Recent Updates Page 393 Toggle Comment Threads | Keyboard Shortcuts

  • Maite 9:58 am on 2014/07/13 Permalink | Reply
    Tags:   

    bazterretxe 

    iz. Baserria, basetxea. Han-hemenka argi bakar batzuk bazterretxe zenbaitetan.  (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    bazterretxe (L, B, BN, R-uzt; Hb ap. Lh, Dv, H), bazteretxe (S). Ref.: A; Lrq /bastereče/; Satr CEEN 1969, 132.

    Caserío. “Maison de campagne, maison isolée” Dv. “Bazter-etxe aberats bat badu, il a un riche bien de campagne, dans la campagne” H. “Casa de aldea, casa separada” A. “Maison écartée (des centres)” Lrq. v. baserri, basetxe. Hiri, bürgü, jauregi eta bazter etxe orotan. Bp I 27. Axeri hau beraz goizeko freskuran / Zagon bazteretxe baten inguruan. Gy 128. Goan ziren, bat bere bazter etxera, ta bertzea bere tratura. Echn Mt 22, 5. Bazter etxetako yabeek behar lukete elkhar aditu eta suaren kontrako konfardiak egin. Dv Dial 65s (It baserri, Ur baserri etxe, Ip etxalte).

    Sinonimoak: iz.

    [baserria]: baserri, baserri-etxe, basetxe, etxalde, landetxe, bordalde Ipar., etxaguntza Bizk., etxau Zub. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es caserío, casa de aldea
    fr maison écartée, villa
    en hamlet
    port casario, casaria

    Entzun:

    Nola luza daiteke bada uztalda bazterretxe on batean? Dv Lab 88.  (Orotariko Euskal Hiztegia)

    basterretxe (Wikimedia Commons)

    Basterretxea (Wikimedia Commons)

    Informazio gehigarria:

     

  • Maite 6:02 pm on 2014/07/12 Permalink | Reply
    Tags:   

    zabor-posta 

    iz. Hartzailearen baimenik gabe bidalitako mezuak dira. Orokorrean helburu komertziala izaten dute, iragarki itxurako mezuekin, biktimak engainatuz etekin ekonomikoa helburua duten mezuak ere ohikoak diren arren. Jarraitu irakurtzen… (Wikipedia)

    Sinonimoak: iz.
    [spam]: publizitate-erauntsi, spam (Euskalterm)

    Beste hizkuntza batzuetan (Euskalterm eta Wikipedia):

    es buzonfia, spam, bombardeo publicitario, correo basura, mensaje basura
    fr polluriel
    en spam
    port spam

    Entzun:

    Gorrotatutako zerbait da zabor-postaren kontu hau. Gogaikarria izateaz gain, banda-zabalera handia kontsumitzen du. Badaude, ordea, mezu hauek iragazteko sistemak. (Wikipedia)

    Jaso nahi ez den posta blokeatzen duen antispam programa bat instalatu, jasotako zabor-posta asko gutxituko zaizue-eta horrela. [Hiru.com (Elhuyar Web-corpusen Ataria)]

    zabor-posta (Wikimedia Commons)

    Informazioa gehigarria:

     

  • Maite 8:43 am on 2014/07/11 Permalink | Reply
    Tags:   

    lekaxin 

    Ik. zizahori.  iz. MIKOL. Poliporaleen ordenako onddo basidiomikotinoa. Horia edo laranja–horixka da eta ertz uhindua duen txapel ganbil edo laua, orri irregularrak eta hanka lodi eta zilindrikoa du. Oso preziatua da sukaldaritzan (Cantharellus cibarius). (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian

    lekaxin (BN-mix, S; H), lekazin (BN; VocBN). Ref.: Alth Bot 5; A (lekazin, lekaxin). Etim. Del gasc. lecassine.

    “Petit champignon jaunâtre” VocBN. “Especie de seta comestible pequeña, amarillenta y temprana” A. “Chanterelle” Alth Bot. Gure Xuberoko lekaxiña, gorrintxa ta zuen Gipuzkoko Kurrintto ta arraultz-perretxikoak, zartagiñan olioakiñ erreak. Lh Itzald II 105. Etzuen norbeitek lekaxin edo beste zerbeit onjo mota bildu. GH 1935, 14.

    Sinonimoak: iz.
    [zizahori] : (Micol.) zizahori (tekn.) (Cantharellus cibarius) ; urreziza (Elhuyar Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es (Mikol.) rebozuelo (Cantharellus cibarius)
    fr girolle
    en chanterelle

    Entzun:

    Oporretan zegoen, eta bazkalordurako iritsi zen, lekaxin batzuekin.

    lekaxin (@karhobi)

    Informazio gehigarria (micoValdorba):

    REBOZUELO, ZIZAHORI, SIESTA
    Cantharellus cibarius Fr.

