Gaurko hitza

Tagged: M Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

• 

  Maite 8:06 pm on 2021/01/18 Permalink | Reply
  Tags: M   

  metatu 

  da/du ad. metatu, meta/metatu, metatzen || Metan jarri, pilatu. Enborrak metatu. Hemengo eta hango aberastasunak bildu eta metatzen. Jendea metatu zen ene ingurura. Ez dakizkidan gauzak elkarren gainka metatuko baldin balira. Gorrotoa metatzen ari baita bihotzetan. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: ad.

  [pilatu]: bildu, mordoxkatu, opildu, pilatu, txondortu, moltsotu Bizk., mondoinatu Lap., atetu Zub., mordotu g.e., montoitu zah., errekaitatu Ipar. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es (1) du ad. amontonar, apilar, apiñar (2) du ad. acumular (3) du ad. [energiaz] almacenar
  fr du ad. entasser, empiler, accumuler, emmagasiner
  en (1)  du ad. [pilatu] to pile up (2) du ad. [gorde] to accumulate
  port (1) empilhar, empilhar, amontoar (2) du ad. acumular

  Testuinguruan

  Bailarako herrietako positibo metatuetan aldaketa batzuk egon dira. [24 positibo hauteman dituzte asteburuan Debagoienean, Uxue Igarza (goiena.eus, 2021-01-18)]

  

   

  Reply

  Required fields are marked *

  Izena *

  E-posta *

  Webgunea

  Gorde nire izena, emaila eta webgunea bilatzaile honetan komentatzen dudan hurrengorako.

  Δ

• 

  Maite 11:27 pm on 2021/01/14 Permalink | Reply
  Tags: M   

  murriztaile 

  adj. Murrizten duena. Politika ekonomiko murriztailea. Adierazpen askatasuna mugatzeko hartutako neurri murriztailea. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  murriztaile. v. murritzaile.

  murritzaile.

  1. (H), murriztaile (L ap. A ; Dv), murriztale (B ap. A ). Esquilador; podador. “Tondeur” Dv. “Hesi murritzailea, tondeur de haies” H. “Podador” A. Bere ardien murritzailleengana. Urt Gen 38, 12 (Ur, Ol motzalle, Dv moztaile).

  2. (Urt I 255, H), murritzale (H). Despojador. “Adventor […], daberna hantatzaillea, dafaill murritzaillea” Urt. “Seme alfer eta iokhari, etxearen murritzaile, […] dépouilleur d’une maison. Iokhari ohoin eta murritzalea, […]” H.

  3. (H), murritzale (H). (El)que recorta, disminuye. “Etzaitezela izan nekhatzaileen sarien murritzaile” H. MURRITXAILE, MURRITXALE (H), MURRIXZAILE (H) (Formas con palat. expr.). “Ahariak behiak baino phentze murritxale handiagoak dira, les moutons sont plus grands tondeurs de prairies que les vaches” H.

  Sinonimoak: iz.

  [murritzailea]: murritzaile g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. absolución
  fr iz. (Ipar.) cahier
  en iz. (Ipar.) notebook
  port iz. caderno

  Testuinguruan

  Neurri murriztaileagoak iragarri ditu Frantziako Gobernuak, eta gutxienez bi astez mantenduko ditu. [Etxeratze agindua 18:00etan ezarriko dute Ipar Euskal Herrian, Oihana Teyseyre Koskarat – Paulo Ostolaza (Berria.eus, 2020-01-14)]

  

   
• 

  Maite 9:58 pm on 2020/12/30 Permalink | Reply
  Tags: M   

  mugon 

  iz. g.er. Aukera edo egokiera ona. Jesus haien eskuetan jartzeko mugon bila zebilen Judas. || mugonean Ordu onean. Zatoz elizara mugonean. || mugonez Ordu onez. Arta izan behar da mugonez etzateko, gero mugonez jaikitzeko. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. g.e.

