Gaurko hitza

Tagged: G Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 11:50 pm on 2015/11/03 Permalink | Reply
  Tags: G   

  goraletu 

  da ad. Goragalea izan. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  goragaletu (G ap. A; Lar, H), goraletu (H). Asquear(se). “(Provocar a) vómito”, “basquear”, “fastidiar” Lar. Gorde zituzten gal-eperren aragia janaz […] gogaitu eta goragaletzeraño. Lard 88.

  Sinonimoak: iz.
  [goragaletu] : goragaleak izan, botagura izan (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da ad. tener/sentir náuseas
  fr avoir la nausée
  en feel sick, turn your stomach, make you sick to your stomach
  port sentir enjôo

  Entzun:

  Lotsatu baino areago esango nuke, bihotzondoraino mindu, zornatu, goragaletu. Putzu, Txillardegi (Elkar, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  goragaletu (Irudia: es.wikihow.com)

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 7:10 pm on 2015/10/15 Permalink | Reply
  Tags: G   

  gopor 

  iz. (batez ere Ipar.) Zurezko ontzia, abatza eta kaikua baino txikiagoa eta kirten bakarra duena, talo-esnearentzat eta gatzatuarentzat erabiltzen dena. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gopor (BN-ad-baig-lab; SP, Lar, H; -ph- BN-ciz; VocBN, Dv, H), opor (G-to, AN-5vill, B, L, BN; VocZeg 288, H, VocB; -ph- SP, Deen II 17, Dv, H), oporro (Lar), kopor (G, AN-5vill, B, R-uzt; Aq 637; kh- S; Foix ap. Lh, Dv (S), H (S)), koporro (R). Ref.: A (gopor, opor, kopor); EI 385; VocNav (copor, coporro); Satr CEEN 1969, 167; Izeta BHizt (opor).

  Etim. Probablemente derivado de lat. cuppa.

  1. Cuenco pequeño para beber; escudilla. “Écuelle de terre”, “tasse” SP. “Cáliz”, “vaso para beber”, “cubilete” Lar. “Cuenco de leche” Aq 637. “Écuelle” VocBN. “Jatte” Dv. Goporrén ikhutzeak, eta kubenak, eta kobrezko unzienak. Lç Mc 7, 4. Urrezko gopor batzu bazituztela urrin hunez betiak. AR 95. Gathiluaren eta ophorraren lekhoreko aldea garbitzen ohi duzue. HeH Lc 11, 39 (Lç, He, TB plat, Oteiza, IBe plater, Dv untzi). Eskuan zadukan urhezko ophor bat. Dv Apoc 17, 4. Nurk ere emanen beitü txipien hoietarik bati khopor bat hur. Ip Mt 10, 42 (Leon ophor; Lç, SalabBN beire, He beira, TB, Echn, Hual, Ur (V), Or, IBk baso, Ur (G) edontzi). Horrako ophor hortan duk hire gosaria. Elzb PAd 69. Gopor edo gatelu, behiak emaiten daukun esnea orok parti. HU Zez 185. Gopor bat ur. Ib. 71. Oporra (katillua) bete salda. Ag G 288. Gopor bat esnerekin. Barb Leg 26. Eltze, gopor, katillu eta abar. Or Eus 359. Ezkilantzeko oporren kulturaren ekarleak. Mde Pr 221. Pagozko goporrak. Ibiñ Virgil 38. Kaikuak eta oporrak bezela, ontzi onek ere txuntxur motz baten tankera du. Garm EskL I 102. Gizona dagonean miñak arturik, edan beza ardo zaarra oporretik. EZBB I 128. Beren untzitegietako opor baten azpian. Larre ArtzainE 274.

  2. opor. “(L, BN, S), guante con el que se juega a la pelota” A.

  3. opor. “(B), colodra” A.

  4. khopor. “(S; Foix), adj. concave, rond” Lh.

  Sinonimoak: iz. Ipar.

      [zurezko ontzia]: opor (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (batez ere Ipar.) cuenco pequeño de madera, escudilla; tazón
  fr iz. bol, écuelle, petite terrine de bois
  en iz. bowl
  port tigela Æ’

  Entzun:

  Ondoan, gopor bat bete kafe eta, aitzinean, eltze bat bor-bor su gainean, saltsa gorriz ihaurri. [Rock’n’roll, Aingeru Epaltza (Elkar, 2000)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  gopor (Wikimedia Commons)

   
• 

  Maite 7:55 am on 2015/10/05 Permalink | Reply
  Tags: G   

  gezurmendi 

  iz. Berriketa-lekua. (Elhuyar Hiztegia)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  gezurmendi, guzurmendi. Mentidero. Eta kalera joan zan arratsaldean, erriko guzurmendietan ea ezer albista barririk entzuten ebanentz. Erkiag BatB 99.

