen artean, erdibideko hots bat. MEIG VI 127.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) iz. (lekuzko kasu-atzizkiez soilik) punto intermedio; punto a medio camino (2) iz. la mitad del camino
  fr iz. mi-chemin
  en iz. (lekuzko kasu-atzizkiez) halfway, midway; halfway/midway point; intermediate

  Rockeroentzako metaleroegiak ginela eta metaleroentzako rockeroegiak. Beti erdibidean bezala egon gara baina niri asko gustatzen zait hori. Eta nahi gabe gertatutako gauza bat da. Gu eszenatokiaren gainean ikusten bagaituzu metaleroak garela nabarituko duzu. Guk metala egin nahi dugu baina musika ezberdin asko entzuten dugu eta horrek eragina izan behar du gure musikan. [“Erdibidean egon gara beti, eta niri asko gustatzen zait hori”, Izkander Fernandezek Eraso! taldeko abeslari eta gitarristari egindako elkarrizketa ( Badok, 2016-04-08

  

  erdibide (FlickrCC, Tambako The Jaguar)

   
• 

  Maite 8:55 am on 2016/03/28 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eskualdatu 

  du ad. Zerbait eskuz, jabez, aldatu. Autonomi lurraldeetara eskualdatutako aginpideak. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  eskualdatu (V, G, AN). Ref.: A (esku); Gte Erd 24, 107.

  1. Cambiar de mano, cambiar de dueño. Cf. eskualdatze. v. ESKUZ ALDATU. Beste gauza geiago ere Oiarzungo Erriak anziñaeran beretzat ezagutzen zitubanak ikusten dira orain eskualdatuak bidez edo bide bage. ‘Cambiadas de mano’. Izt C 119. Esku-aldatua da / asko interesa. Ud 153. Esku aldatuta milla pezta / asko dirade gelditu. EusJok 169. Esku-aldatuba izango da / makiña bat interesa. Ib. 154. Dirua […] ezta gordeteko egiña, esku-aldatuz ibilteko baiño. Erkiag Arran 118. Esku-aldatuz ainbat eta ainbat gauzaz jabetuteko. Erkiag BatB 19. Bere jaiera aren jarraileen artean esku-aldatzea. Gazt MusIx 60. Eskubideak eskualdatu ondoan. MEIG VI 51.

  Transferir. Uste izatea azken bultzadako horiek prest daudela beregana dutena besteri […] eskualdatzeko. MEIG VIII 38.

  2. “Rotación de cosechas (AN-olza)” A Apend.

  3. “Cambiar los animales en el yugo” A Apend.

  Sinonimoak: ad.
  [eskualdatu]: jabez aldatu, transferitu, besterenganatu (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. traspasar, transferir, cambiar de dueño, cambiar de manos; [ondasunak, jabetza] transmitir, trasmitir
  fr du ad. transmettre, transférer, aliéner
  en du ad. to transfer, to sign sth over
  port (1) cume, cume (2) terraço

  Xingola denda txikia modu onean eskualdatu zuen, eta, horri eskerrak, amaren zorrak kitatu zituen. [Parisen sabela, Emile Zola / Karlos Zabala (Alberdania-Elkar, 2004)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  eskualdatu (Wikimedia commons, Knowledge transfer icon from The Noun Project, Public domain)

   
• 

  Maite 9:49 am on 2016/03/13 Permalink | Reply
  Tags: E   

  ereti 

  iz. (B) 1. Abagunea, aukera. Euren herrira joateko eretia agertu arte. 2. Denbora-bitartea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Bizk. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  [abagunea]: abagune, aldarte, aukera, bide, egokiera, era, era on, koiuntura, okasio, aizina Ipar., ara Ipar., errekontru Ipar., parada Ipar., beta Gip., apuko g.e., mugaldi g.e., mugon g.e., atiza Ipar. zah., deretxa Gip. zah.

  [denbora-bitartea]: abagune, aisialdi, asti, astialdi, astiune, aizina Ipar., bulta Ipar., beta Gip.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) (B) ocasión, momento oportuno (2) espacio de tiempo, época
  fr (1) occasion (2) laps de temps, époque
  en (1) occasion (2) period, time
  port (1) ocasião (2) espaço de tempo

  HAMALAURKUNA

  Gizon bat naiz betaurrekoekin
  sudurrean eta bihotzean
  larrazkena.
  ( Isaak Babel )

  Den dena badoa erran zuen
  Heraklitok zorionarekin
  gogoratu zen ereti baten,
  goibel, bere bihotz-minarekin.