  [aukera]: abagune, aldarte, aukera, bide, egokiera, era, era on, koiuntura, okasio, aizina Ipar., ara Ipar., errekontru Ipar., parada Ipar., ereti Bizk., beta Gip., apuko g.e., mugaldi g.e., atiza Ipar. zah., deretxa Gip. zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. oportunidad, ocasión
  fr iz. opportunité, conjoncture
  en iz. chance, opportunity
  port iz. oportunidade, ocasião

  Testuinguruan

  Benito Perez Galdos, idazle handia, 1920. urtean hil zen; beraz, aurten bete dira ehun urte. Duela bi hilabete, bidaiatzea orain baino errazago zegoenean, bere jaiotetxea bisitatzeko mugona izan dut, Kanarietako Las Palmas hirian. Egun, museoa da etxe hori eta joan daiteke bisitan. [Galdos idazlea Euskal Herrian, Joxemari Iturralde (Berria.eus, 2020-12-30)]

  

   
• 

  Maite 11:18 pm on 2020/12/19 Permalink | Reply
  Tags: M   

  marraska 

  iz. Batez ere Ipar. Orroa, marrua, oihu ozena. Marraska eta auhen tristeak. Ez dute entzungo oihurik, negarrik, marraskarik, hasperenik eta deitorerik baizik. Marrasketan egonen da, munduko itsaso guztietan ur den bezainbat negar isuriko du. || marraska egin Negar eta marraska egingo duzue. || marraskaz adb. Marraska eginez. Hasiko dira negarrez eta marraskaz. “Utz ezak”, dio marraskaz, “otoi, utz ezak”. (Hiztegi Batua)

  Sinonimoak: iz. Ipar.

  [orroa]: makakorro, orro, marruma Ipar., marru Heg., murrusa Bizk., marraka Ipar./Naf., marranga g.e., marrubia zah. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (batez ere Ipar.) chillido, berrido, alarido; lloro, llanto
  fr iz. (batez ere Ipar.) grincement, gémissement, cri, pleur
  en iz. shout, yell; howl, bellow
  port iz. (batez ere Ipar.) guincho, uivo; choro

  Testuinguruan

  Marrasketan egonen da, munduko itsaso guztietan ur den bezainbat negar isuriko du. (Hiztegi Batua)

  

   
• 

  Maite 9:05 pm on 2020/11/09 Permalink | Reply
  Tags: M   

  mardera 

  iz. Lasaiera (soineko batena, adibidez).

  Orotariko Euskal Hiztegian

  mardera.

  1. (V-ger-ple-arrig-oroz-och-m, G-azp-nav, AN-ulz; A Morf 113), mardora (V-ger), mardura (V-ger-gip, G-azp). Ref.: A (mardera); EI 66; Iz ArOñ (mardura). “Ruedo de la saya” A. “Vuelo de vestido” A Morf 113. “Vuelo de una cosa” Iz ArOñ.

  2. mardura (V-gip). Ref.: Iz ArOñ; Elexp Berg. “Mardura, marduria ifiñi, el relleno que ponen las mujeres en el pecho y en el vestido para aparentar” Iz ArOñ.

  3. mardura (V-gip). “Se dice de una ropa muy delgada y con pliegues” Iz ArOñ.

  Sinonimoak: iz.

  [mardera] : zabaltasun, lasaiera || Ad. es un vestido con mucho vuelo: lasaiera handiko soinekoa da.

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. vuelo (de vestido)
  fr iz. pli, fronce
  en iz. fullness
  port iz. amplitude, rodado;

  Testuinguruan

  Gonak goi aldean joskura batzuk ditu, eta horiek emango diote mardera seguruenik. [Leire Narbaiza, @txargain (Twitter, 2020-11-08)]

  