  Sinonimoak: iz.
  [gezurmendi] : berriketa-leku, solas-leku (Elhuyar Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es mentidero
  fr potinière
  en gossip mill, gossip shop (informal)
  port mentideiro

  Entzun:

  Kontua da, gainontzeko sari batzuk aurreikusteko modukoak iruditu zaizkigula, batez ere Truman filmaren ia pisu guztiari eutsi dioten protagonistek ex aequo jaso duten Zilarrezko Maskorra –Ricardo Darin eta Javier Camara–. Baita El rey de La Habanako Yordanka Ariosarena ere, gainantzezpena gorabehera, festibaleko gezurmendietan saria jaso zezaketen aktoreen kinieletan agertzen baitzen.  [Islandiako lezioa, Gorka Bereziartua (Boligrafo gorria, 2015-09-27)] (Argia.eus)

  

  gezurmendi (Gaurko hitza, CC)

   
• 

  Maite 9:00 am on 2015/10/04 Permalink | Reply
  Tags: G   

  gaubeila 

  iz. Beila. Gaubeila hilaren alde otoitz egiteko da. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz.

      [hildako bat beilatzen ematen den denbora]: beila, gaubela  (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es vela mortuoria
  fr veillée mortuaire
  en vigil [watching over a sick person]
  port vela mortuária

  Entzun:

  Maitasuna

  

  gaubeila (Libreta horiko poemak, Pako Aristi)

  Maitasuna
  urteak iraun ditzakeen
  treneko bidaia bat
  da.
  Txartelak ez du markatzen
  jaitsi beharreko geltokia.
  Urteak iraun ditzake
  trenetik salto egin edo ez
  iragandako bidaia honek.
  Egun batean
  maitasunak
  geltoki abandonatuetako
  bakardadearen itxura
  hartzen duen arte.
  Heriotza da. Goibelaldia.
  Denboraren gaubeila.
  Berriro abiatzeko agindua
  emango digun loraldia.

  [Libreta horiko poemak, Pako Aristi (Susa poesia, 2003)]

   
• 

  Maite 10:32 pm on 2015/08/15 Permalink | Reply
  Tags: G   

  galdu 

  du ad. Zerbaitez gabetua gertatu (berreskura edo bila daitekeen zerbaitez, nahiz ezin bila edo berez ezin berreskura daitekeen zerbaitez). ◊ Zerbaitez ez baliatu. || du ad. Zerbait ez lortu; garaitua izan. || da ad. Bidetik at, hura ezin aurkituz, gertatu. || da-du ad. (Zerbait edo norbait) guztiz hondatu, suntsitu, gaiztatu. ◊ da ad. Desagertu, ezereztu. || Galdu-gordean. adlag. Galtzeko zorian. Itsasoa biziro haserretu, eta gau guztian galdu-gordean zebiltzala. || Helbururik gabe, nora ezean.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak:  ad.  (Adorez Sinonimoen Hiztegia)

  1. desagertu. aurkitu.
  2. alferrik galdu, hondatu. baliatu.
  3. bidetik irten, desbideratu.
  4. hondatu, suntsitu, gaiztotu, txartu.
  5. hondatu, usteldu, mindu, kerratu, garraztu, lardaskatu.
  6. kalitu, akabatu, hil, lorrindu, garbitu.
  7. desagertu. agertu.
  8. hondoratu, urperatu

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es

  • 1  du ad. perder, extraviar

    zure paperak galdu ditut: he extraviado tus papeles

    itxaropena galdu: perder la esperanza

  • 2  du ad. perder, resultar vencido, no conseguir el triunfo

    apustua galdu: perder una apuesta

  • 3  du ad. perder, desaprovechar

    aukera ederra galdu duzu: has perdido una buena ocasión

    astirik galdu gabe: sin perder tiempo

  • 4  da ad.perderse, extraviarse, equivocarse de camino, no encontrar el camino

    bidean galdu eta oso berandu iritsi ginen: nos perdimos en el camino y llegamos muy tarde

    ardi galdua: la oveja perdida

  • 5  da ad. [janaria] dañarse, estropearse, echarse a perder, pudrir

    esnea galdu da: se ha echado a perder la leche

  • 6  da ad. perderse, desaparecer; extinguirse

    begien bistatik galdu zen arte: hasta que desapareció de mi vista

    haren oroitzapena gal ez dadin: para que no se pierda su recuerdo

  • 7  da/du ad. echar(se) a perder, perder(se); corromper(se), pervertir(se); degenerar

    ardoak galdu gintuen: el vino nos perdió

  fr

  • 1  du ad. perdre, égarer

    argudioaren haria galdu dut: j’ai perdu le fil du récit

  • 2  du ad. perdre, être vaincu, -e

    partida galdu: perdre la partie

  • 3  du ad. perdre, manquer ; louper, rater(pop.)

    ia trena galdu zuen: elle faillit manquer son train

    festa ederra galdu zenuen atzo: tu as raté une superbe fête hier

  • 4  da ad.se perdre, s’égarer ; se paumer (pop.)