  Eta zerua dagoela urdin,
  nola latsetako ura garden,
  lurra udaberrikari gordin,
  itsasoa den bezala lerden,

  zuk, laguna, esteka nazazun
  zeure besartean indar latzez,
  laztan jori eta musu aratzez,

  betiko, ene dasta dezazun,
  otoitz, nigar, jauzi dut eginen,
  neure gorputza osorik emanen.

  [Mila urte igaro eta, ura bere bidean, Andolin Eguzkitza (Susa poesia, 1993)]
  

   
• 

  Inaki Agirre 1:42 pm on 2016/03/03 Permalink | Reply
  Tags: E   

  esondatu 

  ad. Ipar. g.e. Aholkatu.

  Orotariko Euskal Hiztegian

  esondatu. Aconsejar, sugerir. “(L; Zby), suggérer” Lh. v. esondu. Sugeak Ebari esondatzen dako / debeku fruitutik har dezan jateko. Zby RIEV 1908, 206. Gehienetan zirtoen jeinu jostagarriak haizatzen bezala ditu esondatu zarpailkeriak [Etxahunek]. Lf ELit 83. Erran beharrak oro adiaraz edo esonda, eta goazen ihesi aintzina. Lf Herr 22-9-1960, 2.

  Sinonimoak: ad. Ipar. g.e.

      [aholkatu]: aholkatu, aholku eman, kontseilatu (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (Ipar.) aconsejar, asesorar, dar consejo (Elh.)
  fr conseiller
  en advise
  port aconselhar

  Gero eta urriagoa da gure hiztegia eta hor oinarriturik beti esondatu diet nire ikasleei ez dezatela ezer irakurri ulertzen ez dituzten hitzak idatzi eta hiztegietan begiratu gabe.  (‘Doinu literarioak’ eta ‘Lakrikun-en 10. urteurrena’ ikuskizunak asteburuan, Uztarria.eus)
  

  

  esondatu (FlickrCC, JD Lasica)

   
• 

  Maite 11:22 pm on 2016/02/22 Permalink | Reply
  Tags: E   

  esteialdu 

  du ad. (batez ere Z) Ondasunak barreiatu, eralgi, irion. Ongi egiten dionak bilauari bere ongia du esteialtzen. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  esteialdu (S ap. A; O VocPo ->  SP -> Dv), esteali (BN ap. A; VocBN, Dv, H), esteialtu (H + esteiali (BN)), estealdu (S ap. Lh). En SP se encuentra tbn. eztecal- “faite dépérir” con -c- por -i-.

  “Esteialtzea (S), dissiper le bien, le laisser perdre” O VocPo. “Reduire en non valeur des objets fautes de soin, synonyme du verbe deboil” VocBN. “1. devenir misérable, pauvre, malhereux: Aberats zuzun, eta osoki esteali duzu: il était riche, et il [est] devenu complètement misérable. 2. dépenser, dissiper, perdre son avoir, de l’argent. Zerendako esteialthu da gaiza prezius hori: pourqoi a t’on perdu cette chose précieuse? (Uscara Libria, 1839). Syn. galtzea, xahutzea” H. “Disipar, gastar, prodigar” A. Cf. Darric sg. DRA: “Esteial, deterioro, menoscabo”. Cf. esteiari. Ongi egiten duenak bilaunari, bere ongia du esteialtzen eta eskarnio egiten kapareari. O Pr 367. Et’ egin gabez hetan [alhor zabaletan] lanik, / Ikusten nituel’ esteialtzen. O Po 50. Gathiak altxaturazia jan (Hori erraiten da edozuñek bere hun guzia esteialdü dianian). ArmUs 1906, 70 (ap. DRA).

  Sinonimoak: iz.
  

  [dirua]:  xahutu, eralgi, irion, irentsi (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es du ad. (batez ere Z) disipar, gastar; despilfarrar, dilapidar, prodigar [bienes, dinero]
  fr gaspiller, dépenser
  en to spend
  port esbanjar

  Ongi egiten duenak bilaunari, bere ongia du esteialtzen eta eskarnio egiten kapareari. O Pr 367 (Orotariko Euskal Hiztegia)

  

  esteialdu (Gaurko hitza, CC)