Gaurko hitza

Tagged: E Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 10:00 am on 2016/02/15 Permalink | Reply
  Tags: E   

  elasturi 

  iz. (Ipar.) Berriketa. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  elasturi (-lh- BN-lab ap. A), elasturia, elausturia, elastre (-lh- Dv).

  Palabrería, charlatanería; elocuencia, fluidez. “Arnoak elhasturia eman dako” A. Tr. Documentado en autores septentrionales del s. XX. Ez du elhasturiak asetzen arima. Leon Imit I 2, 2 (Ch hitz hañitzek, Mst elhe hanitxek). Ahotik ateratzen zaizko emazteari elausturia bizian itz larrienak. Zub 43. Alo, alo, zure ezpainetarik elausturia beti burrustan. Ib. 73. Ez gagozke ixilik. Elhasturi bat gaitza jauzi zaiku orori. JE Ber 78. Euskaldun guziek baitakite zer den radium delako zer miresgarria, ez ginuke baitezpada huntaz elasturi luze bat atxiki gogo. JE Med 142. Eguerdi onduan ixil bezein elhastrian dira orai aita xaharretik haste. GH 1936, 320. Elhasturia alferrik gabe kondatu. Herr 11-12-1958, 4. (Sekulako elhasturian). Ez gira zutaz ari, gu… Larz Senper 110. Hari [Hiriart-Urrutyri] baizik ezagutu ez diogun harrigarriko elasturian bazeraman bere solasa. Lf ELit 236. Eta hor zerbait bazen hura, elasturiaz bederen. Eta ez bakarrik elastur[i]az: euskalzale ona zen Harizmendi apez hori. Larre ArtzainE 154. Ezin ixilarazia da gaizoa bere elasturietan. Ib. 291.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [berriketa]: berriketa, berriketaldi, ele-mele, hitz-mitz, tartarika Ipar., txilimala Bizk., ardaila Gip., kalaka Ipar./Naf., kalaketa Ipar./Naf., berrikeria g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Ipar.) palabrería, charlatanería; elocuencia, fluidez
  fr (1) cime, sommet (2) terrasse
  en (1) summit, peak (2) flat roof; balcony
  port (1) cume, cume (2) terraço

  Entzun:

  -Zergatik jarri dute xapito hori hor, elizaren ondoan? – gizonak deblauki mozten zuen emaztearen elasturia.  [%100 basque, Itxaro Borda, Susa, 2001] (Egungo Testuen Corpusa)

  

  elasturia (Gaurko hitza, CC)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:32 am on 2015/12/31 Permalink | Reply
  Tags: E   

  egitasmo 

  iz. Egin nahi den lan garrantzitsu bati buruzko plan xehatua. Hizkuntz atlasaren egitasmoa aurkeztu.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  egitasmo, egin-asmo. Proyecto. Para ejs. del tipo egin asmo dut, v. ASMO IZAN. Bere egitasmo dollorra salatuz. Etxde JJ 72. Bere egin-asmo guziak pikotara lijoazke. Ib. 120. Eta egitasmo ori oso berezkoa izan oi dutela zaldunik jatorrenek. Berron Kijote 50. En DFrec hay 2 ejs. de egitasmo.

  Sinonimoak: iz.

      [proiektua]: plan, programa, proiektu, egingai g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es proyecto, plan
  fr projet, plan
  en project, plan
  port plano, projeto, programa

  Entzun:

  Honakoak dira 2016rako nire egitasmo onak. Ezezagun batekin batera piano inprobisazio bat egin Parisko tren geltoki batean. Pianoa jotzen ikasi. Itxaro Bordaren Ultimes Déchets irakurri. Ikasi beste hizkuntza bat. Ez hil. Neure buruaren spin-off bat hasi. Jende trinkoari ihes egin. Adiskideen haur txikiei ez galdetu inoiz senargai edo emaztegairik ote duten. Atzerritarra izan toki gehiagotan. Datorren urteko azken zutabean zerrenda bat osatzearen irteera erraza hartu gabe, eguneko gai normal bat jorratu. [Egitasmoak, Anjel Erro (Jira, 2015-12-31)] (Berria.eus)

  

  egitasmo (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 7:00 pm on 2015/12/07 Permalink | Reply
  Tags: E   

  egunari 

  iz. 1. Egutegia, almanaka. 2. Egunkaria. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Ipar. g.e.

      [egutegia]: almanaka, egutegi

      [egunkaria]: eguneroko, egunkari, periodiko Heg., izparringi g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 iz. diario, periódico 2  iz. calendario, almanaque
  fr iz. journal, quotidien
  en iz. (daily) newspaper; paper
  port periódico, jornal

  Entzun:

  #Egunkariaren 7.733 zenbakia argitaratu zen atzo! Gehigarria hementxe: 7.733 zenbakia  [Berria.eus]
  

  

  Egunkariaren 7.733 zenbakia

   

   

   
• 

  Maite 8:40 pm on 2015/11/27 Permalink | Reply
  Tags: E   

  eraendu 

  du ad. 1. Gobernatu. Bere herria ondo eta zuzen eraentzeko. 2. Arautu; lege, xedapen, etab. bat indarrean egon. 3. HIZKL. Hitz batek ondoko beste bat molde honetara edo hartara behartu. Latinezko “ex” morfemak, ablatiboa eraentzen du.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegia

  eraendu (G? ap. A), eraandu (G-goi ap. JMB At).