    Otros nombres:
    Castellano: Seta de haya (Rioja); Cabrilla; Santerella; Seta de San Juan
    Vascuence: Zizahori (Aézcoa, Baztán, Larraun, Ulzama); Saltsa perretxikoa; San Juan perretxiko; Txaltxatua; Lekazina; Xixa; Urre perretxikoa; Baina; Txaltxia (Bergara); Urri ziza en Leiza y Yanci (Cinco Villas), Zizeta (Alsasua) ; Pago ziza en Eraso (Imoz); Ziza en Etxalar (Cinco Villas) y Goizueta ; San Juan Ziza en Torrano (Ergoiena)
    Catalán: Rossinyol; Vaqueta; Ginesterola; Picornell; Agerola
    Gallego: Cantarela
    Francés: Chanterelle commune; Girolle; Chevrette; Créte de coq

     

  • Maite 11:46 am on 2014/07/10 Permalink | Reply
    Tags:   

    intxaur-kusku 

    iz. Intxaurraren perikarpoa edo kanpo-azala. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan, ‘sokaran’)

    Sinonimoak: iz.
    [intxaur-azal]: intxaur-oskol, intxaur-azal, sokaran (Elhuyar Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es ruezno, cáscara de la nuez
    fr coque de noix
    en walnut shell
    port casca de noz

    Entzun:

    Ezin da beti intxaur-kuskuaren barruan bizi.

    intxaur-kusku (Josu Lezameta, @jozulin)

     

  • Maite 8:44 am on 2014/07/09 Permalink | Reply
    Tags:   

    gaudi 

    iz. 1. Borroka 2. Unibertsoa

    Orotariko Euskal Hiztegian

    1 gaudi. Lucha. “Ezarririk gaudian bizia, ayant engagé la vie en garantie (Hb Esk)” H (pero no encontramos el ej. que cita).  Santxo handiak zuen altxatu hiria, / Sarrasinei khentzean gaudian bizia. Hb Esk 84 (v. nota de la ed. de P. Altuna (pág. 96): “Guduan, borrokan”). Ethorkia bertzeak zuen Kantabrian; / Haren omena handi gerlako gaudian. Ib. 34.

    2 gaudi. Neol. de Arana Goiri, creado en 1896 a partir de gau- (que parece considerar raíz o componente de gauza) y -di (AG 1014). Mundo; universo. Gaudija Jaungoikuak irazan ebazanetik [5880 urte] (1896). AG 984. —Izarrizti ori zer da? –Izarrak zer eta zertarako diren, eta Gaudiari dakarzkioten onaren atzalketa. Bera EEs 1915, 163. Gaudia izanen da ortzeko ta ludiko gauza guzien biltza. Ib. 163. v. tbn. Zink Crit 17. Odeiak dantzan gaudi gustijan. Enb 49 (v. tbn. 61). Egilleaz gero / zu zera zârrenik; / gaudi-sabelean, / zerau sabelenik. Ldi UO 18. Gaudiko indarrak jainkotzat zeuzkaten. JMB ELG 103. Gaudiko zenbait izaki eta indarrenganako sinismen eta gurtzak. Ib. 65. Deukalionek gaudi utsalean gizonen kasta gogorra sortu-arazi zuten arriak iaurti zituenez gero. Ibiñ Virgil 71.

    Sinonimoak: iz.  (5000 adorez hiztegia)

    [garaitzeko egiten den indarrezko ahalegina]: borroka, gatazka Ipar., auska Bizk., pelea Heg. zah.
    [unibertso]: unibertso, kosmos

    Beste hizkuntza batzuetan (5000 adorez eta Word Reference hiztegiak):

    es (1) lucha, pelea (2) universo
    fr (1) lutte, bagarre  (2) univers
    en (1) dispute, duel of wits (2) universe
    port (1)  luta, briga (2) terraço

    Entzun:

    Santxo handiak zuen altxatu hiria, Sarrasinei kentzean gaudian bizia. [Eskaldunak (1853), Jean Martin Hiribarren] (Euskal Klasikoen Corpusa)

    gaudi (Wikimedia Commons)

    gaudi (Wikimedia Commons)

     

  • Maite 8:56 am on 2014/07/08 Permalink | Reply
    Tags:   

    eiherazain 

    iz. 1. (Ipar.) Errotazaina. 2. ZOOL. Hemipteroen ordenako intsektu akuatikoa, 1.5 cm-rainoko gorputz arrea eta oso hanka luzeak dituena. Bere ziztada oso mingarria da, baina ez da arriskutsua. Urmaeletan bizi da (Nepa cinerea). 3. ZOOL. Kalionimidoen familiako eta Callionymus generoko arrain osteiktieen izen arrunta. Gorputz txiki eta luzexkak, hegats dortsal handiak, kolore ikusgarriko jantziak eta operkuluetan ezten pozoitsuak dituzte. (Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa)

    Orotariko Euskal Hiztegian:

    eiherazain (S; Arch VocGr, H), eiharazain (BN-baig; Dv, H), eihazain, iharazain (L, BN; Lecl, Dv, H), igarazai. Ref.: A (eiherazain, iharazain); Lrq; CEEN 1969, 211.