    bidean galdu ginen: nous nous perdîmes en chemin

  • 5  da ad. [janaria] s’endommager, se gâter, se pourrir, s’abîmer
  • 6  da ad. disparaître, se perdre, s’éteindre

    arrantzaleak itsasoan galdu ziren: les marins disparurent en mer

  • 7  da/du ad. (se) perdre, (se) damner, (se) détruire ; (se) pervertir, (se) corrompre

  en

  • 1  du ad. to lose, to mislay

    erlojua galdu: to lose one’s watch

    poltsa galdu dut: I’ve lost my bag

  • 2  du ad. to lose, to be defeated

    partida galdu: to lose the match

  • 3  du ad. to miss; [denbora, indarra] to waste

    aukera ederra galdu: to miss an opportunity

  • 4  da ad.to get lost

    bidean galdu ginen: we got lost

  • 5  da ad. [janaria] to spoil, to go off

  Entzun:

  Argi frogatu dit ordea burua galdu duzula, eta soilik horrek salbatu zaitu nire erresuminetik. [Harreman arriskutsuak, Choderlos de Laclos / Jon Muñoz (Ibaizabal, 1997)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  galdu (Argazkia: Slideshare, Askartza)

   
• 

  Maite 11:02 pm on 2015/08/14 Permalink | Reply
  Tags: G   

  gizagajo 

  izond. Gaixoa, errukarria (gizonezkoei soikik dagokie) (Lur Hiztegi Entziklopedikoan, ‘gizagaixo’)

  Hiztegi Batuan Orotariko Euskal Hiztegian eta Labayru Ikastegian:

  gizagajo* erabili gizagaixo

  Eibarko Euskara

  Sarrera nagusia	gizajo-en adiera da.
  Zk.	1
  Sarrera	gizajo
  Aldaerak	gixajo, gixaju
  Forma estandarra	gizagaixo
  Kategoria gramatikala	Izen arrunta
  Iturria	TE: Toribio Etxebarria (T. ETXEBARRIA, 1998)
  Baliokideak	Un infeliz, desgraciado,-a, pobre hombre.
  Esanahia	“Hombre física o moralmente lastimoso” (TE, 402).
  Adibideak	· Edurtzan, gosiak , soiñeku apurtu bat beregan, zoian gizaju bat… / Hambriento sobre la nieve, con un vestido roto, iba un pobrecito… (TE)· Gizajua ez zan gauza zutiñik egoteko. / (TE)

  Sinonimoak: iz.
  [gizagaixo] : gaixo, errukarri, zorigaiztoko, gajo, amarrugabe, koitadu. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es infeliz, desgraciado, pobre hombre
  fr pauvre, infortuné, malheureux [homme]
  en unhappy; unfortunate, poor
  port infeliz, desgraçado(a), pobre coitado

  Entzun:

  Koilararekin aza-bola bat atera eta gelan zehar bidaltzen omen du, airean, eta gizagajo horiek beren platerean harrapatu behar omen dute: 65, harrapazak aza. [Dublindarrak, James Joyce / Irene Aldasoro (Alberdania, 1999)] (Ereduzko Prosa Gaur)

  

  gizagajo (jatorri ezezaguna)

   
• 

  Maite 10:39 am on 2015/07/28 Permalink | Reply
  Tags: G   

  goitiko 

  iz. 1. Gela, barrunbe, eraikin edo eraikuntza baten estalkiaren barneko aldea. 2. Ukuiluko goialdeko lastategi edo belartegia. 3. Ahosabaia. • sabel-sabai. ANAT. Ik. diafragma. • SABAIA EMAN. Eraikin bati estalkia jarri, teilatu eta sabaia biak bat direnean.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

  Sinonimoak: iz. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

      [teilatupeko solairua]: goitiko, ganbara Heg., goianengo Bizk., goitegi Bizk. g.e.

      [ganbara]: ganbara, mandio, ganer Ipar., mandiota g.e.

      [ahosabaia]: ahosabai, aho-ganga Ipar., aho-zeru g.e., ganga Ipar. zah.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es 1 iz. techo, tejado, techado, techumbre; [autoarena, bagoiarena] techo, cielo 2 iz. [lastategia, belartegia] pajar, granero, henil; desván, ático 3 iz. [ahosabaia] paladar, cielo de la boca 4 iz. terreno de forraje 5 iz. [ontzi batena] bombeo, comba, convexidad, panza
  fr 1 iz. plafond, toit 2 iz. [lastategia, belartegia] grenier [à foin, à paille] ; pailler 3 iz. [ahosabaia] palais
  en 1 iz. [barrukoa] ceiling; roof (kanpokoa) 2 iz. [lastategia, belartegia] hayloft 3 iz. [ahosabaia] palate, roof
  port 1 teto

  Hiriaren kanpoko aldean zihoazen, La Madeleine herrian, Errepublikaren Etorbidean. Bidea lurperatuta dago zati batean, eta autobusa zubipera sartzean gertatu zen ezbeharra. Tunelak 2,6 metroko altuera du, eta autobusak, metro bat gehiagokoa. Ez zen kabitu. Abiaduraren indarraz, aurrera jarraitu zuen metro batzuetan, sabaia hautsita. Zubipean geratu zen.  [Inputatu egin dute autobus gidaria, arduragabekeriaz jokatu zuelakoan, Garikoitz Goikoetxea (Berria.eus, 2015-07-28)]
  

  

  sabai (Argazkia: repararyarreglar.com)