  https://twitter.com/txargain/status/1325384165362176001

   
• 

  Maite 11:39 pm on 2020/10/19 Permalink | Reply
  Tags: M   

  minbizi 

  1 iz. Handitsu gaiztoa; gorputz ehun bateko zelulak eragabeki ugaritzea eragiten duen eritasuna, inguruko ehunetara hedatzeko joera duena. Minbiziak ez du sendabiderik. Bularreko minbizia duela adierazi diote. Minbiziaren lehenengo abisua min bizi baten itxuran agertu zen. Minbiziak jotako eri batek. 2 iz. Haragiak jaten zituen zernahi handitsu edo zauri. Aurkitu zuen gizon bat, minbiziak ezpainak eta sudurra jana. (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  minbizi. 1. (V-gip, G, AN-ulz-5vill, L, B, Sal, S, R; Lar, Dv, H). Ref.: A; Lrq; Iz Ulz; Izeta BHizt2; Gketx Loiola (este-estu); Elexp Berg; Gte Erd 276.
  Cáncer. ” Minbiziek eztu sendabideik ” Izeta BHizt2. Cf. Gatxitegi Laborantza 169: Badira errapeko min mota bat baino gehiago: min bizia (mammite aigüe), kotsuduna […]. Tr. Documentado desde mediados de. s. XVIII, casi exclusivamente al Sur. En DFrec hay 5 ejs. Erakhutsi zereioan dithietarik bata minbiziaz erdi janik. Egiat 219. Santa Kataliña Senakoak serbitzatzen zuen […] kanzerra edo miñ bizia bularrean zuen bat. LE Urt 377 (ms. 135r kanzilla zuenai petxoan). Topatu zuan gizon bat min-biziak ezpañak eta sudurra jana. Bv AsL 50. Beatz arrek oñaze miñak emateaz gañera andik miñ bizia sortuko zitzaiola uste zan. Arr May 151. Min-bizia zuen eta arpegi guzia artzen zion. Goñi 71. Gorputzean minbiziya azaldu ta ustel eta kiratsez beterik Italian il zan. EEs 1913, 180. Gizaldiko minbizik aunditzen utzi bear omen dira Bebel-en esanaz. EEs 1918, 157. Gaitzepel eta minbizi aurkakoa. EAEg 12-12-1936, 525. Adiskide donge bat baño minbizi gaiztoagorik ote duk? Zait Sof 179. “Bizi min” deitu minbiziaz / mintzo zen, ixil, ez-jainkoa. Mde Pr 369. Min-biziaren atzaparretatik biziarekin aterako zanik ezpaitzan sortu. Etxde JJ 232. Ezpainak gorriak, bainan min-biziak janak direnen gorri berezi hartarik. Herr 24-12-1959, 2. Min-bizi, izurrite ta idi-zila izan arren. Zait Plat 103. Minbiziarekin hila da pairamen haundien artean. Larre ArtzainE 212. Orduko sendagilleak minbizia zala esaten zuten. Insausti 117. v. tbn. Ayesta 71. Miñ bizi: Aran-Bago ManMed 256. 2. (L ap. A ; Arch VocGr ). “Úlcera” A. 3. Cierta enfermedad del manzano. Bestela, adar oien zaurietan ezkabi, minbizi ta beste eritasunak errez sortzen dira. EEs 1916, 253.

  Sinonimoak: iz.

  [kantzerra]: bizien Bizk., kantzer g.e., xangre Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es iz. (Med.) cáncer
  fr iz. (Med.) cancer
  en iz. (Med.) cancer
  port iz. (Med.) câncer

  Testuinguruan

  Bularreko Minbiziaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Jarrai dezagun borrokarekin! #gaurkohitza

  

   
• 

  Maite 11:31 pm on 2020/10/08 Permalink | Reply
  Tags: M   

  marroiztu 

  ad. marroiztu, marroiz/marroiztu, marroizten || da ad. Bizk. Maiztu edo higatu, bereziki arropak.  (Hiztegi Batua)

  Orotariko Euskal Hiztegian

  marroiztu. Ajar(se). ” Marroiztua zer dan eztakianari oartxu bat. Soiñeko bat, […] zaartutakoan, izen bi daukaz bizkaitarrez: maiztu ta marroiztu ” A Ezale 1898, 45a. Berrogei urteotan, soñean dakartzun yantzia ez zaizu marroiztu. Ol Deut 8, 4 (Ker maiztu, BiblE higatu).

  Sinonimoak: ad. Bizk.

  [maiztu]: maiztu, usutu Ipar., arduratu g.e., sarritu g.e., hantatu Ipar. g.e. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

  Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

  es da ad. (B) ajarse
  fr ad. (B) (perder la belleza) ternir; (deteriorarse) s’abîmer; (desgastarse) abîmer, détériorer, endommager
  en ad. (B) (perder la belleza) wither, fade; (deteriorarse) wither, deteriorate, rot; (desgastarse) wear out, deteriorate
  port ad. (B) murchar-se;

  Testuinguruan

  Berrogei urteotan, soinean dakarzun jantzia ez zaizu marroiztu. (Elhuyar hiztegia)