    1. Molinero. v. errotari. Eihera zain bat, enia bezala, / Izan baliz zure nausia. Arch Fab 79. Pelo eiherazainak ere etzuken athera segur. JE Ber 97. Ur-xurruxta dut erdian: onek nau esnatuko. / Eihara-zaina bezala ez al nau sogortuko. Or Poem 539. Eiherazain bat, oro irin. Const 32. (…)

    2. eiharazain (H), iharazain (H). “Insecte aptère qui habite les eaux tranquilles” H. “Iharazaina, insecte à longues pattes qui marche sur l’eau. Syn. uhendila” Ib.

    Sinonimoak: iz. Ipar.

    [errotazaina]: errotari, errotazain Naf. (UZEIren Sinonimoen Hiztegia)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar Hiztegia):

    es (1) (Ipar.) molinero, -a (2) (Zool.) escorpión de agua (Nepa cinerea) (3) (Zool.) dragoncillo
    fr (Ipar.) meunier, -ère
    en miller
    port moleiro, -a, moendeiro, -a

    Entzun:

    Gaur goizeko uholdeen ondorioz, Pierre Salles eiherazaina hil da. Ahotsak.com-erako elkarrizketatu genuen iaz, Izuran. Ainize Madariagak egin zion elkarrizketa, eta lerro hauek idatzi ditu, omenaldi ttipi gisa:

    Pierre Salles, denek Lako izenez ezagutua, sortetxearen izenetik bildua, Altzürüku Lakotegiatik. Ttipitik Izurako eiherarat jin ziren bizitzerat, aitama eta hiru anai-arrebak. (Jarraitu irakurtzen…) [Pierre Salles eiherazaina uholdeek eraman dute, Ainize Madariaga (Ahotsak.com, 2014-07-04)]

    Pierre Salles eiherazaina

    eihera (PixabayCC, Efraimstochter)

     

  • Maite 10:06 am on 2014/07/07 Permalink | Reply
    Tags:   

    osti-zaparrada 

    iz.  Udako euri zaparrada itsu-itsua.

    Orotariko Euskal Hiztegian

    OSTI-ZAPARRADA (G-azp). Ref.: Gketx Loiola; Gte Erd. “Chaparrón de verano. El pueblo confunde osti con Hostia” Gketx Loiola. “Zaparrada itsu itsua dator (V-gip, G-azp-goi), osti zaparrada egin du (G-azp), uri zaparrata handia egin du (BN-ciz)” Gte Erd 111. Normalmente empleado hoy con el sentido de ‘gran cantidad de hostias, golpes’.

    Sinonimoak: iz.
    [zaparrada] : euri-uhar, tzarraka, zapar, zarraswta, erauntsi, indriska, euri-jasa  (hiztegi ezberdinetan ‘zaparrada’)

    Beste hizkuntza batzuetan (Elhuyar eta Word Reference hiztegiak):

    es chaparrón de verano
    fr averse d’été, douche d’été
    en summer downpour, summer shower
    port aguaceiro de verão

    Entzun:

    Tribunal Konstituzionalak EPSV pentsio osagarriei emandako osti-zaparradaren ondoren (udako euri zaparradei deitzen zaie osti-zaparrada, ez izan gaizki pentsatuak), Jaurlaritzak eta erakunde finantzariek bat egin dute inor ez dadin pentsioon «gatibu» gelditu. [Gatibu, Anjel Lertxundi (Hitz beste, 2014-07-04)] (Berria.eus)

    Gernikako bonbardaketan hartu zuen min, eta geroztik, 87. urtean doakion bere bizitza luzean Gernikaz oroitu da, berotik hotzerako aldaketa bortitza zela, antzigarrezko egunsentiak zirela, egun euri-bustien umeltasuna batzuetan, bat-bateko trumoi eta osti-zaparrada bestetan, belaunak oinaze minsorra eragiten zion bakoitzean. [Urregilearen orduak, Pako Aristi (Erein, 1998)] (Ereduzko Prosa Gaur)

    osti-zaparrada (Wikimedia Commons)

     

← Older posts

Newer posts →

c
Compose new post
j
Next post/Next comment
k
Previous post/Previous comment
r
Reply
e
Edit
o
Show/Hide comments
t
Go to top
l
Go to login
h
Show/Hide help
shift + esc
Cancel