  1. Gobernar(se), administrar(se). “N. etzan gauzai gora egitekoa = etzekian eraentzen (gobernatzen)” Ayerb EEs 1915, 222. “1. ordenar, mandar. 2. aconsejar, orientar” JMB At. v. erondu. Bost ballera oietan, […] beren gañ eraentzen ziran. Lard 138. Israeltarrak eraendu edo gubernatu bear ziran Jainkoak antziñatik […] erakutsirik zeukan eran. Ib. 120. Jainko gure jaunari nai degiola gauza oek guziak zuzendu ta eraentzea. Aran SIgn 209. Erresuma eraentzen zuten andizkiakin. Ib. 7. [Jesusen Lagundiya] zuzendu, eraendu ta anditu zuben. Aran EE 1883b, 75. v. tbn. EE 1885a, 73. Eskualde bakoitza bere naierara eraenduz (gobernatu). Zait Plat 116. Agindupekoari eta eraen dezanari. Ib. 135. Mundu guztia nola eraendu (gobernatu) / samur oi zuan asmatu. And AUzta 117. Zeruak eraendu bear bagaitu –uste zuten nunbait–, zeru orren mandatariei gobernua uztea baiño zer egokiagorik? Vill Jaink 191.

  (Part. en función de sust.). Gobernado, súbdito. Beste inoren oberenik eztuela begiratzen, agindupekoarena eta eraenduarena baino. Zait Plat 137.

  2. (BeraLzM). Alquilar, arrendar. [Mandoak] iduri baitzuen […] eraendua zela (Quijote IX). Or RIEV 1929, 8 (AIr RIEV 1918, 603 alogeran artua). Ansorenak antxe eraendu edo alkilatu egiten zuen gela koxkor bat. Zubill 130.

  Sinonimoak: ad. Gip. zah.

      [gobernatu]: gobernatu, jaurri g.e., errejitu zah. (UZEI Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. (zah.) (batez ere G) gobernar, administrar (2) du ad. (zah.) (batez ere G) alquilar, arrendar (3) du ad. (Hizkl.) regir
  fr (1) gouverner (2) vtr louer;
  en (1) (monarchy) rule vtr (republic) govern (2) (republic)govern
  port (1) governar (2) vtr alugar, locar

  Entzun:

  Homeotermoek eraendu egiten dute barne tenperatura, bero-fluxuak kontrolatuz. [Homeotermia, Juan Ignacio Pérez eta Miren Bego Urrutia (zientziakaiera.eus)]
  

  

  eraendu (Argazkia: zientziakaiera.eus, moldatua)

   
• 

  Maite 9:56 am on 2015/11/17 Permalink | Reply
  Tags: E   

  elge 

  iz. (Ipar.) Alorra, lur landua.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [lur landua]: alor, arlo, landa, sail, soro, kanpaña Ipar., larrain Ipar., kanpo g.e.  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (Ipar.) campo [normalmente el cultivado]
  fr (Ipar.) champ (cultivé)
  en field
  port campo

  Entzun:

  Eta libre sortu zen, harrapazank hankatik, VIII. mendean gaizki erromanizatutako Kantabria-Errioxako elge horretan ez zielako men egin latinaren arauei.  [Hizkuntza libre batean, Iñigo Aranbarri (Larrepetit, 2015-11-15 )] (Berria.eus)

  

  elge (Skeeze, Pixabay Public Domain)

   
• 

  Maite 12:02 pm on 2015/10/28 Permalink | Reply
  Tags: E   

  erkide 

  1. iz. Elkarte zein talde bateko partaide edo kide bakoitza. 2. izond. Komuna. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [partaidea]: esku-hartzaile, partaide, partedun, parte-hartzaile, partalier Ipar., partzuer Ipar., parteliant Zub., erdikide g.e., partale Ipar. zah.

  erkide izond.

      [guztiek edo gehienek batera dutena]: komun

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) izond. común; en común (2) izond. comparable (3) iz. participante, partícipe
  fr izond. commun ; en commun
  en izond. common; in common
  port izond. comum; em comum

  Entzun:

  Hizkuntza erkide bat behar zen; hizkuntza izango zen milioika gizaki zeharo desberdin haiek elkartuko zituen kareorea. [Loroaren teorema, Denis Guedj / Jon Muñoz (EHU, 2006)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  erkide (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 9:21 pm on 2015/10/02 Permalink | Reply
  Tags: E   

  emendatu 

  du ad. (Ipar.) Gehitu. Berrogeita hamar liberaz emendatu zioten urteko saria. Emenda ezazu ene baitan fedea. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  

  emendatu (Argazkia: eriazo, blogspot.com)

  Sinonimoak: ad. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [gehitu]: erantsi, gaineratu, gehiagotu, gehitu, berretu zah.

      [itzali]: Gip. g.e.itzali, amatatu Bizk., itxungi Bizk., itzungi Bizk., iraungi jas., atseden zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) da/du ad. (Ipar.) aumentar, añadir (2) da/du ad. (B/G) apagar (3) da/du ad. (G) sosegar, calmar (4) da/du ad. (B) llenar; saciar, satisfacer
  fr (1) da/du ad. (Ipar.) croître, ajouter, augmenter (2) da/du ad. eteindre
  en da/du ad. to increase
  port (1) vtr & vi aumentar (2) apagar (3) sossegar

  Entzun:

  Lau urtean 319tik 479ra emendatu da doktore tesien kopurua EHUn[Uxune Martinez, Twitter

  Lau urtean 319tik 479ra emendatu da doktore tesien kopurua EHUn @upvehu http://t.co/UZUtnWtbk9 pic.twitter.com/QdFIFV7rQk

  — Berria.eus (@berria) octubre 2, 2015